Zawołani po imieniu - Instytut Pileckiego

Dlaczego pomagali?
O „Zawołanych” mówią ich rodziny:

„Kochali ludzi: nie odmówili pomocy Żydom, którzy o nią prosili”.

„Dziadkowie moi prowadzili piekarnię. Dawali chleb Żydom. Myślę, że głęboka wiara katolicka, jej fenomen, kazał pomagać tym, którzy byli w potrzebie”.

„Byli po prostu ludźmi z sercem otwartym na drugiego człowieka”.

„Mój pradziadek mówił: każdy człowiek jest równy, nieistotne jakiego jest wyznania czy pochodzenia. Pomoc sąsiadowi w trudnej sytuacji to obowiązek”.

„Sami za dużo nie mieli, rozumieli biedę. Było ich dziesięcioro w rodzinie, więc wiedzieli, że należy się podzielić”.

„Jeden drugiemu chciał pomóc. Tak po chrześcijańsku”.

„Rodzice bardzo mało mówili na ten temat. Bali się”.

„Jak pokazuje życie, dobroć jest tym elementem życia człowieka, który jest przyczynkiem do cierpienia”.

„Dziadek był żołnierzem, niósł pomoc wszystkim ludziom niezależnie od tego, kim byli z pochodzenia. Tak był wychowany”.

„Członkowie mojej rodziny mieli świadomość, na co się narażają. Nie przeszli obojętnie wobec osób skazanych na zagładę i zapłacili za to najwyższą cenę”.

musimy zatem wiedzieć

policzyć dokładnie

zawołać po imieniu

opatrzyć na drogę

Zbigniew Herbert, "Pan Cogito o potrzebie ścisłości"

„Zawołani po imieniu”

Program upamiętniający obywateli II Rzeczypospolitej zamordowanych za pomoc osobom narodowości żydowskiej podczas II wojny światowej

„Zawołani po imieniu” to program realizowany przez Instytut Pileckiego, który przywraca pamięć o obywatelach II Rzeczypospolitej – Polakach oraz przedstawicielach innych narodowości i grup etnicznych żyjących w granicach II RP – zamordowanych przez Niemców za udzielanie pomocy Żydom w czasie Zagłady.

W latach okupacji niemieckiej każda forma wsparcia dla społeczności żydowskiej – ukrywanie, przekazywanie żywności czy ostrzeżenie przed obławą – była karana śmiercią. Ci, którzy decydowali się pomagać, często ginęli razem z całymi rodzinami i z osobami, które próbowali ocalić.

Program „Zawołani po imieniu” łączy badania historyczne, działania edukacyjne oraz upamiętnienia w przestrzeni publicznej. W jego ramach organizowane są uroczystości w miejscach, gdzie rozegrały się tragiczne wydarzenia – najczęściej w małych miejscowościach i wsiach. Ich kulminacyjnym momentem jest odsłonięcie tablicy pamiątkowej, umieszczonej na kamieniu, z inskrypcją w języku polskim i angielskim. Tablica przywołuje imiona i nazwiska zarówno ratujących, jak i ratowanych – o ile ich tożsamość udało się ustalić – przywracając ich historiom należne miejsce w pamięci zbiorowej.

Powołany w 2019 roku program upamiętnił dziesiątki osób, których ofiara przez dekady pozostawała zapomniana. Nadrzędnym celem jest uhonorowanie odwagi i człowieczeństwa ofiar, jak i przywrócenie historii lokalnym społecznościom. Niemniej ważnym jest budowanie świadomości o realiach okupacyjnych w Polsce, gdzie akt solidarności mógł kosztować życie.

„Zawołani po imieniu” to wspólna inicjatywa – rodzin ofiar, świadków historii, badaczy, lokalnych wspólnot i wszystkich, którzy chcą ocalić od zapomnienia tych, którzy w czasach radykalnego zła wybrali dobro.


Cel programu „Zawołani po imieniu”

  • Upamiętnienie obywateli II RP – zarówno Polaków, jak i przedstawicieli innych narodowości i grup etnicznych żyjących w granicach II RP – zamordowanych za pomoc osobom narodowości żydowskiej podczas II wojny światowej.
  • Ocalenie od zapomnienia lokalnych i rodzinnych historii oraz przywrócenie ich do pamięci zbiorowej.
  • Edukacja historyczna i refleksja nad znaczeniem odwagi, solidarności i człowieczeństwa w obliczu totalitaryzmu.
     

Zakres działań i proces realizacji

Badania historyczne

  • Przegląd archiwów, dokumentów, relacji, świadectw rodzinnych oraz lokalnych kronik.

Edukacja i wsparcie lokalne

  • Warsztaty, zajęcia w szkołach i spotkania ze społecznościami lokalnymi – celem jest budowanie zrozumienia i zakorzenienia pamięci.

Kontakt z rodzinami i potomkami ratujących i ratowanych

  • Dialog z rodzinami zamordowanych i ratowanych, integracja środowisk.

Uroczystość odsłonięcia tablicy

  • Kluczowy moment programu – odsłonięcie kamienia z tablicą zawierającą polsko‑angielską inskrypcję imion i nazwisk ratujących oraz ratowanych.

Upowszechnianie treści

  • Wystawy stacjonarne i wirtualne (Dom Bez Kantów w Warszawie), ekrany dotykowe, statystyki, lightboksy – prezentacja poprzez nowoczesne media.

Promocja w mediach i świadomości społecznej

  • Kampania informacyjna, obecność w prasie, telewizji lokalnej (np. TVN, PAP), promocja konceptu pamięci indywidualnej.

 Realizacja programu

Zasady zgłaszania historii

  • Każda inicjatywa, wniosek, zgłoszenie opiera się na: dokumentach, relacjach świadka, potwierdzeniach historycznych, zgodzie rodzin.

Proces weryfikacji

  • Ocena przez zespół Instytutu Pileckiego, konsultacje z lokalnymi badaczami, potwierdzenie tożsamości ofiar i ich ratowanych.

Tworzenie inskrypcji

  • Tekst zawiera pełne imiona i nazwiska – w polskiej i angielskiej wersji, precyzując daty i okoliczności.

Wybór lokalizacji

  • Miejsce odsłonięcia wybierane niedaleko miejsca tragicznych wydarzeń – często na terenie wsi, przykościelnych placów, dróg lokalnych.

Organizacja uroczystości

  • Współpraca z lokalnymi władzami, samorządami, parafiami, Naczelnym Rabinem Polski, społecznościami szkolnymi.
  • Oprawa: msza i modlitwa żydowska, przemówienia (w tym rodziny), odsłonięcie tablic.

Działania po uroczystości

  • Publikacja zdjęć i materiałów, udostępnienie w sieci, dyskusje edukacyjne, archiwizacja danych.

Monitorowanie i dokumentacja

  • Rejestr wszystkich upamiętnień, zestawień statystycznych (liczba osób, kamieni, lokalizacji)

Wartość i przesłanie

  • Przypomnienie odwagi jednostek – świadectwo człowieczeństwa wobec totalitaryzmu.
  • Edukacja młodego pokolenia – lekcja odpowiedzialności, solidarności i wzajemnego wsparcia.
  • Model pamięci indywidualnej – wzmacnianie tożsamości lokalnej, budowanie więzi między Polakami i Żydami.
  • Uniwersalny apel: „Never again” – zwłaszcza w duchu współczesnych konfliktów i migracji.
     

Podsumowanie

Program „Zawołani po imieniu / Called by Name” to spójna i wielowymiarowa inicjatywa, która łączy wierne badania historyczne, hołd dla ofiar, wspólnotowe wydarzenia pamięci, edukacjędialog międzykulturowy. Każda odsłonięta tablica to przypomnienie, że w czasach terroru solidarność miała imię – a ludzie, którzy za nią zapłacili, zasługują na to, by być zawołani „po imieniu”.


WIRTUALNA WYSTAWA
Zapraszamy do obejrzenia wirtualnej wystawy "Zawołani po imieniu". Poznaj ludzi, którzy zostali zamordowani przez Niemców za pomoc niesioną skazanym na Zagładę Żydom.

2021
data miejscowość upamiętnieni
25.11 Treblinka Jan Maletka
26.10 Węgrów Leokadia Piątkowska
30.09 Opoka Duża Apolonia Likos
Piotr Likos
02.07 Mikołajki Antoni Kenigsman
25.06 Olesin Bolesław Książek
09.06 Grądy-Woniecko Piotr Kościelecki
28.05 Rzążew Piotr Domański
Franciszek Domański
Antoni Domański
23.03 Biecz Józef Pruchniewicz

Miejsca upamiętnień

Upamiętnieni dotychczas

  • Ignacy Ambroziak

    upamiętnieni

    Ignacy Ambroziak
    (1896–1943)

    Ignacy Ambroziak został zamordowany, za pomoc Żydom, podczas pokazowej egzekucji zorganizowanej przez Niemców w złotopolickim lesie 21 listopada 1943 roku.

  • Franciszek Andrzejczyk

    upamiętnieni

    Franciszek Andrzejczyk
    (ok. 1891–1943)

    Upamiętniony 27 października 2019 roku w Czyżewie-Sutkach.

  • Franciszek Antczak

    upamiętnieni

    Franciszek Antczak
    (ok. 1901–1945)

    Franciszek Antczak za pomoc udzieloną Żydom trafił do KL Stutthof – Aussenlager Poelitz, skąd już nie wrócił.

  • Franciszek Augustyniak

    upamiętnieni

    Franciszek Augustyniak
    (ok. 1914–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Marianna Banaszek

    upamiętnieni

    Marianna Banaszek
    (ok. 1893–1943)

    Upamiętniona 15 września 2020 roku w Markach.

  • Władysław Banaszek

    upamiętnieni

    Władysław Banaszek
    (ok. 1923–1943)

    Upamiętniony 15 września 2020 roku w Markach.

  • Stanisława Banaszek

    upamiętnieni

    Stanisława Banaszek
    (ok. 1926–1943)

    Upamiętniona 15 września 2020 roku w Markach.

  • Wacław Budziszewski

    upamiętnieni

    Wacław Budziszewski
    (1925–1943)

    Upamiętniony 22 września 2019 roku w Nurze.

  • Jadwiga Długoborska

    upamiętnieni

    Jadwiga Długoborska
    (1899–1944)

    Upamiętniona 29 czerwca 2019 roku w Ostrowi Mazowieckiej.

  • Józefa Dmoch

    upamiętnieni

    Józefa Dmoch
    (1898–1943)

    Upamiętniona 14 czerwca 2022 roku w Poświętnem

  • Józef Dmoch

    upamiętnieni

    Józef Dmoch
    (1896–1943)

    Upamiętniony 14 czerwca 2022 roku w Poświętnem

  • Piotr Domański

    upamiętnieni

    Piotr Domański
    (ok. 1867–1943)

    Upamiętniony 28 maja 2021 roku w Rzążewie.

  • Franciszek Domański

    upamiętnieni

    Franciszek Domański
    (ok. 1906–1943)

    Upamiętniony 28 maja 2021 roku w Rzążewie.

  • Antoni Domański

    upamiętnieni

    Antoni Domański
    (ok. 1912–1943)

    Upamiętniony 28 maja 2021 roku w Rzążewie.

  • Zygmunt Drgas

    upamiętnieni

    Zygmunt Drgas
    (1920–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Apolonia Gacoń

    upamiętnieni

    Apolonia Gacoń
    (1900–1943)

    Upamiętniona 22 czerwca 2022 roku w Brzostku

  • Stanisław Gacoń

    upamiętnieni

    Stanisław Gacoń
    (1902–1943)

    Upamiętniony 22 czerwca 2022 roku w Brzostku

  • Jan Gniduła

    upamiętnieni

    Jan Gniduła
    (1872–1942)

    Upamiętniony 29 września 2022 r. w Majdanie Nowym.

  • Katarzyna Grochowicz

    upamiętnieni

    Katarzyna Grochowicz

    Upamiętniona 8 października 2020 roku w Starym Lipowcu.

  • Jan Jantoń

    upamiętnieni

    Jan Jantoń
    (1911–1942)

    Upamiętniony 22 czerwca 2022 roku w Brzostku

  • Karolina Juszczykowska

    upamiętnieni

    Karolina Juszczykowska
    (1898–1945)

    Upamiętniona 22 września 2020 roku w Tomaszowie Mazowieckim.

  • Katarzyna Kazak

    upamiętnieni

    Katarzyna Kazak
    (1877–1943)

    Upamiętniona 24 marca 2022 roku w Brzózie Królewskiej.

  • Sebastian Kazak

    upamiętnieni

    Sebastian Kazak
    (ok. 1870–1943)

    Upamiętniony 24 marca 2022 roku w Brzózie Królewskiej.

  • Antoni Kenigsman

    upamiętnieni

    Antoni Kenigsman

    Upamiętniony 2 lipca 2021 roku w Mikołajkach.

  • Franciszek Kierylak

    upamiętnieni

    Franciszek Kierylak
    (ok. 1884–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Piotr Kościelecki

    upamiętnieni

    Piotr Kościelecki
    (ok. 1882–1943)

    Upamiętniony 9 czerwca 2021 roku w Grądach-Woniecku.

  • Ewa Kotowska

    upamiętnieni

    Ewa Kotowska
    (ok. 1889–1943)

    Upamiętniona 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Stanisław Kotowski

    upamiętnieni

    Stanisław Kotowski
    (1918–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Józef Kotowski

    upamiętnieni

    Józef Kotowski
    (ok. 1887–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Katarzyna Kowal

    upamiętnieni

    Katarzyna Kowal
    (1897–1942)

    Upamiętniona w Majdanie Nowym 29 września 2022 r.

  • Józef Kowal

    upamiętnieni

    Józef Kowal
    (1926–1942)

    Upamiętniony 29 września 2022 r. w Majdanie Nowym.

  • Anna Kowalska

    upamiętnieni

    Anna Kowalska
    (ok. 1922–1942)

    Upamiętniona 21 czerwca 2023 r. za niezłomną postawę, która prawdopodobnie ocaliła życie trzem pomagającym jej Polkom.

  • Jan Kowalski

    upamiętnieni

    Jan Kowalski
    (1906–1943)

    Upamiętniony 14 czerwca 2022 roku w Poświętnem

  • Zofia Krasuska

    upamiętnieni

    Zofia Krasuska
    (ok. 1908–1943)

    Upamiętniona 19 czerwca 2020 roku w Tworkach.

  • Feliks Bogusław Krasuski

    upamiętnieni

    Feliks Bogusław Krasuski
    (ok. 1937–1943)

    Upamiętniony 19 czerwca 2020 roku w Tworkach.

  • Władysława Krysiewicz

    upamiętnieni

    Władysława Krysiewicz
    (ok. 1907–1943)

    Upamiętniona 6 października 2019 roku w Waniewie.

  • Stanisław Krysiewicz

    upamiętnieni

    Stanisław Krysiewicz
    (ok. 1908–1943)

    Upamiętniony 6 października 2019 roku w Waniewie.

  • Bolesław Książek

    upamiętnieni

    Bolesław Książek
    (1899–1943)

    Upamiętniony 25 czerwca 2021 roku w Olesinie.

  • Zofia Kur

    upamiętnieni

    Zofia Kur
    (1900–1943)

    W czerwcu 1943 roku do gospodarstwa Zofii Kur przyszli trzej Żydzi. Uciekli oni z jednego z obozów pracy zlokalizowanych w Mińsku Mazowieckim i poprosili o schronienie. Byli to Lejzor Matuszewski, Berek Szafir oraz nieznany z imienia i nazwiska mężczyzna.

  • Aleksander Kur

    upamiętnieni

    Aleksander Kur
    (1925–1943)

    W czerwcu 1943 roku do gospodarstwa Zofii Kur, matki Aleksandra, przyszli trzej Żydzi. Uciekli oni z jednego z obozów pracy w Mińsku Mazowieckim. Poprosili o schronienie. Byli to Lejzor Matuszewski, Berek Szafir oraz nieznany z imienia i nazwiska mężczyzna

  • Franciszek Kusiak

    upamiętnieni

    Franciszek Kusiak
    (ok. 1937–1943)

    Upamiętniony 8 października 2020 roku w Starym Lipowcu.

  • Roman Kusiak (?–1943)

    upamiętnieni

    Roman Kusiak (?–1943)

    Upamiętniony 8 października 2020 roku w Starym Lipowcu.

  • Anastazja Kusiak (?–1943)

    upamiętnieni

    Anastazja Kusiak (?–1943)

    Upamiętniona 8 października 2020 roku w Starym Lipowcu.

  • Piotr Leszczyński

    upamiętnieni

    Piotr Leszczyński
    (ok. 1891–1943)

    Upamiętniony 9 czerwca 2019 roku w miejscowości Poręba-Kocęby.

  • Apolonia Likos

    upamiętnieni

    Apolonia Likos
    (1904–1943)

    Upamiętniona 30 września 2021 roku w Opoce Dużej.

  • Piotr Likos

    upamiętnieni

    Piotr Likos
    (1900–1943)

    Upamiętniony 30 września 2021 roku w Opoce Dużej.

  • Marianna Lubkiewicz

    upamiętnieni

    Marianna Lubkiewicz
    (1899–1943)

    Upamiętniona 24 marca 2019 roku w Sadownem.

  • Stefan Lubkiewicz

    upamiętnieni

    Stefan Lubkiewicz
    (1919–1943)

    Upamiętniony 24 marca 2019 roku w Sadownem.

  • Leon Lubkiewicz

    upamiętnieni

    Leon Lubkiewicz
    (1884–1943)

    Upamiętniony 24 marca 2019 roku w Sadownem.

  • Marianna Łubiarz

    upamiętnieni

    Marianna Łubiarz
    (1866–1942)

    Upamiętniona 29 września 2022 r. w Majdanie Nowym.

  • Anastazja Łubiarz

    upamiętnieni

    Anastazja Łubiarz
    (1899–1942)

    Upamiętniona 29 września 2022 r. w Majdanie Nowym.

  • Jan Maletka

    upamiętnieni

    Jan Maletka
    (ok. 1921–1942)

    Upamiętniony 25 listopada 2021 roku we wsi Treblinka.

  • Katarzyna Margol

    upamiętnieni

    Katarzyna Margol
    (1897–1942)

    Upamiętniona 29 września 2022 r. w Majdanie Nowym.

  • Władysław Muchowski

    upamiętnieni

    Władysław Muchowski
    (1892–1943)

    Władysław Muchowski został zamordowany, za pomoc Żydom, podczas pokazowej egzekucji zorganizowanej przez Niemców w złotopolickim lesie 21 listopada 1943 roku.

  • Aniela Nizioł

    upamiętnieni

    Aniela Nizioł
    (1889–1942)

    Aniela Nizioł, upamiętniona 3 grudnia 2023 r. w Łańcucie, jedna z pierwszych ofiar niemieckich represji za pomoc Żydom na tym terenie. Ona sama, jak i ukrywana przez nią żydowska rodzina Wolkenfeldów, zginęli z rąk Josepha Kokota – oprawcy rodziny Ulmów.

  • Marian Nowicki

    upamiętnieni

    Marian Nowicki
    (ok. 1914–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Leokadia Piątkowska

    upamiętnieni

    Leokadia Piątkowska
    (1883–1944)

    Upamiętniona 26 października 2021 roku w Węgrowie.

  • Stanisław Piwko

    upamiętnieni

    Stanisław Piwko
    (ok. 1913–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Julianna Postek

    upamiętnieni

    Julianna Postek
    (1891–1943)

    Upamiętniona 30 czerwca 2019 roku w Stoczku.

  • Stanisław Postek

    upamiętnieni

    Stanisław Postek
    (ok. 1883–1944)

    Upamiętniony 30 czerwca 2019 roku w Stoczku.

  • Wacław Postek (?–?)

    upamiętnieni

    Wacław Postek (?–?)

    Upamiętniony 30 czerwca 2019 roku w Stoczku.

  • Henryk Postek (?–?)

    upamiętnieni

    Henryk Postek (?–?)

    Upamiętniony 30 czerwca 2019 roku w Stoczku.

  • Józef Pruchniewicz

    upamiętnieni

    Józef Pruchniewicz
    (1887–1944)

    Upamiętniony 23 marca 2021 roku w Bieczu.

  • Antoni Prusiński

    upamiętnieni

    Antoni Prusiński
    (ok. 1910–1943)

    Upamiętniony 9 czerwca 2019 roku w miejscowości Poręba-Kocęby.

  • Kazimierz Przekora

    upamiętnieni

    Kazimierz Przekora
    (1900–1943)

    Upamiętniony 26 kwietnia 2022 roku w Hucie Mińskiej.

  • Lucyna Radziejowska

    upamiętnieni

    Lucyna Radziejowska
    (1899–1944)

    Upamiętniona 29 czerwca 2019 roku w Ostrowi Mazowieckiej.

  • Katarzyna Rybak (?–1943)

    upamiętnieni

    Katarzyna Rybak (?–1943)

    Upamiętniona 8 października 2020 roku w Starym Lipowcu.

  • Marianna Siniarska

    upamiętnieni

    Marianna Siniarska
    (1901–1944)

    Upamiętniona 10 marca 2024 r. we wsi Lutkówka (województwo mazowieckie), razem z mężem i dziećmi.

  • Irena Siniarska

    upamiętnieni

    Irena Siniarska
    (1935–1944)

    Upamiętniona 10 marca 2024 r. we wsi Lutkówka (województwo mazowieckie).

  • Stanisław Siniarski

    upamiętnieni

    Stanisław Siniarski
    (1899–1944)

    Upamiętniony 10 marca 2024 r. we wsi Lutkówka (województwo mazowieckie), razem z żoną oraz dziećmi.

  • Marian Siniarski

    upamiętnieni

    Marian Siniarski
    (1928–1944)

    Upamiętniony 10 marca 2024 r. we wsi Lutkówka (województwo mazowieckie).

  • Edward Siniarski

    upamiętnieni

    Edward Siniarski
    (1936–1944)

    Upamiętniony 10 marca 2024 r. we wsi Lutkówka (województwo mazowieckie).

  • Jan Siwiński

    upamiętnieni

    Jan Siwiński
    (ok. 1887–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Aleksandra Skłodowska

    upamiętnieni

    Aleksandra Skłodowska
    (1862–1944)

    Upamiętniona 16 czerwca 2019 roku w Skłodach-Piotrowicach.

  • Hieronim Skłodowski

    upamiętnieni

    Hieronim Skłodowski
    (1905–1944)

    Upamiętniony 16 czerwca 2019 roku w Skłodach-Piotrowicach.

  • Józef Sowa

    upamiętnieni

    Józef Sowa
    (1902–1943)

    Upamiętniony 16 czerwca 2020 roku w Wierzchowisku.

  • Franciszka Sowa

    upamiętnieni

    Franciszka Sowa
    (1907–1943)

    Upamiętniona 16 czerwca 2020 roku w Wierzchowisku.

  • Michał Stasiuk

    upamiętnieni

    Michał Stasiuk
    (1890–1944)

    29 listopada 2022 roku, w Rzeszowie, Instytut Pileckiego upamiętnił Michała Stasiuka zamordowanego przez Niemców za to, że wraz z żoną Wiktorią i synem Michałem pomagał ukrywającym się w rzeszowskich podziemiach kilkudziesięciu Żydom.

  • Marianna Stradowska

    upamiętnieni

    Marianna Stradowska
    (1900–1943)

    Upamiętniona 15 września 2022 r. w Chmielniku.

  • Wacław Stradowski

    upamiętnieni

    Wacław Stradowski
    (1921–1943)

    Upamiętniony 15 września 2022 r. w Chmielniku.

  • Józef Suchecki

    upamiętnieni

    Józef Suchecki
    (1894–1943)

    Józef Suchecki od około 1942 roku ukrywał na strychu swojej obory kilkunastu Żydów z getta w Gniewoszowie. Zginął 17 sierpnia 1943 roku, najprawdopodobniej na skutek donosu niemieckich osadników, zastrzelony przez niemieckiego żandarma.

  • Kazimierz Szabat

    upamiętnieni

    Kazimierz Szabat
    (1902–1942)

    Upamiętniony 29 września 2022 r. w Majdanie Nowym.

  • Kazimierz Szkop

    upamiętnieni

    Kazimierz Szkop
    (1917–1944)

    Kazimierz Szkop został zgilotynowany z wyroku niemieckiego sądu w Królewcu 26 września 1944 roku, za pomoc i ukrywanie dwóch Żydów w gospodarstwie swojej matki.

  • Stanisława Trzcińska

    upamiętnieni

    Stanisława Trzcińska
    (1888–1943)

    Stanisława Trzcińska została zamordowana w Stutthofie 5 grudnia 1943 r.

  • Stefan Trzciński

    upamiętnieni

    Stefan Trzciński
    (1921–1943)

    Stefan Trzciński został zamordowany za pomoc Żydom podczas pokazowej egzekucji zorganizowanej przez Niemców w złotopolickim lesie 21 listopada 1943 roku.

  • Józef, Wiktoria, Antoni, Władysław, Barbara, Franciszek, Maria, Stanisława, nienarodzone dziecko (unborn baby) Ulma

    upamiętnieni

    Józef, Wiktoria, Antoni, Władysław, Barbara, Franciszek, Maria, Stanisława, nienarodzone dziecko (unborn baby) Ulma

    Śmierć szesnastu osób, w tym siedmiorga dzieci, wstrząsnęła całą okolicą. Przez lata historia Ulmów stała się nie tylko częścią lokalnej pamięci, lecz także symbolem śmierci za pomoc Żydom.

  • Zygmunt Uziębło

    upamiętnieni

    Zygmunt Uziębło
    (ok. 1924–1943)

    Upamiętniony 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Aleksandra Wiktorzak

    upamiętnieni

    Aleksandra Wiktorzak
    (ok. 1883–1943)

    Upamiętniona 4 czerwca 2020 roku w Sterdyni.

  • Jan Wolski

    upamiętnieni

    Jan Wolski
    (1905–1943)

    Jan Wolski od około 1942 roku ukrywał na strychu obory kilkunastu Żydów z getta w Gniewoszowie. Zginął 17 sierpnia 1943 roku, najprawdopodobniej na skutek donosu niemieckich osadników, zastrzelony przez niemieckiego żandarma.

  • Jan Zaręba (?–1943)

    upamiętnieni

    Jan Zaręba (?–1943)

    Upamiętniony 8 października 2020 roku w Starym Lipowcu.

  • Mieczysław Żemojtel

    upamiętnieni

    Mieczysław Żemojtel
    (1898–1943)

    Mieczysław Żemojtel został zamordowany za pomoc Żydówce Annie Kowalskiej, którą wraz z bratem przyjął pod swój dach.