Jakub Tokarz - Instytut Pileckiego

Program "Zawołani po imieniu" / Upamiętnieni

Jakub Tokarz (1896–1942)

Upamiętniony w 2025 roku.

Upamiętniony 28 października 2025 r. w Biedaczowie koło Leżajska.

W czasie niemieckiej okupacji Jakub Tokarz wraz z żoną Marią (z domu Chrzan) i sześciorgiem dzieci mieszkał we wsi Biedaczów, w powiecie jarosławskim dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa. Rodzina prowadziła gospodarstwo rolne położone w pobliżu lasu. 

W maju 1942 roku w poszukiwaniu schronienia do gospodarstwa Tokarzów dotarł Hersch Rimler wraz z żoną, Itą, i trzema córkami – Ruchlą, Heną i Adelą. Niedługo później Ita i Adela opuściły domostwo, szukając schronienia w innym miejscu. Pozostała trójka ukrywała się w zabudowaniach gospodarczych. 

W pierwszych dniach czerwca 1942 r. z powodu donosu do gospodarstwa Tokarzów przybyło dwóch niemieckich żandarmów z Leżajska. Jeden z nich przeszukiwał dom, drugi – zabudowania gospodarcze. W stodole natknęli się na ukrywających się Żydów. Hersch wraz z córkami oraz Jakub zostali wywiezieni do Giedlarowej. Żydzi zostali tam zamordowani, a Jakub trafił do Leżajska. Ita i Adela zostały złapane przez Niemców i zamordowane wkrótce potem. Po kilku dniach spędzonych w areszcie znajdującym się w budynku Sądu Grodzkiego Jakub Tokarz został 11 czerwca 1942 r. wyprowadzony na cmentarz w Leżajsku i zastrzelony przez niemieckich żandarmów. 

Zeznaję, co widziałem naocznie: szedłem do Leżajska i widziałem na cmentarzu, który znajduje się obok szosy gestapo niemieckie, obok nich był Tokarz Jakub i w tej chwili go rozstrzelano [1].

Po kilku dniach prawdopodobnie sąsiad powiadomił przejeżdżających wioska żandarmów, że ojciec przechowuje Żydów. Przybyli żandarmi w czasie rewizji znaleźli ukrywaną rodzinę Rümlera i wraz z  ojcem zabrali ich na posterunek do Giedlarowej. Poszukując ojca, matka poszła do Giedlarowej i tam dowiedziała się, że znalezieni Żydzi zostali rozstrzelani w lesie w Giedlarowej zaś ojciec w dniu 11.06.1942. został rozstrzelany na cmentarzu w Leżajsku [2].

Jakub Tokarz został upamiętniony 28 października 2025 r. w Biedaczowie koło Leżajska, kliknij tutaj, aby zobaczyć relację z uroczystości.

[1] Relacja Jana K.,27.07(?). 1966 r., AŻIH 301/6312

[2] Relacja Józefa Tokarza, syna Jakuba, bd. AYV M.31/3763 k. 6