Jan Kowalski - Instytut Pileckiego

Zawołani po imieniu / Upamiętnieni

Jan Kowalski (1906–1943)

Upamiętniony w 2022 roku.

Upamiętniony 14 czerwca 2022 roku w Poświętnem

Mieszkał z żoną Ludwiką we wsi Helenów niedaleko Stanisławowa. Małżeństwo miało dwóch synów. Ich gospodarstwo było oddalone o 4 km od gospodarstwa Józefy i Józefa Dmochów, których historia i czyn odcisnęły się tragicznie na życiu Jana i Ludwiki Kowalskich.

W 1943 roku Józef i Józefa Dmoch zdecydowali się ukrywać w swoim gospodarstwie dziesięcioro Żydów. Rodzina przygotowała dla nich kryjówkę w oborze i zapewniła pożywienie. Jan Kowalski pełnił wtedy funkcję podsołtysa Helenowa.

W lipcu 1943 roku na terenie posesji Dmochów pojawili się Niemcy. Część Żydów zostało zastrzelonych, sześciorgu udało się uciec, a dwóch aresztowano razem z Józefem i Józefą Dmoch. W drodze na posterunek Gestapo w Radzyminie aresztowano także Jana i Ludwikę Kowalskich, „w ramach odpowiedzialności zbiorowej”. Janowi, jako podsołtysowi, przypisano odpowiedzialność za to, co dzieje się we wsi.

Pojmani Żydzi zostali zastrzeleni bez sądu, a oba małżeństwa zostały poddane przesłuchaniom i okrutnemu biciu. Po kilku dniach wydano wyrok śmierci przez rozstrzelanie. Wyrok został wykonany 15 lipca 1943 roku. Zginął wtedy Jan Kowalski, Józefa Dmoch oraz Józef Dmoch. Ludwika Kowalska, dzięki wstawiennictwu Józefy Dmoch, została oczyszczona z zarzutów i wypuszczona.

Ciała zamordowanych zakopano we wspólnym grobie w lesie pod Radzyminem.

Jan Kowalski został upamiętniony przez Instytut Pileckiego 14 czerwca 2022 roku w Poświętnem, kliknij tutaj, aby zobaczyć relację z uroczystości.