Jan Jantoń - Instytut Pileckiego

Zawołani po imieniu / Upamiętnieni

Jan Jantoń (1911–1942)

Upamiętniony w 2022 roku.

Upamiętniony 22 czerwca 2022 roku w Brzostku

Mieszkał wraz z żoną Bronisławą oraz czworgiem dzieci: Stanisławem (ur. 1932), Janiną (ur. 1934), Kazimierzem (ur. 1936) oraz Marią (ur. 1938) w Woli Brzosteckiej. Rodzina prowadziła niewielkie gospodarstwo rolne.

Kiedy w połowie 1942 roku Niemcy w ramach Aktion Reinhardt rozpoczęli likwidację społeczności żydowskiej w okolicy, do Jantoniów z prośbą o schronienie zwrócili się ich żydowscy znajomi z rodziny Fischów z Brzostku. Sara Hena i jej dzieci Ruchla, Feiga, Rojza i Mojżesz, a także wnuczka Estera ukrywali się najpierw, przez około trzy miesiące, w domu Jantoniów, a gdy wieść o tym rozniosła się po okolicy, z obawy przed tym, że dotrze ona do niemieckiego okupanta, przenieśli się do wykopanego w lesie schronu, wciąż niedaleko domu znajomych rolników.

Pożywienie ukrywającym się Fischom dostarczał zarówno Jan, jak i Bronisława, a także – prawdopodobnie – kilku innych mieszkańców wsi. Jednak nowa kryjówka również nie okazała się bezpieczna – w wyniku donosu Niemcy dowiedzieli się o ukrywających się w ziemiance Żydach.

Przed południem, 8 grudnia 1942 roku, okoliczni mieszkańcy usłyszeli wybuch i strzały. To Niemcy z pomocą granatowych policjantów urządzili obławę i znaleźli leśną kryjówkę. Według relacji świadków, Fischowie zostali na miejscu zabici przez niemieckich funkcjonariuszy. Zastrzelony został także Jan Jantoń, który tego dnia właśnie zmierzał z pożywieniem do kryjówki. Po egzekucji Niemcy nakazali kilku mieszkańcom Woli Brzosteckiej pogrzebanie w pobliżu ofiar. We wspólnym grobie spoczęły ciała Żydów z rodziny Fischów oraz zwłoki Jana Jantonia.

W 1992 roku izraelski Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem przyznał pośmiertnie Janowi Jantoniowi oraz jego żonie Bronisławie tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. 

Jan Jantoń został upamiętniony przez Instytut Pileckiego 22 czerwca 2022 roku w Brzostku, kliknij tutaj, aby zobaczyć relację z uroczystości.