Apolonia Likos - Instytut Pileckiego

Zawołani po imieniu / Upamiętnieni

Apolonia Likos (1904–1943)

Upamiętniona w 2021 roku.

Upamiętniona 30 września 2021 roku w Opoce Dużej.

Mieszkała razem z mężem Piotrem oraz córką Natalią w Opoce Dużej niedaleko Annopola. Rodzina żyła skromnie, utrzymując się z pracy w niewielkim gospodarstwie położonym na obrzeżach wsi. Mąż Apolonii trudnił się również rybołówstwem. Miał dobre relacje z Żydami, którzy często kupowali u niego ryby.

Podczas niemieckiej okupacji, gdy rozpoczęto już likwidację gett i eksterminację ludności żydowskiej, do Apolonii i jej męża zwróciło się z prośbą o pomoc kilka rodzin – m.in. Brenerowie, Kestenbaumowie oraz Chylowie. Likosowie umożliwiali im przetrwanie, mimo że sami wiedli bardzo skromne życie, a pomagali również partyzantom.

Ukrywający się w lesie i w okolicach pobliskiego kamieniołomu Żydzi często zjawiali się w domu Likosów, gdzie otrzymywali żywność. Mąż Apolonii oraz jej nastoletnia córka Natalia nieraz sami nosili im jedzenie do lasu. Gdy nastała zima, Żydzi mogli liczyć na schronienie w budynkach gospodarstwa Likosów. Był czas, gdy rodzina udzielała pomocy jednocześnie kilkunastu osobom pochodzenia żydowskiego.

1 czerwca 1943 roku posesję Apolonii i Piotra otoczyli niemieccy i ukraińscy żandarmi. Ostrzelali dom, a potem zaczęli przesłuchania, aby wydobyć informację o kryjówkach Żydów. Apolonię rozstrzelali w momencie, gdy podbiegła do katujących jej męża z nadzieją, że uda jej się ich powstrzymać przed zamordowaniem go. Piotr został rozstrzelany niedługo po niej. Razem z nimi zginęła też Żydówka Iza Ler. Córce Natalii, która była wtedy w domu, udało się uciec przez okno.

W 1993 roku Yad Vashem przyznał Apolonii Likos medal Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

Instytut Pileckiego upamiętnił ją 30 września 2021 roku w Opoce Dużej, kliknij tutaj, aby zobaczyć relację z uroczystości.