Mediateka - Instytut Pileckiego

podcast

Śladami wielkich zakładów – niezwykła historia Białegostoku

Jak wyglądał białostocki przemysłowy boom? Kto był jego architektem? I dlaczego miasto nie utrzymało swojej pozycji? Odkryj fascynującą historię Białegostoku – miasta, które przez dekady było symbolem siły polskiego przemysłu.

debata

Kazimierz „Dziadek” Lisiecki – wychowawca z powołania | Zapis spotkania

Zapraszamy do obejrzenia spotkania poświęconego Kazimierzowi „Dziadkowi” Lisieckiemu – legendarnej postaci, która odmieniła życie wielu młodych ludzi.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – List do przyszłości (odc. 6)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Luxtorpeda to mit? Polska myśl kolejowa – prawda i legendy

Czy Luxtorpeda to rzeczywiście polska konstrukcja? A może to tylko sprytny zabieg marketingowy przedwojennych kolei?

podcast

Miasto kobiet mówi: dość! Strajk łódzkich włókniarek

W 1971 roku Łódź stała się areną jednego z najważniejszych strajków w historii PRL-u – buntu łódzkich włókniarek.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Szach się uśmiecha (odc. 5)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Ślady, czyli bits and pieces (odc. 4)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

debata

Dzień Kobiet. O obchodach i świętowaniu 8 marca w PRLap | Zapis debaty

Czy Dzień Kobiet w PRL był jedynie świętem komunistycznym, narzuconym przez władze partyjne i wpisanym w propagandową narrację, czy też pełnił również – a może przede wszystkim – funkcję nieoficjalną, celebrowaną w gronie przyjaciół i bliskich?

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – W osiem lat dookoła świata (odc. 3)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Marsz Głodowy 1981 – kiedy Polacy powiedzieli: dość! #gieldahistorii odc. 33

Lato 1981 roku. Sklepy świecą pustkami, kartki na mięso nie rozwiązują problemu, a niedożywienie staje się codziennością tysięcy Polaków.

debata

Dyskusja "Zielony korytarz w Łypiwce. Głos ofiar rosyjskiej pułapki" | 3. rocznica agresji Rosji na Ukrainę

20 lutego 2025 roku w Galerii Instytutu Pileckiego w Domu Bez Kantów w Warszawie odbyła się dyskusja w związku z trzecią rocznicą rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji rosyjskiej na Ukrainę.

inne

„Nie atakujemy cywili…” Zielony korytarz w Łypiwce jako pułapka rosyjskich wojsk okupacyjnych

Zapraszamy do zapoznania się z materiałem podsumowującym konferencję prasową, w czasie której zaprezentowano raport dokumentujący relacje świadków rosyjskiego ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną z wsi Łypiwka (polska nazwa Lipówka) w obwodzie kijowskim.

inne

Prezentacja raportu o rosyjskim ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną w Łypiwce w 2022 r. (PAP w Warszawie)

19 lutego w Centrum Prasowym PAP w Warszawie odbyła się prezentacja raportu dokumentującego relacje świadków rosyjskiego ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną z wsi Łypiwka (polska nazwa Lipówka) w obwodzie kijowskim w Ukrainie, w marcu 2022 roku.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Między swoimi, między innymi (odc. 2)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Niezwykła historia polskiej kolei #giełdahistorii odc. 32

Czy wiesz, kiedy powstała pierwsza linia kolejowa na ziemiach polskich? A może zastanawiałeś się, dlaczego rosyjskie tory mają inny rozstaw niż europejskie?

podcast

Jak Sowieci wchłonęli wschodnią Polskę? Kulisy sowietyzacji Kresów #gieldahistorii odc. 31

Sowieci wkroczyli na Kresy 17 września 1939 roku – to fakt, który zna (prawie) każdy. Ale czy wiesz, że przejęcie tych ziem było dokładnie zaplanowane na długo przed tą datą?

debata

"Tymczasowy przyjaciel". Józef Lipski – ambasador polski w III Rzeszy

Zapraszamy do obejrzenia spotkania autorskiego z prof. Markiem Kornatem, autorem biografii pt. "Tymczasowy przyjaciel". Józef Lipski – ambasador polski w III Rzeszy (1933–1939).

debata

Rozmowa z Elżbietą Ficowską, ocalałą z Zagłady dzięki Irenie Sendlerowej

27 stycznia 2025 r. obchodziliśmy 80. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

debata

Ostatnia sobota w ojczyźnie - debata o deportacjach Polaków do ZSRS

Zapraszamy do obejrzenia debaty pt. „Ostatnia sobota w ojczyźnie”, którą Instytut Pileckiego zorganizował z okazji 85. rocznicy pierwszej deportacji Polaków z okupowanych Kresów Wschodnich II RP do ZSRS.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Dom z widokiem (odc. 1)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Komunizm vs faszyzm – dr Paweł Libera o listach F. Fureta i E. Noltego #rozmowyoksiazkach odc. 8

W ósmym odcinku „Rozmów o książkach” prezentujemy książkę „Wroga bliskość. Komunizm i faszyzm w XX wieku.

podcast

Czy ropa decydowała o wynikach wojen? #gieldahistorii odc. 27

Paliwo wojny – historia konfliktów napędzanych ropą i gazem! Obejrzyj film, aby dowiedzieć się, jak surowce energetyczne kształtowały przebieg największych konfliktów zbrojnych XX i XXI wieku!

podcast

Obietnica Wschodu – prof. Bogusław Kopka o książce Christiana Ingrao #rozmowyoksiazkach odc. 9

Tematem dziewiątego odcinka „Rozmów o książkach” jest tytuł „Obietnica Wschodu. Nazistowskie nadzieje i ludobójstwo 1939–1943” Christiana Ingrao, wydana przez Instytut Pileckiego w 2022 roku w przekładzie Jakuba Jedlińskiego.

podcast

Wolne soboty: jak walczono o krótszy czas pracy? #gieldahistorii odc. 30

Wolne soboty – jak zmieniał się tydzień pracy w Polsce? Czy tydzień pracy powinien trwać pięć dni? A może 40 godzin to już za dużo?

podcast

Audioserial „W Nowej Zelandii zaczyna się dzień. Opowieść o dzieciach z Pahiatua”

W 80. rocznicę przybycia polskich dzieci do Pahiatua w Nowej Zelandii, zapraszamy na szcześcioodcinkowy audiodokument, którego bohaterowie opowiadają, jak wyglądała ich droga na koniec świata i jak doświadczenie uchodźstwa wpłynęło na życie ich rodzin.

podcast

RWPG – gospodarczy parasol czy narzędzie dominacji? #gieldahistorii odc. 29

Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), powołana w Moskwie w 1949 roku, miała na celu ułatwienie współpracy gospodarczej pomiędzy państwami „bloku wschodniego”.

podcast

Kolejki PRL, czyli codzienność w systemie niedoboru #gieldahistorii odc. 28

W tym odcinku, nagranym w warszawskim Muzeum Życia w PRL, prof. Andrzej Zawistowski zabiera nas w fascynującą podróż do czasów Polski Ludowej, opowiadając o jednym z najbardziej charakterystycznych zjawisk tamtej epoki – kolejkach.

wykład

Gwiazdka w mrocznych czasach. Święta w cieniu wojny | Czwartki w DBK

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy z archiwistami Instytutu Pileckiego, którzy posiłkując się zbiorami naszego Archiwum, prześledzą, jak wyglądało Boże Narodzenie w cieniu drugiej wojny światowej z perspektywy dzieci i dorosłych.

debata

"Po prostu jestem z tymi ludzmi" | Spotkanie autorskie z Katarzyną Jóźwik

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy wokół książki „Po prostu jestem z tymi ludźmi. Działalność ks. Jerzego Popiełuszki w latach 1980-1984” Katarzyny Jóźwik, wydanej w 2024 r. przez Instytut Pileckiego.

konferencja

Europa Środkowo-Wschodnia jako podmiot czy przedmiot? Perspektywy badań nad Europą Środkowo-Wschodnią w globalnym dyskursie publicznym | panel dyskusyjny

Zapraszamy do obejrzenia panelu dyskusyjnego, który miał miejsce na konferencji „Przyszłość studiów nad Europą Środkową i Wschodnią w świetle rosyjskiej agresji na Ukrainę” w październiku 2024 r. w Warszawie.

konferencja

Kształtowanie studiów ukraińskich w kontekście wojny | dr Tetiana Portnova z Uniwersytetu Poczdamskiego

Zapraszamy do obejrzenia wykładu przewodniego ("keynote adress") dr Tetiany Portnovej wygłoszonego na konferencji „Przyszłość studiów nad Europą Środkową i Wschodnią w świetle rosyjskiej agresji na Ukrainę” w październiku 2024 r. w Warszawie.

debata

Intelektualny włóczęga – dr Wojciech Łysek o Stanisławie Swianiewiczu #rozmowyoksiazkach odc. 6

W szóstym odcinku serii „Rozmowy o książkach” prezentujemy wydaną w 2023 roku książkę „Intelektualny włóczęga. Biografia Stanisława Swianiewicza”, a gościem Jakuba Moroza jest jej autor, dr Wojciech Łysek z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii

podcast

Polski uran – niezwykła kopalnia w Kletnie #giełdahistorii odc. 25

Złoża uranu odkryto na terenie Dolnego Śląska w XIX wieku, kiedy zastosowanie pierwiastka nie było jeszcze znane. Ruda uranu stała się strategicznym surowcem dopiero w wyniku odkryć naukowych z przedednia II wojny światowej.

debata

Przestrzenie przemocy – prof. Michał Łuczewski o książce J. Baberowskiego #rozmowyoksiazkach odc. 7

Tematem odcinka jest książka „Przestrzenie przemocy” Jörga Baberowskiego, wydana przez Instytutu Pileckiego w 2022 roku w przekładzie Kamila Markiewicza.

podcast

Nielegalna choinka – reżim kontra tradycja #gieldahistorii odc. 26

Święta Bożego Narodzenia zawsze były dla Polaków czasem szczególnym, obchodzonym uroczyście nawet w najtrudniejszych warunkach – także na zesłaniu czy w obozach koncentracyjnych.

podcast

Biografia Władysława Bieńkowskiego – dr Bartłomiej Kapica o swojej książce #rozmowyoksiazkach odc. 4

W czwartym odcinku serii „Rozmowy o książkach” prezentujemy wydaną w 2022 roku książkę „Władysław Bieńkowski. Biografia polityczna”, a gościem Jakuba Moroza jest jej autor, dr Bartłomiej Kapica, historyk pracujący w Instytucie Pileckiego.

podcast

Czy Stalin był ludobójcą? – prof. Bogusław Kopka o książce N. Naimarka #rozmowyoksiazkach odc. 5

Piąty odcinek serii „Rozmowy o książkach” jest poświęcony książce „Ludobójstwa Stalina” autorstwa Normana M. Naimarka, wydanej przez Instytut Pileckiego w 2020 roku w przekładzie Aleksandry Arumińskiej.

podcast

Reglamentacja towarów w PRL #gieldahistorii odc. 24

Jak ewoluował system kartkowy i dlaczego komuniści nie mogli się bez niego obejść? Czym były bilety towarowe na cukier i dlaczego Gierek musiał je wprowadzić po wydarzeniach Czerwca 1976 roku?

wykład

Pionierzy w stepie? – dr Jerzy Rohoziński o swojej książce #rozmowyoksiazkach odc. 3

W trzecim odcinku „Rozmów o książkach” gościem Jakuba Moroza jest dr Jerzy Rohoziński z Instytutu Pileckiego, który opowiada o swojej książce „Pionierzy w stepie? Kazachstańscy Polacy jako element sowieckiego projektu modernizacyjnego”, wydanej w 2021 roku

podcast

Historia czasu #gieldahistorii odc. 22

Praca i wypoczynek w rytmie równych godzin dobowych jest wynalazkiem nowoczesności, a jak mierzono czas przed epoką zegarów, które znamy dzisiaj?

debata

Dzieci i wojna - dyskusja po premierze audioserialu „W Nowej Zelandii zaczyna się dzień. Opowieść o dzieciach z Pahiatua”

Dokładnie w 80. rocznicę przybycia polskich dzieci do Pahiatua w Nowej Zelandii, odbyła się premiera audioserialu, który opowiada niezwykłą historię odnalezienia domu na drugim końcu świata.

debata

Zbiorowa niewinność – dr Anna Kwiatkowska o książce Samuela Salzborna #rozmowyoksiążkach odc. 2

Zapraszamy do wysłuchania drugiego odcinka cyklu „Rozmów o książkach” prezentujemy tytuł „Zbiorowa niewinność. Wypieranie Szoah z niemieckiej pamięci” Samuela Salzborna, wydany w 2022 roku przez Instytut Pileckiego w przekładzie Kamila Markiewicza.

podcast

Jak państwo zwalczało prywatną inicjatywę #gieldahistorii odc. 21

System komunistyczny zakładał likwidację prywatnej własności, ale faktycznie nie mógł się bez niej obejść. Prywaciarze dostarczali konsumentom tego wszystkiego, czego niewydolna gospodarka socjalistyczna nie była w stanie wytworzyć.

konferencja

Day II | "The Future of Central and East European Studies in the Light of Russia’s War of Aggression...". Day II

Przyszłość badań nad Europą Środkową i Wschodnią w świetle rosyjskiej agresji na Ukrainę – to temat konferencji, która miała miejsce w Warszawie w dniach 17-19 października. Zapraszamy do obejrzenia relacji z drugiego dnia konferencji.

konferencja

Day I | "The Future of Central and East European Studies in the Light of Russia’s War of Aggression..."

Przyszłość badań nad Europą Środkową i Wschodnią w świetle rosyjskiej agresji na Ukrainę – to temat konferencji, która miała miejsce w Warszawie w dniach 17-19 października. Zapraszamy do obejrzenia relacji z pierwszego dnia konferencji.

debata

Terror niemieckiego okupanta. Spotkanie autorskie z Norbertem Bączykiem #DyskusjewDBK

Zapraszamy do obejrzenia spotkania z Norbertem Bączykiem, autorem wydanej przez Instytut Pileckiego w 2024 roku książki „Terror niemiecki w powiecie Garwolin (1939–1944)".

podcast

Zrozumieć putinizm – prof. Włodzimierz Marciniak o książce Françoise Thom #rozmowyoksiążkach odc. 1

W pierwszym odcinku „Rozmów o książkach” – serii poświęconej wydawnictwom Instytutu Pileckiego – zachęcamy do lektury książki „Zrozumieć putinizm. Obsesja potęgi” Françoise Thom, która w 2023 roku ukazała się w polskim przekładzie Zofii Litwinowicz-Krutnik

podcast

Auto dla Kowalskiego epoki Gomułki #gieldahistorii odc. 20

Obalamy mity o Syrenie! Nie miała silnika od motopompy strażackiej, lecz od... łodzi desantowej. Brzmi lepiej, prawda? Zapraszamy na kolejne spotkanie z historią polskiej motoryzacji z Jerzym Lemańskim z Narodowego Muzeum Techniki.

podcast

W poszukiwaniu napędu idealnego: początki motoryzacji #gieldahistorii odc. 19

Elektryk czy benzyna? Oto pytanie, które zadaje sobie dziś wielu klientów salonów samochodowych. Wyścig pojazdów spalinowych i tych zasilanych prądem z akumulatorów odbył się już raz – w XIX wieku!

podcast

Śląskie kopalnie uranu, Żarnowiec i co dalej? #gieldahistorii odc. 18

Pokojowe wykorzystanie energii jądrowej było postulowane przez naukowców niemal od początku badań nad radioaktywnością, jednak II wojna światowa wymusiła pierwszeństwo zastosowań militarnych: powstała bomba atomowa, a już po wojnie – wodorowa.

podcast

Papier z... młyna? Niezwykłe muzeum w Dusznikach-Zdroju #gieldahistorii odc. 16

Tym razem zabieramy Was do Dusznik-Zdroju, gdzie już w XVI wieku Bystrzyca Dusznicka napędzała koło wodne poruszające tak zwane stępy, czyli młoty służące do rozbijania szmat na masę papierniczą.

podcast

Beskid, Ogar i Wars - projekty wyprzedające epokę #gieldahistorii odc. 17

Polscy inżynierowie i projektanci w siermiężnym PRL-u tworzyli naprawdę rewolucyjne konstrukcje, które nie wyszły poza fazę prototypów lub pozostały na papierze. Dlaczego? Odpowiedź jest banalna: brak finansów i technologii.

podcast

Zimna wojna o tajemnice. Jak wykradano zachodnie technologie #gieldahistorii odc. 14

To nie peerelowski superszpieg Marian Zacharski wykradł plany amerykańskich rakiet Patriot. Kto tego dokonał? Ilu takich jak on łowców tajemnic handlowych działało na Zachodzie i jakie były ich największe sukcesy?

podcast

Niemcy planowali rabunek i zburzenie Warszawy na długo przed Powstaniem! Odc. 15

Często powraca argument, że zburzenie Warszawy było niemiecką zemstą za Powstanie. Doktor Paweł Brudek z Muzeum Powstania Warszawskiego obala ten mit.

debata

Zagrożenie nie minęło. Archiwa ukraińskie po ponad dwóch latach od rosyjskiej agresji | Czwartki w DBK

Spotkanie odbyło się z okazji Dnia Archiwisty. Podczas spotkania „Zagrożenie nie minęło” w przestrzeni Galerii Instytutu Pileckiego, uczestnicy opowiedzieli o metodach pracy archiwum w cieniu wojny.

debata

Szukając miejsca dla siebie... Losy Powstańców Warszawskich na Ziemiach Odzyskanych

Zapraszamy spotkanie, którego tematem jest książka Wojciecha Brojera „Mikołaj Wasik. Pierwszy wójt Dąbrówna. Twórca najstarszego pomnika Powstania Warszawskiego”.

podcast

Licencja Stalina. Pierwsze auto z FSO | Giełda Historii odc. 13

Warszawa M-20 nie zmotoryzowała Polski jak później Fiat 126p, ale była obiektem marzeń, a dla wielu kierowców jest legendą. Odrestaurowane Warszawy to dziś szacowne oldtimery i drogie „zabawki” dla pasjonatów.

podcast

Jak oszukać Niemców? Sabotaż i konspiracja w polskich fabrykach zajętych przez III Rzeszę odc. 12

Co działo się w polskich fabrykach po 1939 roku? Dr Jędrzej Korbal opowiada o nieznanym okresie w historii polskiego przemysłu zbrojeniowego, gdy został on wprzęgnięty w machinę wojenną Hitlera.

podcast

Niewolnicy Hitlera. Zdobyczna siła robocza w III Rzeszy #gieldahistorii odc. 11

Bezwzględna, kolonialna eksploatacja zasobów na zdobytych przez Niemcy terytoriach Europy trwała od pierwszych dni II wojny światowej.

podcast

Złoty interes? Licencje na sprzęt wojskowy w II RP #gieldahistorii odc. 10

Co II Rzeczpospolita zyskała dzięki zakupom licencji? Dr Jędrzej Korbal nie ma wątpliwości – nasz przemysł zbrojeniowy mógł się szybko rozwinąć i zacząć z marszu produkować tak potrzebną armii nowoczesną broń.

debata

Iran. Kolonializm, rewolucje i gra o kontrolę nad ropą #gieldahistorii odc. 9

Ropa naftowa, którą Brytyjczycy odkryli w Iranie tuż przez I wojną światową, stała się błogosławieństwem i przekleństwem tego kraju.

podcast

Samowystarczalni? Przemysł zbrojeniowy 20-lecia międzywojennego #gieldahistorii odc. 8

II Rzeczpospolita podjęła nie tylko bezprecedensowy wysiłek stworzenia armii, która formowała się w toku walk o granice i wojny polsko-bolszewickiej, ale także zapewnienia zaplecza przemysłowego, które będzie dostarczać wojsku broni i amunicji.

podcast

Trudne początki amerykańskiej waluty #giełdahistorii odc. 7

Po II wojnie światowej dolar amerykański stał się globalną walutą, którą wszyscy chcą mieć.

podcast

Gospodarka Powstania Warszawskiego #giełdahistorii odc. 6

Powstanie Warszawskie to nie tylko epopeja powstańczych oddziałów. Lewobrzeżna Warszawa w chwili wybuchu walk liczyła około 700 tys. mieszkańców.

podcast

Kapitalizm - trudne początki. #giełdahistorii odc.5

Socjalizm okazał się niewydolny, mieszkańcy bloku wschodniego czekali więc z utęsknieniem na kapitalizm.

podcast

Talony, przedpłaty i giełdy – czyli jak Polacy kupowali wymarzone cztery kółka #GiełdaHistorii odc.4

Wiedzieliście, że czasach PRL nawet używane auto można było sprzedać na giełdzie za kwotę kilkukrotnie przewyższającą oficjalną cenę nowego samochodu prosto z fabryki?

podcast

Rzeczywistość kontra utopia, czyli gospodarka i komunizm. #GiełdaHistorii odc.3

Czym był komunizm w wymiarze gospodarczym? Okazuje się, że to wcale nie jest takie oczywiste, gdyż nawet przywódcy ZSRR zmieniali datę dojścia do komunizmu, który oddalał się jak horyzont.

podcast

Największa afera II RP? #GiełdaHistorii odc. 2

debata

Jak Maluch zmotoryzował Polskę? #GiełdaHistorii odc.1

Od lat raz w miesiącu zapraszaliśmy Państwa na program „Klio w świecie ekonomii”. Teraz przyszedł czas na „Giełdę historii”.

debata

Debata: Polska sowietologia w XX wieku | Czwartki w galerii DeBeKa

Dlaczego termin sowietologia pojawił się w przedwojennej Polsce? Jaką rolę pełnił w okresie zimnej wojny? Zapraszamy do obejrzenia dyskusji z udziałem znakomitych ekspertów: prof. Sławomir Łukasiewicz (KUL), prof. John Micgiel (UW) oraz dr Oleksandr Avramc

Otwarty Wykład Naukowy

Oglądaj | Społeczeństwo rosyjskie wobec trwającej wojny | Prof. Włodzimierz Marciniak

Z badań socjologicznych wyłania się portret "przeciętnego" Rosjanina jako człowieka apatycznego i bezwolnego. W jaki sposób rosyjscy artyści i naukowcy opisują ten stan rzeczy?

podcast

Wanda Pełczyńska – szmuglerka wolności. JEST HISTORIA! odc. 15

W 15. odcinku serii podcastów przedstawiamy jedną z kobiet, które czynnie angażowały się w walkę o niepodległość Polski.