Mediateka - Instytut Pileckiego

podcast

ROTMISTRZ | Pierwszy odcinek serialu dokumentalnego o Witoldzie Pileckim

Instytut Pileckiego prezentuje pierwszy odcinek serialu dokumentalnego o życiu i walce swojego patrona pt. „Rotmistrz".

podcast

Jedna wskazówka - Obława Augustowska oczami rodzin. Reportaż audio

Reportaż „Jedna wskazówka” Martyny Wojtkowskiej, powstał z okazji 80. rocznicy Obławy Augustowskiej.

podcast

Poznaniacy mówią „DOŚĆ!" - reżim wysyła czołgi. #gieldahistorii odc. 50

Poznań, 28 czerwca 1956 roku. Robotnicy wychodzą na ulice z okrzykiem: „DOŚĆ!”.

podcast

Modlitwa i praca – resocjalizacja w carskim więzieniu #gieldahistorii odc. 49

Więzienie na Rakowieckiej w Warszawie – dziś kojarzone z czasami PRL, ale jego historia sięga znacznie dalej. W tym odcinku cofamy się do początków XX wieku, gdy carskie władze budowały tu nowoczesny – jak na tamte czasy – kompleks penitencjarny.

podcast

Lato gniewu 1976: jak podwyżka cen doprowadziła do buntu Polaków? #gieldahistorii odc. 48

Dlaczego władze PRL zdecydowały się na drastyczną podwyżkę cen żywności w czerwcu 1976 roku? Co naprawdę stało się po przemówieniu premiera Jaroszewicza?

debata

„Dolina śmierci” Józefa Żmija – 5 lat w piekle KL Gusen | relacja z dyskusji w DBK

15 maja 2025 roku, na spotkaniu wokół książki wydanej przez Instytut Pileckiego „Dolina śmierci. Wspomnienia więźnia z obozu koncentracyjnego Gusen” autorstwa Józefa Żmija poznaliśmy historię autora z perspektywy jego syna Mariana Żmija.

podcast

Złoty, który przestał być polski. Historia okupacyjnych pieniędzy #giełdahistorii odc. 45

We wrześniu 1939 roku polska waluta trafia w wir historii. Państwo znika z mapy, ale złotówki zostają w kieszeniach obywateli. Co dzieje się z nimi dalej? O tym opowiada ten odcinek.

podcast

Czy PRL szykował kapitalizm? Prawdziwy początek transformacji. Giełda historii odc. 46

Myślisz, że to Balcerowicz rozpoczął reformy? A może że Okrągły Stół zmienił wszystko?

podcast

Od pańszczyzny do wolności, czyli polscy chłopi i ich ziemia #gieldahistorii odc. 43

Witajcie w Borzykowie – miejscu, w którym dziś przebiega tylko granica między gminami, ale które jeszcze nie tak dawno rozdzielało dwa imperia: Prusy i Rosję. W tym odcinku cofniemy się do XIX wieku – epoki, która ukształtowała nie tylko granice, ale też n

podcast

Kradzież w majestacie prawa – tak uwłaszczała się nomenklatura #giełdahistorii odc. 43

W cieniu Okrągłego Stołu rodził się nowy system. Ale czy dla wszystkich? W tym odcinku przyglądamy się mechanizmowi, który stał się jednym z największych przemilczanych skandali przełomu lat 80. i 90. – uwłaszczeniu nomenklatury.

podcast

Mit, rekord i śmierć. Herosi komunistycznej utopii #giełdahistorii odc. 42

Czy socjalistyczni przodownicy pracy naprawdę byli bohaterami? A może ofiarami propagandy? W tym odcinku przyjrzymy się z bliska narodzinom i upadkowi mitu przodownictwa pracy w Związku Sowieckim i Polsce Ludowej.

podcast

Jak komuniści rozdali chłopom ziemię, czyli reforma rolna 1944 – #gieldahistorii odc. 41

Dobrzyniówka – to właśnie tutaj rozpoczęła się jedna z największych przemian społecznych w powojennej Polsce. We wrześniu 1944 roku, dwa dni po ucieczce ostatniego właściciela, folwark w Dobrzyniówce jako pierwszy w kraju został przejęty pod reformę rolną.

podcast

Chaimki i rumki – historia waluty getta łódzkiego #giełdahistorii odc. 40

Litzmannstadt Ghetto, jedno z największych gett stworzonych przez Niemców w czasie II wojny światowej, było miejscem wyjątkowym również pod względem ekonomicznym – to tam po raz pierwszy wprowadzono odrębną walutę dla Żydów, tzw. chaimki lub rumki.

podcast

Katyń: prawda, kłamstwa i pamięć | Rozmawiają dr Bartłomiej Bydoń i dr hab. Andrzej Zawistowski

Katyń stał się symbolem stalinowskich zbrodni przeciwko ludzkości, dokonanych na polskich jeńcach wojennych.

podcast

Łódź: od wioski do przemysłowej potęgi #gieldahistorii odc. 39

Wyrusz z nami w fascynującą podróż przez dzieje Łodzi – miasta, które z niewielkiej osady zmieniło się w przemysłowe serce Królestwa Polskiego!

podcast

Nacjonalizacja, kolektywizacja, wywózki – sowietyzacja wschodnich ziem II RP #gieldahistorii

W tym odcinku Giełdy Historii rozmawiamy z dr. hab. Damianem Markowskim o brutalnym i systematycznym procesie sowietyzacji wschodnich ziem II Rzeczypospolitej po 1944 roku.

podcast

Śladami wielkich zakładów – niezwykła historia Białegostoku

Jak wyglądał białostocki przemysłowy boom? Kto był jego architektem? I dlaczego miasto nie utrzymało swojej pozycji? Odkryj fascynującą historię Białegostoku – miasta, które przez dekady było symbolem siły polskiego przemysłu.

debata

Kazimierz „Dziadek” Lisiecki – wychowawca z powołania | Zapis spotkania

Zapraszamy do obejrzenia spotkania poświęconego Kazimierzowi „Dziadkowi” Lisieckiemu – legendarnej postaci, która odmieniła życie wielu młodych ludzi.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – List do przyszłości (odc. 6)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Luxtorpeda to mit? Polska myśl kolejowa – prawda i legendy

Czy Luxtorpeda to rzeczywiście polska konstrukcja? A może to tylko sprytny zabieg marketingowy przedwojennych kolei?

podcast

Miasto kobiet mówi: dość! Strajk łódzkich włókniarek

W 1971 roku Łódź stała się areną jednego z najważniejszych strajków w historii PRL-u – buntu łódzkich włókniarek.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Szach się uśmiecha (odc. 5)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Ślady, czyli bits and pieces (odc. 4)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

debata

Dzień Kobiet. O obchodach i świętowaniu 8 marca w PRLap | Zapis debaty

Czy Dzień Kobiet w PRL był jedynie świętem komunistycznym, narzuconym przez władze partyjne i wpisanym w propagandową narrację, czy też pełnił również – a może przede wszystkim – funkcję nieoficjalną, celebrowaną w gronie przyjaciół i bliskich?

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – W osiem lat dookoła świata (odc. 3)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Marsz Głodowy 1981 – kiedy Polacy powiedzieli: dość! #gieldahistorii odc. 33

Lato 1981 roku. Sklepy świecą pustkami, kartki na mięso nie rozwiązują problemu, a niedożywienie staje się codziennością tysięcy Polaków.

debata

Dyskusja "Zielony korytarz w Łypiwce. Głos ofiar rosyjskiej pułapki" | 3. rocznica agresji Rosji na Ukrainę

20 lutego 2025 roku w Galerii Instytutu Pileckiego w Domu Bez Kantów w Warszawie odbyła się dyskusja w związku z trzecią rocznicą rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji rosyjskiej na Ukrainę.

inne

„Nie atakujemy cywili…” Zielony korytarz w Łypiwce jako pułapka rosyjskich wojsk okupacyjnych

Zapraszamy do zapoznania się z materiałem podsumowującym konferencję prasową, w czasie której zaprezentowano raport dokumentujący relacje świadków rosyjskiego ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną z wsi Łypiwka (polska nazwa Lipówka) w obwodzie kijowskim.

inne

Prezentacja raportu o rosyjskim ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną w Łypiwce w 2022 r. (PAP w Warszawie)

19 lutego w Centrum Prasowym PAP w Warszawie odbyła się prezentacja raportu dokumentującego relacje świadków rosyjskiego ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną z wsi Łypiwka (polska nazwa Lipówka) w obwodzie kijowskim w Ukrainie, w marcu 2022 roku.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Między swoimi, między innymi (odc. 2)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Niezwykła historia polskiej kolei #giełdahistorii odc. 32

Czy wiesz, kiedy powstała pierwsza linia kolejowa na ziemiach polskich? A może zastanawiałeś się, dlaczego rosyjskie tory mają inny rozstaw niż europejskie?

podcast

Jak Sowieci wchłonęli wschodnią Polskę? Kulisy sowietyzacji Kresów #gieldahistorii odc. 31

Sowieci wkroczyli na Kresy 17 września 1939 roku – to fakt, który zna (prawie) każdy. Ale czy wiesz, że przejęcie tych ziem było dokładnie zaplanowane na długo przed tą datą?

debata

"Tymczasowy przyjaciel". Józef Lipski – ambasador polski w III Rzeszy

Zapraszamy do obejrzenia spotkania autorskiego z prof. Markiem Kornatem, autorem biografii pt. "Tymczasowy przyjaciel". Józef Lipski – ambasador polski w III Rzeszy (1933–1939).

debata

Rozmowa z Elżbietą Ficowską, ocalałą z Zagłady dzięki Irenie Sendlerowej

27 stycznia 2025 r. obchodziliśmy 80. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

debata

Ostatnia sobota w ojczyźnie - debata o deportacjach Polaków do ZSRS

Zapraszamy do obejrzenia debaty pt. „Ostatnia sobota w ojczyźnie”, którą Instytut Pileckiego zorganizował z okazji 85. rocznicy pierwszej deportacji Polaków z okupowanych Kresów Wschodnich II RP do ZSRS.

podcast

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” – Dom z widokiem (odc. 1)

„W Nowej Zelandii zaczyna się dzień” to poruszająca historia dzieci, które w czasie II wojny światowej po traumatycznych przeżyciach na zesłaniu w ZSRR znalazły dom w Nowej Zelandii.

podcast

Komunizm vs faszyzm – dr Paweł Libera o listach F. Fureta i E. Noltego #rozmowyoksiazkach odc. 8

W ósmym odcinku „Rozmów o książkach” prezentujemy książkę „Wroga bliskość. Komunizm i faszyzm w XX wieku.

podcast

Czy ropa decydowała o wynikach wojen? #gieldahistorii odc. 27

Paliwo wojny – historia konfliktów napędzanych ropą i gazem! Obejrzyj film, aby dowiedzieć się, jak surowce energetyczne kształtowały przebieg największych konfliktów zbrojnych XX i XXI wieku!

podcast

Obietnica Wschodu – prof. Bogusław Kopka o książce Christiana Ingrao #rozmowyoksiazkach odc. 9

Tematem dziewiątego odcinka „Rozmów o książkach” jest tytuł „Obietnica Wschodu. Nazistowskie nadzieje i ludobójstwo 1939–1943” Christiana Ingrao, wydana przez Instytut Pileckiego w 2022 roku w przekładzie Jakuba Jedlińskiego.

podcast

Wolne soboty: jak walczono o krótszy czas pracy? #gieldahistorii odc. 30

Wolne soboty – jak zmieniał się tydzień pracy w Polsce? Czy tydzień pracy powinien trwać pięć dni? A może 40 godzin to już za dużo?

podcast

Audioserial „W Nowej Zelandii zaczyna się dzień. Opowieść o dzieciach z Pahiatua”

W 80. rocznicę przybycia polskich dzieci do Pahiatua w Nowej Zelandii, zapraszamy na szcześcioodcinkowy audiodokument, którego bohaterowie opowiadają, jak wyglądała ich droga na koniec świata i jak doświadczenie uchodźstwa wpłynęło na życie ich rodzin.

podcast

RWPG – gospodarczy parasol czy narzędzie dominacji? #gieldahistorii odc. 29

Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), powołana w Moskwie w 1949 roku, miała na celu ułatwienie współpracy gospodarczej pomiędzy państwami „bloku wschodniego”.

podcast

Kolejki PRL, czyli codzienność w systemie niedoboru #gieldahistorii odc. 28

W tym odcinku, nagranym w warszawskim Muzeum Życia w PRL, prof. Andrzej Zawistowski zabiera nas w fascynującą podróż do czasów Polski Ludowej, opowiadając o jednym z najbardziej charakterystycznych zjawisk tamtej epoki – kolejkach.

wykład

Gwiazdka w mrocznych czasach. Święta w cieniu wojny | Czwartki w DBK

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy z archiwistami Instytutu Pileckiego, którzy posiłkując się zbiorami naszego Archiwum, prześledzą, jak wyglądało Boże Narodzenie w cieniu drugiej wojny światowej z perspektywy dzieci i dorosłych.

debata

"Po prostu jestem z tymi ludzmi" | Spotkanie autorskie z Katarzyną Jóźwik

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy wokół książki „Po prostu jestem z tymi ludźmi. Działalność ks. Jerzego Popiełuszki w latach 1980-1984” Katarzyny Jóźwik, wydanej w 2024 r. przez Instytut Pileckiego.

konferencja

Europa Środkowo-Wschodnia jako podmiot czy przedmiot? Perspektywy badań nad Europą Środkowo-Wschodnią w globalnym dyskursie publicznym | panel dyskusyjny

Zapraszamy do obejrzenia panelu dyskusyjnego, który miał miejsce na konferencji „Przyszłość studiów nad Europą Środkową i Wschodnią w świetle rosyjskiej agresji na Ukrainę” w październiku 2024 r. w Warszawie.

konferencja

Kształtowanie studiów ukraińskich w kontekście wojny | dr Tetiana Portnova z Uniwersytetu Poczdamskiego

Zapraszamy do obejrzenia wykładu przewodniego ("keynote adress") dr Tetiany Portnovej wygłoszonego na konferencji „Przyszłość studiów nad Europą Środkową i Wschodnią w świetle rosyjskiej agresji na Ukrainę” w październiku 2024 r. w Warszawie.

debata

Intelektualny włóczęga – dr Wojciech Łysek o Stanisławie Swianiewiczu #rozmowyoksiazkach odc. 6

W szóstym odcinku serii „Rozmowy o książkach” prezentujemy wydaną w 2023 roku książkę „Intelektualny włóczęga. Biografia Stanisława Swianiewicza”, a gościem Jakuba Moroza jest jej autor, dr Wojciech Łysek z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii

podcast

Polski uran – niezwykła kopalnia w Kletnie #giełdahistorii odc. 25

Złoża uranu odkryto na terenie Dolnego Śląska w XIX wieku, kiedy zastosowanie pierwiastka nie było jeszcze znane. Ruda uranu stała się strategicznym surowcem dopiero w wyniku odkryć naukowych z przedednia II wojny światowej.

debata

Przestrzenie przemocy – prof. Michał Łuczewski o książce J. Baberowskiego #rozmowyoksiazkach odc. 7

Tematem odcinka jest książka „Przestrzenie przemocy” Jörga Baberowskiego, wydana przez Instytutu Pileckiego w 2022 roku w przekładzie Kamila Markiewicza.

podcast

Nielegalna choinka – reżim kontra tradycja #gieldahistorii odc. 26

Święta Bożego Narodzenia zawsze były dla Polaków czasem szczególnym, obchodzonym uroczyście nawet w najtrudniejszych warunkach – także na zesłaniu czy w obozach koncentracyjnych.

podcast

Biografia Władysława Bieńkowskiego – dr Bartłomiej Kapica o swojej książce #rozmowyoksiazkach odc. 4

W czwartym odcinku serii „Rozmowy o książkach” prezentujemy wydaną w 2022 roku książkę „Władysław Bieńkowski. Biografia polityczna”, a gościem Jakuba Moroza jest jej autor, dr Bartłomiej Kapica, historyk pracujący w Instytucie Pileckiego.

podcast

Czy Stalin był ludobójcą? – prof. Bogusław Kopka o książce N. Naimarka #rozmowyoksiazkach odc. 5

Piąty odcinek serii „Rozmowy o książkach” jest poświęcony książce „Ludobójstwa Stalina” autorstwa Normana M. Naimarka, wydanej przez Instytut Pileckiego w 2020 roku w przekładzie Aleksandry Arumińskiej.

podcast

Reglamentacja towarów w PRL #gieldahistorii odc. 24

Jak ewoluował system kartkowy i dlaczego komuniści nie mogli się bez niego obejść? Czym były bilety towarowe na cukier i dlaczego Gierek musiał je wprowadzić po wydarzeniach Czerwca 1976 roku?