Aktualność

Instytut Pileckiego we współpracy z Instytutem Polskim w Tel Awiwie zorganizował wystawę „Passports for Life”, która opowiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia. Ekspozycję można zobaczyć w Centrum Dziedzictwa im. Manachema Begina w Jerozolimie.

Zwiedzający mogą obejrzeć reprodukcje paszportów, dokumentów, listów, zdjęć, korespondencji z Archiwum Chaima Eissa. Kopie dokumentów zostały wykonane z oryginałów przechowywanych w zbiorach archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

– Dzięki wystawie i najnowszej publikacji przybliżamy nieznaną dotąd szerzej skalę działalności Grupy Ładosia – polskich dyplomatów w Szwajcarii, którzy prowadzili sekretną operację ratowania tysięcy Żydów, skazanych na śmierć w Holokauście przez nazistowskie Niemcy w okupowanych krajach Europy, w tym w Polsce. Kupowano oryginalne, czyste blankiety państw latynoamerykańskich, które następnie wypełniano tysiącami nazwisk w Poselstwie Rzeczypospolitej Polskiej  w Bernie. Gotowe paszporty były szmuglowane m.in. do gett, aby kupić czas, zwiększyć szanse ludzi na ocalenie od losu gotowanego im w niemieckich obozach śmierci – mówi Eryk Habowski, główny ekspert Instytutu Pileckiego.

W otwarciu wystawy, które miało miejsce w niedzielę 15 grudnia, uczestniczyli m.in. Marek Magierowski ­– ambasador RP w Izraelu, Jakub Kumoch – ambasador RP w Szwajcarii, Markus Blechner – konsul honorowy RP w Zurychu, Herzl Makov – dyrektor Menachem Begin Heritage Center­, Anna Gutkowska – zastępca dyrektora Instytutu Pileckiego, Mateusz Szpytma – zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz Agnieszka Jędrzak – kierownik Sekcji Międzynarodowej w Biurze Prezesa IPN. Wystawę otworzyła prelekcja Eryka Habowskiego, głównego eksperta Instytutu Pileckiego, poświęcona działalności Aleksandra Ładosia i polskiemu rządowi na uchodźstwie. Następnie przeprowadzono panel dyskusyjny, w którym uczestniczyli Markus Blechner oraz John Cornell z Instytutu Pileckiego. Spotkanie poprowadził Patrick Ney.

Wystawa „Passports for life” jest hebrajskojęzyczna i można ją oglądać do 5 lutego 2020. Wstęp jest bezpłatny.

Działalność Aleksandra Ładosia

Ambasador Ładoś, który podczas II wojny światowej reprezentował w Szwajcarii polski rząd na uchodźstwie, zlecał swoim podwładnym fałszowanie dokumentów innych krajów, próbując w ten sposób uratować chociaż część społeczności żydowskiej Polski. Paszporty Ładosia miały na celu ocalenie ich właścicieli przed Zagładą. Paszporty wysyłano do gett i obozów na terenie okupowanej Polski, Holandii i do wielu mieszkańców innych krajów europejskich. Prawie połowa dokumentów poświadczających obywatelstwo Paragwaju była sfałszowana przez wicekonsula Konstantego Rokickiego, inne prawdopodobnie przez Stefana Ryniewicza z udziałem pracownika ambasady Julisza Kühla. Niektóre dokumenty, paszporty i poświadczenia obywatelstw Hondurasu, Haiti i Peru, były kupowane za aprobatą ambasadora przez dwóch członków grupy Ładosia – działaczy organizacji żydowskich – Abrahama Silberscheina i Chaima Eissa. Cała operacja otrzymała wsparcie polskiego rządu, który wywierał nacisk na przedstawicieli państw latynoamerykańskich, żeby sfałszowane dokumenty były uznawane z przyczyn humanitarnych.

W grudniu 2019 roku Instytut Pileckiego opublikował „Listę Ładosia. Spis osób, na których nazwiska w okresie II wojny światowej zostały wystawione paszporty latynoamerykańskie przez Poselstwo RP i organizacje żydowskie w Szwajcarii”. Publikacja zawierająca wykaz 3262 osób objętych akcją, których tożsamość udało się dotychczas ustalić, jest wynikiem badań prowadzonych przez pracowników Ambasady RP w Bernie i Instytutu Pileckiego, przy wsparciu ekspertów z Instytutu Pamięci Narodowej, Żydowskiego Instytutu Historycznego a także Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.