Nowa siedziba Instytutu Pileckiego otwarta! - Instytut Pileckiego

21 września 2025 r. oficjalnie otworzyliśmy nową siedzibę Instytutu Pileckiego przy ul. Siennej 82 w Warszawie.

W uroczystości wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, instytucji kultury, parlamentarzyści, a także rodzina rotmistrza Witolda Pileckiego, byli dyrektorzy, przyjaciele i pracownicy Instytutu. 

Ceremonię rozpoczęło przecięcie wstęgi, podniesienie flagi państwowej na maszt przy akompaniamencie hymnu narodowego w wykonaniu chóru Mus Arietes i orkiestry Wojska Polskiego. Uroczystość zwieńczył koncert Adam Bałdych Quintet, którego program inspirowany był świadectwami ofiar totalitaryzmów z archiwów Instytutu.

– Życie i śmierć Witolda Pileckiego są inspiracją dla wielu osób i instytucji. Z nich wyrasta też i nasza misja. Chcemy, tak jak Rotmistrz, działać nieszablonowo i konsekwentnie zarazem, by skutecznie gromadzić informacje i badać totalitaryzmy. Tak jak autor „Raportu” chcemy popularyzować wiedzę i zachowywać pamięć. Jako Instytut „Solidarności i Męstwa” jesteśmy gotowi pracować z odwagą i solidarnie. Naszym wspólnym marzeniem jest jednak także, żeby pracować ze spokojem, bo w takim klimacie praca, którą wykonujemy dla Polski, przyniesie najlepsze długofalowe owoce – powiedział Karol Madaj, p.o. dyrektora Instytutu Pileckiego. 

Przypomniał, że dokładnie 85 lat temu, w nocy z 21 na 22 września 1940 roku Witold Pilecki, przekroczył bramę niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz. Tam zorganizował siatkę konspiracyjną, zespół oddanych sprawie kilkuset osób, które nie tylko wspierały się nawzajem, ale i zbierały informacje o nazistowskich zbrodniach w Auschwitz a potem w Auschwitz-Birkenau. Witold Pilecki przez 2 lata i 7 miesięcy pobytu w obozie nie tylko pozyskiwał, ale i wysyłał w świat informacje o tym, do czego jest zdolna totalitarna III Rzesza. Po 947 dniach zdecydował się wyjść z obozu. Był jedynym więźniem, który sam zdecydował, kiedy znajdzie się w obozie i kiedy go opuści. – zaznaczył dyrektor Karol Madaj.

– My pracownicy Instytutu Pileckiego przez ponad 7 ostatnich lat podejmowaliśmy wspólny wysiłek, by realizować misję, do jakiej zostaliśmy powołani. Robiliśmy to z pasją i zaangażowaniem. Dziś symbolicznie kończy się jeden z etapów tego wysiłku a zaczyna kolejny. Otwieramy na nowo naszą siedzibę przy ulicy Siennej. Ponieważ to jest nowe otwarcie to wraz z nim mamy nową nadzieję, że nasze działania będą dalej budowały świadomość historyczną tysięcy a może nawet milionów ludzi mówiących różnymi językami. - powiedział dyrektor Madaj. 

Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Maciej Wróbel podkreślił, że nowe otwarcie to także wzmocnienie polityki pamięci opartej na prawdzie i odpowiedzialności. – Historia nie jest zamkniętą księgą, lecz żywym zobowiązaniem wobec tych, którzy walczyli o wolność i niepodległość – zaznaczył.

Podczas uroczystości głos zabrali bliscy Rotmistrza. Siostrzeniec Witolda Pileckiego, Andrzej Marek Ostrowski, podzielił się osobistymi wspomnieniami o wuju – zarówno pełnymi rodzinnego ciepła, jak i odnoszącymi się do najbardziej dramatycznych momentów jego życia, w tym decyzji o dobrowolnym trafieniu do KL Auschwitz. O znaczeniu i roli Instytutu mówił także prawnuk Rotmistrza, Krzysztof Kosior.

W gronie gości specjalnych znalazł się również Saul Dreier, stuletni ocalały z Auschwitz, który już we wtorek poprowadzi warsztaty dla młodzieży w siedzibie Instytutu, a już w niedzielę zagra jubileuszowy koncert w Fabryce Schindlera w Krakowie. Obecny był także kpt. Janusz Walędzik „Czarny”, podkomendny Rotmistrza Pileckiego w Powstaniu Warszawskim, którego wspomnienia zaprezentowano uczestnikom wydarzenia.

Nowe otwarcie, zgodne z wyznaczoną misją

Misja Instytutu Pileckiego wyrasta z doświadczenia i świadectwa rotmistrza Witolda Pileckiego. Jego raporty z Auschwitz, jeden z najważniejszych dokumentów XX wieku, są świadectwem odwagi, prawdy i solidarności wobec ofiar nazistowskiego terroru. Sam autor, później zamordowany przez komunistyczny reżim, stał się symbolem walki z dwoma totalitaryzmami. Instytut, noszący jego imię, rozwija to dziedzictwo: bada mechanizmy zniewolenia, gromadzi i udostępnia świadectwa, upamiętnia tych, którzy w obliczu zła zachowali człowieczeństwo, i dzieli się tą wiedzą zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Nowa siedziba, otwarta na mieszkańców i otwarta na historię

Gmach przy Siennej, zaprojektowany przez zespół Bogumiła Kidziaka, łączy modernistyczną prostotę z nowoczesnymi rozwiązaniami. „Sercem” budynku jest sala koncertowa, a także biblioteka i wystawa stała: otwarte dla mieszkańców i naukowców z całego świata. Detale architektoniczne, jak mozaiki w kształcie gorsecików czy instalacja inspirowana autoportretem rotmistrza: łączą tradycję z nowoczesnością. Architekt wspomniał, że każdy detal jest zagadką nawiązująca do wydarzeń i symboli, a nieperfekcyjność budynku podkreśla charakter polskiej historii. Nowa siedziba została przygotowana do wypełniania zadań Instytutu: badania, popularyzowania i upamietniania historii XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i rosyjskiego.

„Sienna – nowe otwarcie”: Tydzień Otwarty

Otwarcie siedziby było punktem kulminacyjnym Dni Otwartych Instytutu Pileckiego (19–27 września). Harmonogram wydarzeń pełen jest debat, warsztatów i wydarzeń edukacyjnych (PROGRAM). Każdy dzień poświęcony jest innemu aspektowi pracy Instytutu, od badań i edukacji, po pamięć lokalną, genealogie i historię mówioną. Zapraszamy!