Krok trzeci: „zawołać po imieniu” - Instytut Pileckiego
Krok trzeci: „zawołać po imieniu”
Msza święta, przemówienia, odsłonięcie pamiątkowej tablicy, kwiaty i wzruszenie rodziny – ten wyjątkowy moment, na który rodziny zamordowanych czekały od lat, to zwieńczenie wielu tygodni badań, rozmów, wywiadów i prac nad organizacją wydarzenia.
Przygotowanie scenariusza, zamówienie sali dla gości, wydrukowanie folderów, poinformowanie mediów lokalnych i ogólnopolskich… Wszystko musi być zapięte na ostatni guzik, bo jesteśmy świadomi, że uczestniczymy w wyjątkowym wydarzeniu. Bardzo często uroczystość jest pierwszą i jedyną formą oddania sprawiedliwości dziejowej Polakom pozbawionym życia za pomoc Żydom – tylko nieliczni z nich zostali odznaczeni medalem Instytutu Yad Vashem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Nawiązując do nazwy, a zarazem trzeciego wersu motta naszego projektu, „zawołać po imieniu” możemy objaśnić jako potrzebę upamiętnienia i nagłośnienia konkretnej historii. Wszystko po to, aby przywróć pamięć i upowszechnić wiedzę o wydarzeniach sprzed lat.
Każda uroczystość rozpoczyna się od mszy świętej, a kończy na odsłonięciu pamiątkowej tablicy umieszczonej na kamieniu. Przed złożeniem wieńców i kwiatów następuje minuty ciszy, która ma uczcić pamięć wszystkich ofiar: zarówno ukrywających się Żydów (którzy najczęściej ginęli bezpośrednio po odkryciu kryjówki), jak i pomagających im Polaków. Atmosferę wydarzenia oddaje relacja z upamiętnienia Franciszka Andrzejczyka w Czyżewie-Sutkach, które miało miejsce 27 października 2019 roku:
Nasza rodzina jest pełna podziwu dla decyzji, którą podjął nasz dziadek. Dla nas Franciszek to bohater prawdziwy, nie malowany. Przypieczętował miłość Boga i bliźniego swoją śmiercią, zapłacił za czynienie dobra najwyższą cenę.
Te słowa są najlepszym dowodem na to, że dla rodzin „Zawołanych po imieniu” uroczystość, podczas której honoruje się pamięć ich bliskich, jest wielkim świętem.
Ważnym elementem projektu jest także integrowanie lokalnej społeczności wokół wydarzeń, będących częścią wspólnej historii ich małej ojczyzny. We wszystkich upamiętnieniach uczestniczą mieszkańcy danej miejscowości, uczniowie okolicznych szkół (często klas mundurowych), przedstawiciele rządu oraz samorządu lokalnego. Symboliczny wydźwięk ma asysta żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej: w dzisiejszych realiach, dzięki ich obecności, możemy czuć się bezpiecznie.
Dotychczas (w okresie od marca do października 2019 roku) upamiętniliśmy 17 osób:
- Mariannę, Leona i Stefana Lubkiewiczów (24 marca, Sadowne)
- Piotra Leszczyńskiego i Antoniego Prusińskiego (9 czerwca, Poręba-Kocęby)
- Aleksandrę i Hieronima Skłodowskich (16 czerwca, Skłody-Piotrowice)
- Jadwigę Długoborską i Lucynę Radziejowską (29 czerwca, Ostrów Mazowiecka)
- Juliannę, Stanisława, Henryka i Wacława Postków (30 czerwca, Stoczek)
- Wacława Budziszewskiego (22 września, Nur)
- Władysławę i Stanisława Krysiewiczów (6 października, Waniewo)
- Franciszka Andrzejczyka (27 października, Czyżew-Sutki)
Uhonorowane osoby i ich rodziny zaoferowały pomoc co najmniej 63 osobom pochodzenia żydowskiego. Dwójce młodych mężczyzn, których ukrywała rodzina Andrzejczyków, udało się przeżyć wojnę.
Zachęcamy do zapoznania się z historiami wszystkich osób upamiętnionych przez Instytut Pileckiego (można to zrobić, klikając tutaj). To jednak nie koniec. Kontynuujemy prace nad tegoroczną edycją projektu i już niedługo „zawołamy po imieniu” kolejnych bohaterów.
24 marca, z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów w czasie okupacji niemieckiej, przedstawiciele społeczności lokalnych zapalili znicze i złożyli kwiaty pod pamiątkowymi tablicami. Ze względu na obecną sytuację spowodowaną epidemią nie towarzyszyła temu żadna uroczystość - liczył się sam gest.
Zobacz także
- "Lato w mieście" z Instytutem Pileckiego
Aktualności
"Lato w mieście" z Instytutem Pileckiego
Podczas wakacji uczniom szkół podstawowych proponujemy zajęcia, zabawy i gry edukacyjne prezentujące m.in. symbole narodowe, postawy bohaterskie oraz tajniki warsztatu historyka.
- 12 lipca - Dzień pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej | Obchody 79. rocznicy
Aktualności
12 lipca - Dzień pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej | Obchody 79. rocznicy
12 lipca w Augustowie odbyły się uroczystości upamiętniające Ofiary największej zbrodni dokonanej przez Sowietów na Polakach po II wojnie światowej.
- Obchody 79. rocznicy Obławy Augustowskiej | Fotorelacja z koncertu LIPCOWI'45
Aktualności
Obchody 79. rocznicy Obławy Augustowskiej | Fotorelacja z koncertu LIPCOWI'45
Wydarzenie, na które czekamy cały rok! W sobotę 6 lipca po raz trzeci odbył się w Augustowie na Błoniach rzeki Netty wyjątkowy koncert LIPCOWI '45 inaugurujący obchody 79. rocznicy Obławy Augustowskiej.
- Otwarcie wystawy "Polish Paratroopers in Operation Market Garden" w Oosterbeek w Holandii
Aktualności
Otwarcie wystawy "Polish Paratroopers in Operation Market Garden" w Oosterbeek w Holandii
W Airborne Museum w Oosterbeek w Holandii 6 lipca 2024 r. odbył się wernisaż plenerowej wystawy poświęconej udziałowi polskich spadochroniarzy w operacji powietrznodesantowej Market-Garden, której 80. rocznica przypada we wrześniu tego roku.
- NOWOŚĆ! "Okupowane gospodarki. Historia ekonomiczna Europy okupowanej przez nazistów 1939–1945"
Aktualności
NOWOŚĆ! "Okupowane gospodarki. Historia ekonomiczna Europy okupowanej przez nazistów 1939–1945"
Publikacja należy do najważniejszych w ostatnich dekadach pozycji monograficznych poświęconych ekonomicznym zagadnieniom okresu II wojny światowej. Jej lektura pobudza zainteresowanie tematem, zachęca do stawiania pytań, skłania do refleksji.
- Premiera nowego programu na YT "Giełda Historii"| Prof. Andrzej Zawistowski zaprasza w każdy czwartek!
Aktualności
Premiera nowego programu na YT "Giełda Historii"| Prof. Andrzej Zawistowski zaprasza w każdy czwartek!
W jaki sposób na przestrzeni wieków gospodarka kształtowała losy milionów ludzi? Oglądajcie nowy program Instytutu Pileckiego na YT pt. "Giełda Historii" i zobaczcie, jak stworzono świat, w którym dziś żyjemy.
- Kongres USA uhonoruje polskich dyplomatów ratujących Żydów
Aktualności
Kongres USA uhonoruje polskich dyplomatów ratujących Żydów
We wtorek 11 czerwca Izba Reprezentantów USA zagłosowała za ustawą przyznającą Złoty Medal Kongresu 60 dyplomatom, ratującym Żydów przed Holokaustem.
- 4 czerwca | Romantyczne cele, pragmatyczne środki | Rozmowa z Jackiem Sokołowskim
Aktualności
4 czerwca | Romantyczne cele, pragmatyczne środki | Rozmowa z Jackiem Sokołowskim
Wybory 4 czerwca 1989 były odsuniętym w czasie i dość nieoczekiwanym, ale zwycięstwem Solidarności. 4 czerwca mija 35 lat od zmiany systemowej.
- Uczciliśmy rocznicę śmierci naszego Patrona oddając krew potrzebującym | Fotorelacja
Aktualności
Uczciliśmy rocznicę śmierci naszego Patrona oddając krew potrzebującym | Fotorelacja
W przeddzień 76. rocznicy śmierci naszego Patrona, we współpracy z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa zorganizowaliśmy mobilną zbiórkę krwi w Warszawie.
- Marika "Przy biurku" | singiel zapowiadający płytę „LIPCOWE ‘45”
Aktualności
Marika "Przy biurku" | singiel zapowiadający płytę „LIPCOWE ‘45”
„Przy biurku” to singiel zapowiadający płytę „LIPCOWE ‘45”, wydawaną przez Instytut Pileckiego odział w Augustowie we współpracy z Agora Digital Music, która ukaże się jeszcze w tym roku.
- Zmiana na stanowisku dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
Aktualności
Zmiana na stanowisku dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
11 kwietnia 2024 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ze stanowiska dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego odwołana została dr hab. Magdalena Gawin.
- Instytut dziękuje swojej założycielce
Aktualności
Instytut dziękuje swojej założycielce
Magdalena Gawin założyła Instytut Pileckiego jeszcze jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 r.