Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej - Instytut Pileckiego
Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej
Kwestia losów dóbr kultury podczas II wojny światowej, stanowiąc problem w skali międzynarodowej, dotyczy szczególnie Polski, podzielonej już we wrześniu 1939 roku na dwie strefy okupacyjne administrowane przez Trzecią Rzeszę i Związek Radziecki.
Trwającym przez pięć lat działaniom wojennym towarzyszyła grabież - zarówno spontaniczna, jak celowo zorganizowana na wysokim szczeblu.
Utrata ogromnych zasobów kulturowego dziedzictwa, będącego własnością osób prywatnych i instytucji publicznych, wiąże się z profilem działalności Instytutu Pileckiego, jakim jest badanie totalitaryzmów XX wieku. Podstawą grabieży i rekwizycji były bowiem ustanowione przez ówczesnych okupantów regulacje, sprzeczne ze wszelkimi standardami prawa międzynarodowego.
Dlatego Instytut, we współpracy z MKiDN, zamierza zorganizować cykl seminariów, które za pomocą konkretnych przypadków wprowadzą w sedno wiodącego tematu. Pierwsze z nich, planowane 3 września 2025 r. w Warszawie, będzie poświęcone dobrom hr. Sierakowskich w Waplewie Wielkim i losom zbiorów tej rodziny - od momentu powstania do czasów obecnych.
Występując w roli organizatora cyklu spotkań i konferencji, Instytut Pileckiego
pragnie stworzyć platformę współpracy krajowych i zagranicznych specjalistów oraz zaangażowanych w badanie strat wojennych i zagadnień proweniencyjnych instytucji i muzeów. Celem tej inicjatywy jest poszerzanie wiedzy na temat losów dzieł i kolekcji, w kontekście przywracania pamięci o utraconym dziedzictwie.
Nie może się to dokonać bez międzynarodowej współpracy. Celowe niszczenie i grabież dóbr kultury w czasie II wojny na terenie Polski przez III Rzeszę i ZSRR miały bowiem nie tylko podłoże ekonomiczne, lecz były narzędziem kulturowej degradacji, przypominającej strategie kolonizacyjne.
Odtwarzanie wiedzy o losach dzieł i kolekcji, winno być zatem postrzegane jako przywracanie pamięci i rekonstrukcja fragmentu wspólnego, europejskiego dziedzictwa. Liczymy na pozytywny odzew instytucji, badaczy, muzeów i archiwów, które zgłoszą gotowość do współpracy.
Zdjęcie: Dwór Sierakowskich od frontu (Martin Poljak, Attribution, via Wikimedia Commons)
Data publikacji: 1 lipca 2025 r.
Zobacz także
- Archiwum UNWCC jest już dostępne online
Aktualności
Archiwum UNWCC jest już dostępne online
450 000 stron dokumentów Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych dostępnych online dzięki Instytutowi Pileckiego.
- Oświadczenie
Aktualności
Oświadczenie
W związku z ukazaniem się w dzienniku „Rzeczpospolita” artykułu zawierającego nieprawdziwe informacje oraz sugestie i domysły szkalujące Instytut oraz wysiłki jego pracowników na rzecz badania i popularyzowania wiedzy o totalitaryzmach, oświadczamy, że:
- Instytut Pileckiego oddaje hołd Powstańcom
Aktualności
Instytut Pileckiego oddaje hołd Powstańcom
Instytut Pileckiego oddał hołd bohaterom i bohaterkom Powstania Warszawskiego
- "Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja
Aktualności
"Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja
W augustowskim amfiteatrze, nad jeziorem Necko, odbyło widowisko muzyczno-multimedialne. Koncert "Lipcowi '45" był zwieńczeniem organizowanych przez Instytut Pileckiego obchodów 80. rocznicy Obławy Augustowskiej.
- Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej
Aktualności
Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej
W dniach 12–19 lipca 2025 roku w Augustowie odbyły się obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej – największej powojennej zbrodni dokonanej na Polakach.
- Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego
Aktualności
Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego
Dyrektorzy Instytutu Pileckiego i Muzeum Auschwitz-Birkenau porozumieli się w sprawie współpracy nad Nagrodą im. Witolda Pileckiego. Nagroda specjalna dzięki wsparciu donatora zostaje przywrócona, a termin nadsyłania prac przedłużony do 31 sierpnia.
- Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna
Aktualności
Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna
- Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej
Aktualności
Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej
12 lipca 2025 roku Instytut Pileckiego otworzył Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.
- Zaproszenie na otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – zapis konferencji prasowej
Aktualności
Zaproszenie na otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – zapis konferencji prasowej
10 lipca 2025 roku w siedzibie Instytutu Pileckiego w Augustowie odbyła się konferencja prasowa poświęcona otwarciu Domu Pamięci Obławy Augustowskiej, które odbędzie się 12 lipca.
- Oświadczenie (11 lipca 2025)
Aktualności
Oświadczenie (11 lipca 2025)
Z ogromnym oburzeniem przyjmujemy słowa Grzegorza Brauna kwestionujące istnienie komór gazowych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i obozie zagłady Auschwitz-Birkenau.
- Dyrektor Instytutu Pileckiego składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Aktualności
Dyrektor Instytutu Pileckiego składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Dziś, 11 lipca 2025 r., prof. Krzysztof Ruchniewicz – Dyrektor Instytutu Pileckiego – złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do Prokuratury Rejonowej w Augustowie.
- Ilu Polaków wie, czym była Obława Augustowska - nowe wyniki badań
Aktualności
Ilu Polaków wie, czym była Obława Augustowska - nowe wyniki badań
We współpracy z Fundacją Centrum Badania Opinii Społecznej przeprowadziliśmy badanie wiedzy o Obławie Augustowskiej.