Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku | 11 listopada - Instytut Pileckiego

Instytut / Aktualności

Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku | 11 listopada

11 listopada 1918 roku we francuskim Compiegne doszło do podpisania rozejmu de facto kończącego pierwszą wojnę światową.

Dla powstającej z grobu zaborów Rzeczypospolitej znaczenie tego dnia było ogromne - oto klęskę poniosły wszystkie trzy zaborcze mocarstwa. Na ich terenach powstawały spontanicznie zalążki polskiej władzy, trwało rozbrajanie nieprzyjacielskich wojsk, przejmowanie kontroli nad miastami i wioskami. 

Tego samego dnia Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu, przybyłemu z niemieckiego więzienia do Warszawy dzień wcześniej, władzę nad odradzającym się Wojskiem Polskim. Piłsudski od razu musiał się zmierzyć z niezmiernie trudnym zadaniem skoordynowania rozbrajania oddziałów niemieckich i organizacji odsieczy dla miasta Lwowa, walczącego z siłami ukraińskimi, próbującymi przyłączyć je do formującego się państwa zachodnioukraińskiego. Warszawiacy tłumnie wylegli na ulice, świętując i dając wyraz swej patriotycznej postawie. Naprędce organizowano własne wojsko, tworzono fundamenty urzędów, zabezpieczano mienie publiczne. 

Pisarka Maria Dąbrowska wspominała: 

W tym wszystkim wstaje Polska. I nikt nie widzi, jaka jest piękna. Nikt nie postrzega w tym zgiełku.

Polski polityk i działacz niepodległościowy Jędrzej Moraczewski zapamiętał ten czas w słowach:

Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po stu dwudziestu latach prysły kordony. Nie ma ich. Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic. Będzie dobrze.

Słowa Dąbrowskiej i Moraczewskiego uznać można za swoisty manifest polskiego społeczeństwa tamtych pamiętnych listopadowych dni. Źródło nadziei i siły, z jakiego przyszło Polakom czerpać przez kolejne długie trzy lata, podczas wojen o granice Rzeczypospolitej stoczonych z wojskami bolszewickimi, niemieckimi, ukraińskimi i czeskimi.

W roku 1937 dzień 11 listopada ustanowiony został już oficjalnie jako narodowe święto niepodległości. Podczas drugiej wojny światowej obchodzony był przez Polaków zarówno w okupowanym kraju, jak i na obczyźnie, wszędzie tam, gdzie był polski żołnierz. 
 

Cytaty pochodzą z:
Maria Dąbrowska, Dzienniki
Tadeusz Jedruszczak, Czesław Madajczyk, Andrzej Ajnenkiel, Historia Polski. T. IV, 1918-1939. Cz. 1, rozdz. 1-14 (1918-1921), wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe

Fotografia na górze strony:
Rząd Jędrzeja Moraczewskiego 18 listopada 1918. W pierwszym rzędzie siedzą (od lewej): Stanisław Thugutt, Jędrzej Moraczewski, Józef Piłsudski, Leon Supiński, Leon Wasilewski. Autor nieznany. Żródło: Album zjednoczenia. Pamiatka piętnastolecia odzyskania niepodległości, 1934, s. 11
Public domain, via Wikimedia Commons (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Rzad_1918.jpg)

Zobacz także