Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku | 11 listopada - Instytut Pileckiego
Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku | 11 listopada
11 listopada 1918 roku we francuskim Compiegne doszło do podpisania rozejmu de facto kończącego pierwszą wojnę światową.
Dla powstającej z grobu zaborów Rzeczypospolitej znaczenie tego dnia było ogromne - oto klęskę poniosły wszystkie trzy zaborcze mocarstwa. Na ich terenach powstawały spontanicznie zalążki polskiej władzy, trwało rozbrajanie nieprzyjacielskich wojsk, przejmowanie kontroli nad miastami i wioskami.
Tego samego dnia Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu, przybyłemu z niemieckiego więzienia do Warszawy dzień wcześniej, władzę nad odradzającym się Wojskiem Polskim. Piłsudski od razu musiał się zmierzyć z niezmiernie trudnym zadaniem skoordynowania rozbrajania oddziałów niemieckich i organizacji odsieczy dla miasta Lwowa, walczącego z siłami ukraińskimi, próbującymi przyłączyć je do formującego się państwa zachodnioukraińskiego. Warszawiacy tłumnie wylegli na ulice, świętując i dając wyraz swej patriotycznej postawie. Naprędce organizowano własne wojsko, tworzono fundamenty urzędów, zabezpieczano mienie publiczne.
Pisarka Maria Dąbrowska wspominała:
W tym wszystkim wstaje Polska. I nikt nie widzi, jaka jest piękna. Nikt nie postrzega w tym zgiełku.
Polski polityk i działacz niepodległościowy Jędrzej Moraczewski zapamiętał ten czas w słowach:
Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po stu dwudziestu latach prysły kordony. Nie ma ich. Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic. Będzie dobrze.
Słowa Dąbrowskiej i Moraczewskiego uznać można za swoisty manifest polskiego społeczeństwa tamtych pamiętnych listopadowych dni. Źródło nadziei i siły, z jakiego przyszło Polakom czerpać przez kolejne długie trzy lata, podczas wojen o granice Rzeczypospolitej stoczonych z wojskami bolszewickimi, niemieckimi, ukraińskimi i czeskimi.
W roku 1937 dzień 11 listopada ustanowiony został już oficjalnie jako narodowe święto niepodległości. Podczas drugiej wojny światowej obchodzony był przez Polaków zarówno w okupowanym kraju, jak i na obczyźnie, wszędzie tam, gdzie był polski żołnierz.
Zobacz także
- Autorka reportażu o Obławie Augustowskiej wyróżniona w konkursie XXVIII Konkursie Stypendialnym im. Jacka Stwory
Aktualności
Autorka reportażu o Obławie Augustowskiej wyróżniona w konkursie XXVIII Konkursie Stypendialnym im. Jacka Stwory
Jury doceniło adekwatną do tematu formę i narrację reportażu Martyny Wojtkowskiej, które nadały historii wyjątkową głębię i spójność. Dokument „Jedna wskazówka” Instytutu Pileckiego opowiada o powojennych losach Ofiar Obławy Augustowskiej i ich bliskich.
- Dokument „Odyseja polska” we Włoskim Instytucie Kultury w Krakowie
Aktualności
Dokument „Odyseja polska” we Włoskim Instytucie Kultury w Krakowie
We wtorek, 5 listopada 2025 r. we wnętrzach Włoskiego Instytutu Kultury przy ul. Grodzkiej w Krakowie odbył się pokaz filmu Instytutu Pileckiego „Odyseja polska” – dokumentu poświęconego losom żołnierzy Armii Andersa.
- Dr Agnieszka Witkowska-Krych laureatką konkursu NCN MINIATURA 9
Aktualności
Dr Agnieszka Witkowska-Krych laureatką konkursu NCN MINIATURA 9
Dr Agnieszka Witkowska-Krych znalazła się wśród laureatów konkursu Narodowego Centrum Nauki MINIATURA 9. Wspiera on działania naukowe realizowane w formie badań wstępnych, kwerendy lub wyjazdu o charakterze naukowym.
- Martyna Wojtkowska wyróżniona w 7. Edycji Nagrody PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego.
Aktualności
Martyna Wojtkowska wyróżniona w 7. Edycji Nagrody PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego.
Martyna Wojtkowska z Instytutu Pileckiego otrzymała wyróżnienie w kategorii audio za serial „W Nowej Zelandii zaczyna się dzień”. To produkcja współtworzona przez Instytutu Pileckiego we współpracy ze Studiem Reportażu Polskiego Radia.
- Przedpremierowy odsłuch audioserialu „Sala 600. Świadkowie Norymbergi” | 80. rocznica rozpoczęcia procesów norymberskich
Aktualności
Przedpremierowy odsłuch audioserialu „Sala 600. Świadkowie Norymbergi” | 80. rocznica rozpoczęcia procesów norymberskich
20 listopada 2025 roku w siedzibie Instytutu Pileckiego odbyło się wydarzenie upamiętniające rocznicę rozpoczęcia procesów norymberskich. Tego dnia, dokładnie 80 lat wcześniej, do sali rozpraw o numerze 600 weszli najwięksi zbrodniarze III Rzeszy.
- „Pamięć miejsca, miejsca pamięci” | Dołącz do projektu!
Aktualności
„Pamięć miejsca, miejsca pamięci” | Dołącz do projektu!
Zapraszamy do udziału w ogólnopolskim projekcie „Pamięć miejsca, miejsca pamięci” – inicjatywie, która łączy historię, pasję odkrywania i lokalną wspólnotę.
- Ogłoszenie wyniku Konkursu na stanowisko Kierownika Oddziału Zamiejscowego Instytutu Pileckiego w Berlinie (PL, DE)
Aktualności
Ogłoszenie wyniku Konkursu na stanowisko Kierownika Oddziału Zamiejscowego Instytutu Pileckiego w Berlinie (PL, DE)
Warszawa, 20 listopada 2025 | Ogłoszenie wyniku Konkursu na stanowisko Kierownika Oddziału Zamiejscowego Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego w Berlinie.
- „Wnuczka Naczelnej” – premiera filmu o dr Annie Breude-Hellerowej w Instytucie Pileckiego
Aktualności
„Wnuczka Naczelnej” – premiera filmu o dr Annie Breude-Hellerowej w Instytucie Pileckiego
16 listopada, w 85. rocznicę zamknięcia granic getta warszawskiego, w siedzibie Instytutu Pileckiego odbyła się premiera filmu Maszy Makarowej „Wnuczka Naczelnej”.
- Forum Partnerów Programu „Zawołani po imieniu”
Aktualności
Forum Partnerów Programu „Zawołani po imieniu”
14 listopada w siedzibie Instytutu Pileckiego przy ul. Siennej 82 w Warszawie odbyło się Forum Partnerów Programu „Zawołani po imieniu”.
- Hanna Radziejowska nagrodzona Złotym BohaterONem
Aktualności
Hanna Radziejowska nagrodzona Złotym BohaterONem
Hanna Radziejowska nagrodzona Złotym BohaterONem
- Święto Niepodległości 2025 | Wyniki rekonstrukcji wyborów z 1919 roku
Aktualności
Święto Niepodległości 2025 | Wyniki rekonstrukcji wyborów z 1919 roku
Rekonstrukcja pierwszych wyborów do Sejmu II RP z 1919 roku, pokazy filmów historycznych, instalacja z okazji stulecia Grobu Nieznanego Żołnierza – tak Instytut Pileckiego uczcił Narodowe Święto Niepodległości w ramach festiwalu Wspólna Niepodległa.
- Wystawa „Plantstoria” w berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego już otwarta!
Aktualności
Wystawa „Plantstoria” w berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego już otwarta!
W berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego otwarto wystawę „Plantstoria" – eklektyczną opowieść o architekturze i przyrodzie, które pamiętają czasy niemieckiej okupacji.