Książka ze zbiorów Józefa Ulmy w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku - Instytut Pileckiego
Książka ze zbiorów Józefa Ulmy w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Instytut Pileckiego przekazał do Muzeum II Wojny Światowej książkę należącą niegdyś do Józefa Ulmy z Markowej koło Rzeszowa, który wraz z żoną i dziećmi został zamordowany przez Niemców za ukrywanie Żydów w czasie II wojny światowej.
Uroczyste przekazanie tomu odbyło się w ramach „Wejścia w historię” – cyklicznego wydarzenia, którego ideą jest przede wszystkim wyeksponowanie wybranych artefaktów nieprezentowanych na co dzień w przestrzeni Muzeum, a związanych z interesującym zdarzeniami i osobistymi historiami, aktualnymi rocznicami, wydarzeniami wojennymi lub zagadnieniami okresu wojny i okupacji.

Podczas wydarzenia głos zabrali dr Wojciech Kozłowski, z-ca dyrektora z Instytutu Pileckiego i prof. Rafał Wnuk, p.o. dyrektora MIIWŚ w Gdańsku. Historię przedmiotu przybliżyli – Kamil Kopera, historyk z Instytutu Pileckiego oraz dr Wojciech Łukaszun, kierownik Działu Zbiorów MIIWŚ.
Józef Ulma posiadał domową bibliotekę, którą udostępniał mieszkańcom Markowej. Z tej biblioteki pochodzi tom pt. ,,Wykłady Towaroznawstwa”. O jego pochodzeniu świadczy podpis właściciela i nadany przez niego numer. Książki cieszyły się dużym zainteresowaniem. Przekazany przez Instytut egzemplarz nosi ślady naprawy introligatorskiej. Dokonał jej właściciel, wykorzystując skonstruowaną przez siebie maszynę introligatorską.
Józef Ulma znany był w swojej rodzinnej wsi z wielu pasji, a także wprowadzania nowinek i usprawnień do życia codziennego. Oprócz prowadzenia biblioteki zajmował się m.in. fotografią, hodowlą jedwabników i propagowaniem sadownictwa. Działał też w Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. W czasie wojny wraz z żoną, Wiktorią, ukrywali w swym domu ośmioro swych żydowskich znajomych. 24 marca 1944 r., najprawdopodobniej w wyniku donosu polskiego „granatowego” policjanta, do ich zagrody przybyli żandarmi niemieccy, którzy zamordowali wszystkich ukrywających się Żydów oraz małżeństwo Ulmów wraz z sześciorgiem dzieci. W chwili śmierci Wiktoria Ulma była w zaawansowanej ciąży. W 1995 r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Kościół rzymskokatolicki w 2023 r. uznał rodzinę za męczenników i beatyfikował.
Książka, którą przekazał Instytut Pileckiego do MIIWŚ, przechowywała rodzina brata Józefa Ulmy.
Podczas uroczystości odczytano list bratanka Józefa Ulmy – Jerzego Ulmy, który podarował cenną pamiątkę rodzinną Instytutowi i wyraził zgodę na umieszczenie jej na wystawie głównej MIIWŚ w Gdańsku. W liście skierowanym do dyrektorów obu instytucji Jerzy Ulma pokreślił:
– Wspólne działania Instytutu Pileckiego i Muzeum przyczyniają się do podtrzymywania pamięci o naszych bohaterach. Dziękuję Państwu za zaangażowanie w kultywowanie pamięci o ludziach, którzy nie bali się stawić czoła złu i walczyli o dobro drugiego człowieka. Jestem przekonany, że dzięki Państwa wysiłkom, historia rodziny Ulmów oraz innych bohaterów zostanie opowiedziana i upamiętniona. Opowiedziana i upamiętniona tak, aby pozwolić na ich pełne zrozumienie w kontekście dzisiejszego świata.
Książka z własnoręcznym podpisem Ulmy przez najbliższy miesiąc będzie prezentowana w specjalnej gablocie na poziomie -3 przed wejściem na wystawę główną MIIWŚ, później stanie się częścią wystawy głównej.
– Zostanie on umieszczony w części wystawy poświęconej oddolnej pomocy Polaków dla ukrywających się Żydów, tam gdzie od chwili otwarcia Muzeum znajduje się przedmiot upamiętniający ukrywanie Żydów przez inną polską rodzinę – państwa Joniuków. Szczególnie wielu Żydów szukało pomocy po akcji Reinhard, kiedy Niemcy zaczęli masowo wysyłać Żydów do obozów Zagłady – tłumaczy dr Jan Szkudliński, kierownik Działu Naukowego MIIWŚ, jeden z kuratorów wystawy.
Przekazanie książki odbyło się podczas rozpoczynającego się Forum Partnerów Programu „Zawołani po imieniu” – zorganizowanego przez Instytut Pileckiego w przestrzeniach MIIWŚ w Gdańsku, które odbywa się pod hasłem „Odpowiedzialni za pamięć”. „Zawołani po imieniu” to Polacy, którzy podczas okupacji niemieckiej zostali zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom, zagrożonym śmiercią w czasie II wojny światowej. Ich historie przywraca Instytut Pileckiego poprzez program, który łączy badania naukowe, edukację historyczną i działania w obszarze kultury pamięci. Szeroka kampania informacyjna służy wprowadzeniu losów „Zawołanych po imieniu” do pamięci zbiorowej w Polsce i na świecie. Główną ideą Forum Programu jest integracja działaczy samorządowych z miejscowości, gdzie odbywały się upamiętnienia, wymiana doświadczeń i aktywizacja do dalszych działań, które służą szerzeniu pamięci i jej przekazywaniu. Kamień jako symboliczne miejsce upamiętnienia staje się żywym miejscem pamięci tylko wtedy, kiedy towarzyszyć mu będą wspólne działania edukacyjne i popularyzacyjne. Ich realizacja jest możliwa tylko w oparciu o partnerstwo z miejscowymi edukatorami, pracownikami miejsc kultury i stowarzyszeń historycznych. Innowacją jest zapraszanie na spotkanie również członków młodzieżowych rad gmin, których pomysły, kreatywność i świeże spojrzenie pozwalają na przekazywanie tej pamięci kolejnym pokoleniom.
Zobacz także
- W 80. rocznicę zdobycia Berlina – polska flaga znów nad stolicą Niemiec
Aktualności
W 80. rocznicę zdobycia Berlina – polska flaga znów nad stolicą Niemiec
Obchodzony 2 maja Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej przypada tego samego dnia, w którym nad zdobytą stolicą III Rzeszy żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego zatknęli biało-czerwony sztandar.
- Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie
Aktualności
Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie
- Obława Augustowska. Zbrodnia niewyjaśniona i nieukarana | Nowa publikacja wydawnictwa Instytutu Pileckiego
Aktualności
Obława Augustowska. Zbrodnia niewyjaśniona i nieukarana | Nowa publikacja wydawnictwa Instytutu Pileckiego
Obława Augustowska to największa zbrodnia dokonana na Polakach już po zakończeniu II wojny światowej. Akcja pacyfikacyjna została zaplanowana, zorganizowana i przeprowadzona przez Sowietów w lipcu 1945 roku na ziemiach północno-wschodniej Polski.
- Instytut Pileckiego na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii | 23 – 24 kwietnia 2025
Aktualności
Instytut Pileckiego na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii | 23 – 24 kwietnia 2025
W dniach 23-24 kwietnia przedstawiciele Instytutu Pileckiego uczestniczyli w uroczystych obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii. Członkiem oficjalnej delegacji był prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz, dyrektor Instytutu Pileckiego.
- Pokaz filmu „Odyseja polska” | Obchody 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii
Aktualności
Pokaz filmu „Odyseja polska” | Obchody 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii
23 kwietnia 2025 r., w kinie Cinema Modernissimo w samym sercu Bolonii, w ramach oficjalnych obchodów 80. rocznicy wyzwolenia miasta, odbyła się uroczysta premiera filmu dokumentalnego pt. „Odyseja polska” (wł. „L'Odissea polacca”).
- Instytut Pileckiego na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii
Aktualności
Instytut Pileckiego na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii
Przedstawiciele Instytutu Pileckiego są Bolonii, gdzie 23 kwietnia rozpoczęły się obchody 80. rocznicy wyzwolenia miasta spod niemieckiej okupacji przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa.
- 13 kwietnia | Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej
Aktualności
13 kwietnia | Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej
13 kwietnia 1943 r. niemieckie radio nadało komunikat o odkryciu masowych grobów polskich oficerów w Lesie Katyńskim.
- Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką | Premiera filmu „Dokąd sięga wzrok”
Aktualności
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką | Premiera filmu „Dokąd sięga wzrok”
24 marca 2025 roku, w małopolskim miasteczku Biecz, odbyła się premiera filmu „Dokąd sięga wzrok” autorstwa Aleksandry Kierety, zrealizowanego przez Instytut Pileckiego.
- Twórcy audioserialu z nominacjami do tegorocznych „Melchiorów”
Aktualności
Twórcy audioserialu z nominacjami do tegorocznych „Melchiorów”
Trzech współtwórców audioserialu "W Nowej Zelandii zaczyna się dzień. Opowieść o dzieciach z Pahiatua" zrealizowanego przez Studio Reportażu PR i Instytut Pileckiego otrzymało nominacje w konkursie o Nagrodę Reporterską Polskiego Radia "Melchiory".
- 24 marca | Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
Aktualności
24 marca | Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
W 2018 roku Prezydent RP ustanowił dzień 24 marca Narodowym Dniem Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, upamiętniając wszystkich obywateli polskich, którzy z narażeniem życia udzielali Żydom pomocy podczas niemieckiej okupacji.
- Do 15 kwietnia można oddać głos na Dom Turka w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024!
Aktualności
Do 15 kwietnia można oddać głos na Dom Turka w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024!
Dom Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej zaprojektowany przez pracownię Tremend został nominowany do nagrody za najlepszą realizację architektoniczną w kategorii "obiekt publiczny" w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024.
- "W Instytucie Pileckiego jestem za polifonią głosów i otwartą debatą" | Rozmowa prof. Krzysztofa Ruchniewicza z PAP
Aktualności
"W Instytucie Pileckiego jestem za polifonią głosów i otwartą debatą" | Rozmowa prof. Krzysztofa Ruchniewicza z PAP