Książka ze zbiorów Józefa Ulmy w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku - Instytut Pileckiego
Książka ze zbiorów Józefa Ulmy w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Instytut Pileckiego przekazał do Muzeum II Wojny Światowej książkę należącą niegdyś do Józefa Ulmy z Markowej koło Rzeszowa, który wraz z żoną i dziećmi został zamordowany przez Niemców za ukrywanie Żydów w czasie II wojny światowej.
Uroczyste przekazanie tomu odbyło się w ramach „Wejścia w historię” – cyklicznego wydarzenia, którego ideą jest przede wszystkim wyeksponowanie wybranych artefaktów nieprezentowanych na co dzień w przestrzeni Muzeum, a związanych z interesującym zdarzeniami i osobistymi historiami, aktualnymi rocznicami, wydarzeniami wojennymi lub zagadnieniami okresu wojny i okupacji.

Podczas wydarzenia głos zabrali dr Wojciech Kozłowski, z-ca dyrektora z Instytutu Pileckiego i prof. Rafał Wnuk, p.o. dyrektora MIIWŚ w Gdańsku. Historię przedmiotu przybliżyli – Kamil Kopera, historyk z Instytutu Pileckiego oraz dr Wojciech Łukaszun, kierownik Działu Zbiorów MIIWŚ.
Józef Ulma posiadał domową bibliotekę, którą udostępniał mieszkańcom Markowej. Z tej biblioteki pochodzi tom pt. ,,Wykłady Towaroznawstwa”. O jego pochodzeniu świadczy podpis właściciela i nadany przez niego numer. Książki cieszyły się dużym zainteresowaniem. Przekazany przez Instytut egzemplarz nosi ślady naprawy introligatorskiej. Dokonał jej właściciel, wykorzystując skonstruowaną przez siebie maszynę introligatorską.
Józef Ulma znany był w swojej rodzinnej wsi z wielu pasji, a także wprowadzania nowinek i usprawnień do życia codziennego. Oprócz prowadzenia biblioteki zajmował się m.in. fotografią, hodowlą jedwabników i propagowaniem sadownictwa. Działał też w Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici”. W czasie wojny wraz z żoną, Wiktorią, ukrywali w swym domu ośmioro swych żydowskich znajomych. 24 marca 1944 r., najprawdopodobniej w wyniku donosu polskiego „granatowego” policjanta, do ich zagrody przybyli żandarmi niemieccy, którzy zamordowali wszystkich ukrywających się Żydów oraz małżeństwo Ulmów wraz z sześciorgiem dzieci. W chwili śmierci Wiktoria Ulma była w zaawansowanej ciąży. W 1995 r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Kościół rzymskokatolicki w 2023 r. uznał rodzinę za męczenników i beatyfikował.
Książka, którą przekazał Instytut Pileckiego do MIIWŚ, przechowywała rodzina brata Józefa Ulmy.
Podczas uroczystości odczytano list bratanka Józefa Ulmy – Jerzego Ulmy, który podarował cenną pamiątkę rodzinną Instytutowi i wyraził zgodę na umieszczenie jej na wystawie głównej MIIWŚ w Gdańsku. W liście skierowanym do dyrektorów obu instytucji Jerzy Ulma pokreślił:
– Wspólne działania Instytutu Pileckiego i Muzeum przyczyniają się do podtrzymywania pamięci o naszych bohaterach. Dziękuję Państwu za zaangażowanie w kultywowanie pamięci o ludziach, którzy nie bali się stawić czoła złu i walczyli o dobro drugiego człowieka. Jestem przekonany, że dzięki Państwa wysiłkom, historia rodziny Ulmów oraz innych bohaterów zostanie opowiedziana i upamiętniona. Opowiedziana i upamiętniona tak, aby pozwolić na ich pełne zrozumienie w kontekście dzisiejszego świata.
Książka z własnoręcznym podpisem Ulmy przez najbliższy miesiąc będzie prezentowana w specjalnej gablocie na poziomie -3 przed wejściem na wystawę główną MIIWŚ, później stanie się częścią wystawy głównej.
– Zostanie on umieszczony w części wystawy poświęconej oddolnej pomocy Polaków dla ukrywających się Żydów, tam gdzie od chwili otwarcia Muzeum znajduje się przedmiot upamiętniający ukrywanie Żydów przez inną polską rodzinę – państwa Joniuków. Szczególnie wielu Żydów szukało pomocy po akcji Reinhard, kiedy Niemcy zaczęli masowo wysyłać Żydów do obozów Zagłady – tłumaczy dr Jan Szkudliński, kierownik Działu Naukowego MIIWŚ, jeden z kuratorów wystawy.
Przekazanie książki odbyło się podczas rozpoczynającego się Forum Partnerów Programu „Zawołani po imieniu” – zorganizowanego przez Instytut Pileckiego w przestrzeniach MIIWŚ w Gdańsku, które odbywa się pod hasłem „Odpowiedzialni za pamięć”. „Zawołani po imieniu” to Polacy, którzy podczas okupacji niemieckiej zostali zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom, zagrożonym śmiercią w czasie II wojny światowej. Ich historie przywraca Instytut Pileckiego poprzez program, który łączy badania naukowe, edukację historyczną i działania w obszarze kultury pamięci. Szeroka kampania informacyjna służy wprowadzeniu losów „Zawołanych po imieniu” do pamięci zbiorowej w Polsce i na świecie. Główną ideą Forum Programu jest integracja działaczy samorządowych z miejscowości, gdzie odbywały się upamiętnienia, wymiana doświadczeń i aktywizacja do dalszych działań, które służą szerzeniu pamięci i jej przekazywaniu. Kamień jako symboliczne miejsce upamiętnienia staje się żywym miejscem pamięci tylko wtedy, kiedy towarzyszyć mu będą wspólne działania edukacyjne i popularyzacyjne. Ich realizacja jest możliwa tylko w oparciu o partnerstwo z miejscowymi edukatorami, pracownikami miejsc kultury i stowarzyszeń historycznych. Innowacją jest zapraszanie na spotkanie również członków młodzieżowych rad gmin, których pomysły, kreatywność i świeże spojrzenie pozwalają na przekazywanie tej pamięci kolejnym pokoleniom.
Zobacz także
- Zgłoszenia do 31 lipca | Międzynarodowa Nagroda im. Witolda Pileckiego. Piąta edycja (2025)
Aktualności
Zgłoszenia do 31 lipca | Międzynarodowa Nagroda im. Witolda Pileckiego. Piąta edycja (2025)
Do końca lipca 2025 roku można przesyłać zgłoszenia do piątej edycji Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego.
- 77. rocznica śmierci Witolda Pileckiego | Międzynarodowy Dzień Bohaterów Walki z Totalitaryzmem
Aktualności
77. rocznica śmierci Witolda Pileckiego | Międzynarodowy Dzień Bohaterów Walki z Totalitaryzmem
25 maja 1948 roku z rozkazu komunistycznych władz, w więzieniu mokotowskim w Warszawie, o godz. 21.30, wykonano wyrok śmierci na naszym patronie – rotmistrzu Witoldzie Pileckim.
- „Druga wina, czyli o ciężarze bycia Niemcem” Ralpha Giordano – po raz pierwszy w polskim przekładzie
Aktualności
„Druga wina, czyli o ciężarze bycia Niemcem” Ralpha Giordano – po raz pierwszy w polskim przekładzie
Autor, świadek nazizmu i ofiara prześladowań z powodu żydowskiego pochodzenia, w tej przełomowej publikacji demaskuje fiasko niemieckiego rozliczenia z nazistowską przeszłością.
- Pokaz filmu „Odyseja polska” w Rzymie | 81. rocznica bitwy o Monte Cassino
Aktualności
Pokaz filmu „Odyseja polska” w Rzymie | 81. rocznica bitwy o Monte Cassino
W Instytucie Polskim w Rzymie w środę, 14 maja, uczczono zbliżającą się 81. rocznicę bitwy o Monte Cassino. Spotkanie poświęcone było historii 2 Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa.
- Instytut Pileckiego na Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie | Stoisko O4
Aktualności
Instytut Pileckiego na Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie | Stoisko O4
W czwartek, 15 maja wystartowały Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie. Nie mogło na nich zabraknąć wydawnictwa Instytutu Pileckiego. Zapraszamy na nasze stoisko!
- Monte Cassino 81 lat później | Pokaz filmu "Odyseja polska"
Aktualności
Monte Cassino 81 lat później | Pokaz filmu "Odyseja polska"
12 maja 2025 r., w miejscu naznaczonym bohaterstwem i ofiarą polskich żołnierzy, odbył się szczególny pokaz filmu „Odyseja polska” - poruszającej opowieści o losach żołnierzy 2 Korpusu Polskiego.
- Nowa struktura i regulamin organizacyjny w Instytucie Pileckiego
Aktualności
Nowa struktura i regulamin organizacyjny w Instytucie Pileckiego
Z końcem kwietnia 2025 roku w Instytucie Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego wszedł w życie nowy regulamin organizacyjny.
- Relacja z polskiej prapremiery filmu "Odyseja polska" | 80. rocznica zakończenia II wojny światowej
Aktualności
Relacja z polskiej prapremiery filmu "Odyseja polska" | 80. rocznica zakończenia II wojny światowej
8 maja 2025 r., w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej, we Włoskim Instytucie Kultury w Warszawie, odbyła się polska prapremiera filmu dokumentalnego "Odyseja polska".
- W 80. rocznicę zdobycia Berlina – polska flaga znów nad stolicą Niemiec
Aktualności
W 80. rocznicę zdobycia Berlina – polska flaga znów nad stolicą Niemiec
Obchodzony 2 maja Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej przypada tego samego dnia, w którym nad zdobytą stolicą III Rzeszy żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego zatknęli biało-czerwony sztandar.
- Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie
Aktualności
Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie
- Obława Augustowska. Zbrodnia niewyjaśniona i nieukarana | Nowa publikacja wydawnictwa Instytutu Pileckiego
Aktualności
Obława Augustowska. Zbrodnia niewyjaśniona i nieukarana | Nowa publikacja wydawnictwa Instytutu Pileckiego
Obława Augustowska to największa zbrodnia dokonana na Polakach już po zakończeniu II wojny światowej. Akcja pacyfikacyjna została zaplanowana, zorganizowana i przeprowadzona przez Sowietów w lipcu 1945 roku na ziemiach północno-wschodniej Polski.
- Instytut Pileckiego na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii | 23 – 24 kwietnia 2025
Aktualności
Instytut Pileckiego na obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii | 23 – 24 kwietnia 2025
W dniach 23-24 kwietnia przedstawiciele Instytutu Pileckiego uczestniczyli w uroczystych obchodach 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii. Członkiem oficjalnej delegacji był prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz, dyrektor Instytutu Pileckiego.