CALL FOR PAPERS: The 80th Anniversary of the Nuremberg Trial - Instytut Pileckiego

CALL FOR PAPERS: The 80th Anniversary of the Nuremberg Trial

Zapraszamy do udziału w konferencji "Unknown Legacies of the Nuremberg Trial: Regional Approaches and Perspectives in East Central Europe".

Application deadline: 5 September 2025

CALL FOR PAPERS

Unknown Legacies of the Nuremberg Trial: Regional Approaches and Perspectives in East Central Europe

Międzynarodowa konferencja naukowa

W 2025 roku przypada 80. Rocznica rozpoczęcia prac Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (MTW) w Norymberdze, który stanowił punkt przełomowy dla rozwoju międzynarodowego prawa karnego oraz kluczową cezurę dla koncepcji rozliczeń zbrodni popełnionych w latach 2. wojny światowej. Zasady prawa międzynarodowego przyjęte w Statucie MTW (tzw. Karcie norymberskiej)  oraz wyroku Trybunału zostały przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w rezolucji z 11 grudnia 1946 r. a następnie stanowiły wielokrotnie punkt odniesienia w pracach Komisji Prawa Międzynarodowego. Jeszcze w trakcie postępowania przed MTW i norymberskich procesów następczych zasady te w istotnym stopniu ukierunkowały strategie ścigania i karania zbrodni Państw Osi przed sądami krajowymi państw alianckich oraz prace Międzynarodowego Trybunału Wojskowego dla Dalekiego Wschodu.

Karta norymberska stanowiła część porozumienia w zakresie ścigania i karania głównych przestępców Osi Europejskiej zawartego 8 sierpnia 1945 r. pomiędzy rządami Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich i Tymczasowego Rządu Republiki Francuskiej. Ani wśród autorów porozumienia londyńskiego, ani wśród sędziów i prokuratorów Trybunału Norymberskiego nie znaleźli się jednak przedstawiciele europejskich państw okupowanych, które poniosły największe straty wojenne i na terytoriach których dokonywano masowych zbrodni, w tym Polski. Niemniej jednak, reprezentanci tych krajów w znacznym stopniu przyczynili się do rozwoju alianckich projektów ścigania i karania sprawców zbrodni międzynarodowych, m.in. poprzez utworzenie i udział w pracach Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych w 1943 r. Ich dorobek stanowił ważny wkład również w rozwój prawa międzynarodowego i międzynarodowego prawa karnego po roku 1945.

Dorobek ten, choć kluczowy dla rozwoju prawa międzynarodowego, pozostaje w niewielkim stopniu znany i często jest pomijany, ponieważ państwa te znalazły się orbicie ZSRR. Współcześnie zaczynamy dopiero odkrywać ich wpływy odnosząc je do spuścizny procesu norymberskiego, czy rozliczeń zbrodni międzynarodowych w XX w. Wpływy te przekładają się bezpośrednio na koncepcje, które utorowały drogę do utworzenia w 2002 r. Międzynarodowego Trybunału Karnego. Kolejnym wciąż niedostatecznie przebadanym czynnikiem kształtującym przebieg sądowych rozliczeń zbrodni okresu drugiej wojny światowej jest także kontekst zimnej wojny i silnej polaryzacji państw bloku wschodniego i zachodniego.

Celem konferencji jest prezentacja najnowszych badań i refleksja w gronie międzynarodowych badaczy nad spuścizną procesu norymberskiego, specyfiką rozliczeń zbrodni okresu drugiej wojny światowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej oraz nad stanem badań nad ściganiem osób podejrzewanych o popełnienie zbrodni międzynarodowych.

Potrzebna jest dziś krytyczna analiza inicjatyw podjętych w trakcie i po zakończeniu wojny, uwzględniająca narracje regionalne i rzeczywisty wpływ państw na rozwój międzynarodowego prawa karnego. Konferencja ma nie tylko pozwolić na krytyczną interdyscyplinarną refleksję nad spuścizną Norymbergii, ale też ma służyć dyskusji nad współczesnym badaniem i ściganiem zbrodni międzynarodowych i wyzwaniami z tym związanymi. Konferencja będzie mieć charakter interdyscyplinarny, skupiając badaczy m.in. z zakresu nauk politycznych, prawnych, historycznych.

W zamierzeniu organizatorów konferencja zorganizowana będzie w dwóch edycjach, upamiętniających 80. rocznicę rozpoczęcia i zakończenia procesu norymberskiego. Pierwsza edycja, w 2025 r. poświęcona jest przygotowaniom do procesu, wspólnym i konkurującym wizjom aktem oskarżenia oraz definicji zbrodni międzynarodowych, poddanych pod jurysdykcję Trybunału.  Druga edycja konferencji koncentrować się będzie na znaczeniu wyroku norymberskiego. 

Obrady konferencji będą koncentrowały się wokół następujących bloków tematycznych:

  • 80 lat Karty MTW i procesu norymberskiego,
  • geneza Norymbergi: konferencja poczdamska, konferencja londyńska, inicjatywy przed 1945r.;
  • błędy i braki założeń alianckiego projektu rozliczeń zbrodni międzynarodowych;
  • wkład prawników z Polski i innych krajów Europy Wschodniej;
  • badania biograficzne w historii prawa międzynarodowego;
  • procesy zbrodniarzy wojennych  w cieniu zimnej wojny;
  • modele i strategie rozliczeń w  Europie Wschodniej i Zachodniej;
  • zasady sprawiedliwego procesu za żelazną kurtyną;
  • kompensacja ofiar;
  • zasady norymberskie przed sądami krajowymi w procesach po 1945 r.;
  • spuścizna Norymbergi: ściganie zbrodni agresji, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni ludobójstwa w kontekście współczesnych konfliktów.

Termin zgłoszeń: 5 września 2025 r.
Prosimy o przesłanie abstraktów w j. angielskim (maks. 300 słów) oraz krótkiej notki biograficznej na adres: conference@pileckiinstitut.de
Powiadomienie o przyjęciu abstraktu: do 30 września 2025 r.
Data konferencji: 3-4 grudnia 2025 r.


Planowane jest wydanie tomu pokonferencyjnego. Autorzy wystąpień konferencyjnych będą proszeni o przesłanie manuskryptów rozdziałów do 15 marca 2026 r.

Organizatorzy: Instytut Pileckiego we współpracy naukowej z Instytutem Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk

Zobacz także

  • Oświadczenie

    Aktualności

    Oświadczenie

    W związku z ukazaniem się w dzienniku „Rzeczpospolita” artykułu zawierającego nieprawdziwe informacje oraz sugestie i domysły szkalujące Instytut oraz wysiłki jego pracowników na rzecz badania i popularyzowania wiedzy o totalitaryzmach, oświadczamy, że:

  • Instytut Pileckiego oddaje hołd Powstańcom

    Aktualności

    Instytut Pileckiego oddaje hołd Powstańcom

    Instytut Pileckiego oddał hołd bohaterom i bohaterkom Powstania Warszawskiego

  • Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej

    Aktualności

    Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej

    Kwestia losów dóbr kultury podczas II wojny światowej, stanowiąc problem w skali międzynarodowej, dotyczy szczególnie Polski, podzielonej już we wrześniu 1939 roku na dwie strefy okupacyjne administrowane przez Trzecią Rzeszę i Związek Radziecki.

  • "Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja

    Aktualności

    "Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja

    W augustowskim amfiteatrze, nad jeziorem Necko, odbyło widowisko muzyczno-multimedialne. Koncert "Lipcowi '45" był zwieńczeniem organizowanych przez Instytut Pileckiego obchodów 80. rocznicy Obławy Augustowskiej.

  • Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej

    Aktualności

    Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej

    W dniach 12–19 lipca 2025 roku w Augustowie odbyły się obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej – największej powojennej zbrodni dokonanej na Polakach.

  • Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego

    Aktualności

    Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego

    Dyrektorzy Instytutu Pileckiego i Muzeum Auschwitz-Birkenau porozumieli się w sprawie współpracy nad Nagrodą im. Witolda Pileckiego. Nagroda specjalna dzięki wsparciu donatora zostaje przywrócona, a termin nadsyłania prac przedłużony do 31 sierpnia.

  • Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna

    Aktualności

    Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna

  • Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej

    Aktualności

    Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej

    12 lipca 2025 roku Instytut Pileckiego otworzył Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.

  • Zaproszenie na otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – zapis konferencji prasowej

    Aktualności

    Zaproszenie na otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – zapis konferencji prasowej

    10 lipca 2025 roku w siedzibie Instytutu Pileckiego w Augustowie odbyła się konferencja prasowa poświęcona otwarciu Domu Pamięci Obławy Augustowskiej, które odbędzie się 12 lipca.

  • Oświadczenie (11 lipca 2025)

    Aktualności

    Oświadczenie (11 lipca 2025)

    Z ogromnym oburzeniem przyjmujemy słowa Grzegorza Brauna kwestionujące istnienie komór gazowych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i obozie zagłady Auschwitz-Birkenau.

  • Dyrektor Instytutu Pileckiego składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

    Aktualności

    Dyrektor Instytutu Pileckiego składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

    Dziś, 11 lipca 2025 r., prof. Krzysztof Ruchniewicz – Dyrektor Instytutu Pileckiego – złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do Prokuratury Rejonowej w Augustowie.

  • Ilu Polaków wie, czym była Obława Augustowska - nowe wyniki badań

    Aktualności

    Ilu Polaków wie, czym była Obława Augustowska - nowe wyniki badań

    We współpracy z Fundacją Centrum Badania Opinii Społecznej przeprowadziliśmy badanie wiedzy o Obławie Augustowskiej.