prof. Władysław Konopczyński (1880—1952) - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

prof. Władysław Konopczyński (1880—1952)

Odznaczony w 2019 roku.

Po upadku powstania warszawskiego, wśród tłumu ciągnącego z płonącego miasta znajdowała się rodzina polskiego historyka żydowskiego pochodzenia Ludwika Widerszala. Konopczyński udzielił jej schronienia w Młyniku,gdzie przebywała aż do zakończenia wojny.

Przed wybuchem II wojny światowej Władysław Konopczyński wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wybitny historyk epoki nowożytnej, twórca Polskiego Słownika Biograficznego i poseł na Sejm II RP I kadencji został 6 listopada 1939 roku aresztowany w ramach Intelligenzaktion — niemieckiej akcji wymierzonej w polską inteligencję. Więziono go do lutego 1940 roku, początkowo w Krakowie, następnie we Wrocławiu i w końcu w KL Sachsenhausen. Po zwolnieniu z obozu zaangażował się w tajne nauczanie. Trudna sytuacja materialna rodziny w okupowanym Krakowie sprawiła, że coraz więcej czasu spędzał w majątku w Młyniku koło Ojcowa.

Od lewej: Jadwiga Konopczyńska, Władysław Konopczyński, Anna Wnorowska, Halina Konopczyńska, Elżbieta Lutostańska / Prywatne zbiory Jana Mrozowskiego
2 października 1944 roku upadło Powstanie Warszawskie, a ludność cywilną wypędzono do obozu przejściowego w Pruszkowie. Wśród tłumu ciągnącego z płonącego miasta znajdowała się spowinowacona z Konopczyńskim rodzina polskiego historyka żydowskiego pochodzenia Ludwika Widerszala, zamordowanego w czerwcu 1944 roku. Konopczyński udzielił jej schronienia w Młyniku. Aż do zakończenia wojny przebywały tam matka Widerszala Eugenia, jego żona Elżbieta wraz z córkami — 6-letnią Agnieszką i kilkumiesięczną Marią, oraz matka Elżbiety — Halina Lutostańska, bratowa żony Konopczyńskiego.


Po wojnie, w 1948 roku, w reakcji na jego niezależną postawę i krytykę nowego ustroju, władze komunistyczne usunęły Konopczyńskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego, a rok później z kierowania Polskim Słownikiem Biograficznym.


fot.  Prywatne zbiory Jana Mrozowskiego

Zobacz także

  • Oksana Karpiuk (1892-?)

    odznaczeni

    Oksana Karpiuk (1892-?)

    O zmroku kobieta odnalazła dzieci. Ukryła u siebie nie tylko najmłodszych z polskiej rodziny Adamowiczów, ale również starszych członków polskiej rodziców i babcię.

  • dr Juliusz Kühl (1913—1985)

    odznaczeni

    dr Juliusz Kühl (1913—1985)

    Działał w Grupie Ładosia, która w czasie drugiej wojny światowej zajmowała się organizacją i produkcją nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich. Przekazywane Żydom dokumenty istotnie zwiększały szansę na przeżycie.

  • Aud Valla

    odznaczeni

    Aud Valla
    (1922–2014)

    Obywatelka Norwegii, udzielała jeńcom wojennym wsparcia podczas ucieczek, była ich przewodniczką przy przekraczaniu norwesko-szwedzkiej granicy.