Ján Klinovský - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

Ján Klinovský (1905–1944)

Odznaczony w 2022 roku.

Już jako nastolatek interesował się Polską. Pochodził z Orawy, krainy na pograniczu kultur słowackiej i polskiej. Często odwiedzał Polskę i znał biegle język swoich północnych sąsiadów. Kiedy nasz kraj znalazł się pod okupacją, Klinovský postanowił pomóc.

W 1939 roku zajmował prestiżowe stanowisko prezesa słowackiej spółki zbożowej – głównego eksportera zbóż z tego kraju. Choć należał do establishmentu zależnej od III Rzeszy Republiki Słowackiej, sprzeciwiał się współpracy z Niemcami. Już na początku wojny wykorzystał swoją pozycję do zwolnienia aresztowanych na Słowacji Polaków.

Szybko nawiązał kontakty z tworzącą się polską konspiracją w Polsce i Europie Środkowej. Podczas podróży służbowych do Szwajcarii przewoził pocztę warszawskiej Delegatury Rządu na Kraj do Poselstwa RP w Bernie, skąd drogą dyplomatyczną poseł Aleksander Ładoś przesyłał ją do Londynu.
Z kolei z Budapesztu odbierał korespondencję tamtejszej komórki polskiego
podziemia i przewoził ją do Bratysławy. Jego działania zwróciły uwagę Niemców, którzy zastanawiali się, czy nie rozpocząć jego obserwacji
ze względu na podejrzane spotkania podczas zagranicznych delegacji.

Mimo stałego zagrożenia denuncjacją Klinovský działał nie tylko jako kurier. Współorganizował przerzuty obywateli polskich przez Słowację na Węgry, przekazywał polskiej konspiracji pieniądze z kierowanej przez siebie spółki, pomagał Polakom w uzyskaniu słowackich dokumentów. W marcu 1944 roku, po zajęciu Węgier przez Niemców, Klinovský uczestniczył w ewakuacji członków AK z Budapesztu. Dzięki temu do Bratysławy trafił m.in. późniejszy historyk Wacław Felczak.

Współpracę Klinovskiego z Polakami przerwał wybuch słowackiego powstania narodowego. Przyłączył się on do antyniemieckiego zrywu
i wyjechał na tereny kontrolowane przez powstańców. Zginął tragicznie
17 września 1944 roku w Hájnikach z rąk bandytów podających się za
partyzantów.

Zaangażowanie Klinovskiego w sprawy polskie tak wspominał jego
współpracownik Pavol Čarnogurský: „staliśmy niezmiennie na stanowisku
wypracowanym w początkach wojny: wolność Słowaków i Polaków jest
pojęciem identycznym historycznie. Walczyliśmy za wolność naszą i waszą!”.

Ján Klinovský oddał do dyspozycji Polaków środki finansowe, służbę kurierską z Budapesztu do Szwajcarii oraz umożliwiał
przechodzenie i kontaktowanie się członków ruchu oporu w kraju i za granicą przez terytorium Słowacji.

Zobacz także

  • Jozef Lach (1905–1993)

    odznaczeni

    Jozef Lach (1905–1993)

    W październikową noc 1939 roku do domu Jozefa i Žofii Lachów w Popradzie na Słowacji zapukało czterech mężczyzn. Przybyli zza górujących nad miastem Tatr, z okupowanej Polski.

  • Paraskewa Padlewska

    odznaczeni

    Paraskewa Padlewska
    (1888–1960)

    „Przy mężu” – urzędowe określenie stosowane wobec kobiet, które nie pracowały zarobkowo, nie jest w stanie oddać zaradności, jaką przejawiała Paraskewa Padlewska.

  • Pedro Correia Marques

    odznaczeni

    Pedro Correia Marques
    (1890–1972)

    Zaczęło się od pisania krótkich notek i sprzątania redakcji miesięcznika „Rosário”. Pod koniec lat 30. XX w. Correia Marques kierował „A Voz” – najchętniej prenumerowanym dziennikiem w Portugalii. Jako uznany dziennikarz odwiedził wówczas m. in. Polskę.