Ilona Andrássy de Csíkszentkirály et Krasznahorka - Instytut Pileckiego
Ilona Andrássy de Csíkszentkirály et Krasznahorka (1917–1990)
Odznaczona w 2022 roku.
Po wybuchu II wojny światowej Ilona Andrássy, córka Polki i Węgra, hrabiny Marii Chołoniewskiej i hrabiego Manó Andrássyego, współtworzyła w Budapeszcie z innymi arystokratkami Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami.
Od pierwszych dni wojny aż do marca 1944 roku udzielał on pomocy Polakom szukającym na Węgrzech schronienia przed agresją III Rzeszy i Związku Sowieckiego. Działającym w ramach Komitetu Referatem Rozmieszczenia i Zakwaterowania kierowała Ilona Andrássy. Dzięki Komitetowi tylko do końca 1939 roku znaleziono bezpieczne schronienie dla około 10 000 polskich uchodźców. Hrabina Andrássy często wizytowała także obozy dla Polaków, dostarczając im pożywienie, odzież i pieniądze. Ponadto udzielała pomocy w potajemnej ewakuacji polskich żołnierzy do Jugosławii. W wyniku tej akcji od 1940 do 1941 roku Węgry opuściło około 45 000 osób. W 1944 roku została przełożoną pielęgniarek Stołecznego Chirurgicznego Szpitala Ratunkowego w Budapeszcie i pełniła tę funkcję aż do zamknięcia placówki. Opiekowała się także osieroconymi dziećmi i sprawowała nadzór nad domami dziecka, które pozostawały pod ochroną Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Po wojnie była represjonowana przez władze komunistyczne. Została pozbawiona majątku i wysiedlona z Budapesztu do Hortobágy, gdzie pracowała w gospodarstwie rolnym. Za domniemane szpiegostwo na rzecz państw Zachodu w 1961 roku skazano ją na cztery lata pozbawienia wolności. Po opuszczeniu więzienia aż do śmierci pracowała jako starsza asystentka laboratoryjna w klinice ortopedycznej w Budapeszcie. Dzięki uhonorowaniu Medalem Virtus et Fraternitas postać Ilony Andrássy oraz innych kobiet działających w Węgiersko-Polskim Komitecie Opieki nad Uchodźcami przywracana jest do pamięci zbiorowej w Polsce i na Węgrzech.
"Jako dwudziestokilkulatka pracowała na rzecz dziesiątek tysięcy Polaków, którzy uciekli na Węgry. Wykazała się niezwykłą odwagą, kiedy włączyła się do tajnych prac związanych z ewakuacją. Wraz z innymi Węgrami pomagała polskim uchodźcom przekraczać zieloną granicę i przedostawać się do Jugosławii, w ten sposób potajemnie wspierając polską emigrację" - dr Kristóf Erdős, pracownik naukowy węgierskiego Komitetu Pamięci Narodowej.
Zobacz także
- Anastasija Koreń (1908–1967) Mykoła Koreń (1905–1944)
odznaczeni
Anastasija Koreń (1908–1967) Mykoła Koreń (1905–1944)
15 lipca wieczorem do domu Koreniów zapukał szwagier Mykoły. Wraz z nim w progu stanęło czworo dzieci sąsiadów, Adamowiczów: dziewięcioletnia Teresa, pięcioletni Janusz, trzyletnia Stasia oraz półtoraroczny Henio.
- Antoni Nagórka (1901—1977)
odznaczeni
Antoni Nagórka (1901—1977)
Żydzi z Otwocka zostali przesiedleni do utworzonego w mieście getta. Podczas akcji likwidacyjnej z 1942 r. tysiące z nich zostało zamordowanych lub trafiło do obozu zagłady w Treblince. Nagórkowie przyjęli do swojego domu i uratowali pięciu Żydów.
- Oksana Karpiuk (1892-?)
odznaczeni
Oksana Karpiuk (1892-?)
O zmroku kobieta odnalazła dzieci. Ukryła u siebie nie tylko najmłodszych z polskiej rodziny Adamowiczów, ale również starszych członków polskiej rodziców i babcię.