gen. Lóránd Utassy (1897— 1974)

Kiedy Niemcy rozpoczęły okupację Węgier Utassy kategorycznie odmówił Gestapo wstępu do obozów internowania i wydania polskich żołnierzy.

17 września 1939 roku Naczelny Wódz Sił Zbrojnych nakazał polskim oddziałom wycofanie się z terytorium Polski, okupowanej przez III Rzeszę i Związek Sowiecki. Żołnierzy, którzy przekroczyli granicę Królestwa Węgier, internowano w obozach jenieckich. Mimo sojuszu z Niemcami rząd Miklósa Horthyego konsekwentnie odmawiał ich wydania. Gdy w październiku 1943 roku Lóránd Utassy stanął na czele XXI Departamentu Jeńców Wojennych i Internowanych w Ministerstwie Honwedów, pod jego opieką znalazły się tysiące polskich żołnierzy. Utassy — żołnierz i doświadczony dyplomata, były attaché wojskowy
w Londynie — zastąpił na stanowisku Zoltana Baló, zdymisjonowanego po płynących z ambasady niemieckiej oskarżeniach o udział w przerzutach polskich żołnierzy na zachód Europy. Mimo nasilających się nacisków ze strony Niemiec Utassy kontynuował działalność poprzednika.

W marcu 1944 roku Niemcy rozpoczęły okupację Węgier. Zlikwidowano polskie organizacje cywilne, aresztowano ich działaczy oraz węgierskich urzędników zaangażowanych w pomoc Polakom. Utassy kategorycznie odmówił Gestapo wstępu do obozów internowania i wydania polskich żołnierzy. Uczestniczył także w rozmowach z Czerwonym Krzyżem, by uczynić organizację reprezentantem interesów przebywających na Węgrzech Polaków.

r /> Gdy pół roku później do władzy doszli węgierscy faszyści, Utassy został aresztowany i wywieziony do obozów koncentracyjnych w Niemczech. W 1951 roku władze komunistyczne określiły go mianem wroga klasowego i zdegradowały, konfiskując także część majątku. Zrehabilitowano go w 1990 roku, awansując jednocześnie na stopień generała.  

---

fot. Zbiory rodziny Utassy