Zjazd partnerów lokalnych programu „Zawołani po imieniu” - Instytut Pileckiego
Zjazd partnerów lokalnych programu „Zawołani po imieniu”
W programie „Zawołani po imieniu” upamiętniliśmy dotychczas 53 Polaków w 23 miejscowościach. Pragniemy wspierać wspólnoty lokalne w pielęgnowaniu pamięci o lokalnych bohaterach - 17 lutego rozmawialiśmy na ten temat z samorządowcami.
W ramach programu „Zawołani po imieniu” honorujemy Polaków, którzy za ratowanie Żydów przed Zagładą zapłacili własnym życiem. Punktem kulminacyjnym uroczystości, w jakiej biorą udział bliscy ofiar, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, jest odsłonięcie kamienia z pamiątkową tablicą. Ale to nie koniec starań o przywrócenie i kultywowanie pamięci o zamordowanych.
Instytut Pileckiego – poprzez stały kontakt i cykliczne spotkania - podejmuje działania integrujące środowisko Rodzin „Zawołanych po imieniu”, ale istotnym aspektem programu jest również skupienie lokalnej społeczności wokół wydarzeń, będących częścią historii ich małej ojczyzny. 17 lutego w Warszawie spotkaliśmy się z partnerami samorządowymi, którzy współorganizują uroczystości i pielęgnują pamięć o „Zawołanych”, aby podsumować dotychczasową współpracę.
Dyrektor Instytutu Pileckiego, prof. Magdalena Gawin, w trakcie otwarcia zjazdu wskazała m.in. na rolę władz lokalnych w trosce o miejsca pamięci: „Nie istnieje pamięć, nie istnieje historia ogólnopolska bez silnej historii lokalnej. Jesteście państwo depozytariuszami tej pamięci. Kamienie są symbolami pamięci, ale zależy nam także, by były to żywe miejsca spotkań, byśmy nie ograniczali się tylko do składania kwiatów. Pamięć jest czymś więcej niż prostym rytuałem, chociaż ten rytuał jest istotny. Natomiast pamiętanie jest wartością samą w sobie”.
Z kolei dr Wojciech Kozłowski, zastępca dyrektora Instytutu Pileckiego, zwrócił uwagę na złożoność procesu, jakim jest przywracanie i pielęgnowanie pamięci o „Zawołanych” „Potrzeba czasu, żeby nauczyć się mówić o tym doświadczeniu, o bohaterach, o ich heroizmie, o miejscu w społeczności, o pamięci w rodzinie, o pamięci lokalnej. Zrozumieliśmy na samym początku, że naszym zadaniem jako naukowców z instytutu badawczego, jest poznać te historie, dotrzeć do nich, udokumentować, pokazać je, spotkać się z rodzinami i społecznością lokalną”.
Dr Anna Stróż-Pawłowska, kierownik Działu ds. „Zawołanych po imieniu”, opowiedziała o perspektywach dalszej współpracy między Instytutem Pileckiego a samorządami oraz poruszyła temat przygotowań do obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Następnie odbyła się część warsztatowa zjazdu: dyskusja w grupach, podczas której uczestnicy rozmawiali o swoich pomysłach na kontynuację programu w ich gminach oraz powiatach. Lekcje historii regionalnej, szkolne konkursy historyczne czy ustanowienie upamiętnionego patronem ulicy lub skweru – to tylko niektóre z omawianych inicjatyw. Na zakończenie spotkania samorządowcy mieli okazję zwiedzić wystawę „Zawołani po Imieniu” w domu Bez Kantów w Warszawie.
„Zawołani po imieniu” to Polacy, którzy podczas okupacji niemieckiej zostali zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom, zagrożonym śmiercią w czasie Zagłady. Ich losy przez lata nie miały szansy wybrzmieć w pamięci zbiorowej, rzadko wspominano o nich w polskich i międzynarodowych dyskusjach o historii. Dokumenty i świadectwa pozostawały nieznane i rozproszone w archiwach, ślady materialne stopniowo ulegały zniszczeniu. Dziś dopiero pamięć o bohaterach, utrwalona w przekazach rodzin i wspólnot lokalnych, dociera do wszystkich i staje się naszą wspólną sprawą.
W ramach programu „Zawołani po imieniu” Instytut Pileckiego wydobywa z niepamięci historie Polaków, którzy za ratowanie Żydów od Zagłady zapłacili życiem własnym i swoich najbliższych. Program łączy badania naukowe, edukację historyczną i różnorodne działania w obszarze kultury pamięci.
Zobacz także
- "Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja
Aktualności
"Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja
W augustowskim amfiteatrze, nad jeziorem Necko, odbyło widowisko muzyczno-multimedialne. Koncert "Lipcowi '45" był zwieńczeniem organizowanych przez Instytut Pileckiego obchodów 80. rocznicy Obławy Augustowskiej.
- Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej
Aktualności
Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej
W dniach 12–19 lipca 2025 roku w Augustowie odbyły się obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej – największej powojennej zbrodni dokonanej na Polakach.
- Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego
Aktualności
Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego
Dyrektorzy Instytutu Pileckiego i Muzeum Auschwitz-Birkenau porozumieli się w sprawie współpracy nad Nagrodą im. Witolda Pileckiego. Nagroda specjalna dzięki wsparciu donatora zostaje przywrócona, a termin nadsyłania prac przedłużony do 31 sierpnia.
- Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna
Aktualności
Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna
- Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej
Aktualności
Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej
12 lipca 2025 roku Instytut Pileckiego otworzył Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.
- Zaproszenie na otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – zapis konferencji prasowej
Aktualności
Zaproszenie na otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej – zapis konferencji prasowej
10 lipca 2025 roku w siedzibie Instytutu Pileckiego w Augustowie odbyła się konferencja prasowa poświęcona otwarciu Domu Pamięci Obławy Augustowskiej, które odbędzie się 12 lipca.
- Oświadczenie
Aktualności
Oświadczenie
Z ogromnym oburzeniem przyjmujemy słowa Grzegorza Brauna kwestionujące istnienie komór gazowych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i obozie zagłady Auschwitz-Birkenau.
- Dyrektor Instytutu Pileckiego składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Aktualności
Dyrektor Instytutu Pileckiego składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
Dziś, 11 lipca 2025 r., prof. Krzysztof Ruchniewicz – Dyrektor Instytutu Pileckiego – złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa do Prokuratury Rejonowej w Augustowie.
- Ilu Polaków wie, czym była Obława Augustowska - nowe wyniki badań
Aktualności
Ilu Polaków wie, czym była Obława Augustowska - nowe wyniki badań
We współpracy z Fundacją Centrum Badania Opinii Społecznej przeprowadziliśmy badanie wiedzy o Obławie Augustowskiej.
- Podziękowania dla Pani Marii
Aktualności
Podziękowania dla Pani Marii
30 czerwca 2025 r. Pani Maria Moryc, nasza Główna Księgowa, zakończyła 8-letni okres pracy w Instytucie Pileckiego.
- Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej
Aktualności
Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej
Kwestia losów dóbr kultury podczas II wojny światowej, stanowiąc problem w skali międzynarodowej, dotyczy szczególnie Polski, podzielonej już we wrześniu 1939 roku na dwie strefy okupacyjne administrowane przez Trzecią Rzeszę i Związek Radziecki.
- Prezentacja raportu Centrum Lemkina dokumentującego rosyjskie zbrodnie na dzieciach
Aktualności
Prezentacja raportu Centrum Lemkina dokumentującego rosyjskie zbrodnie na dzieciach
26 czerwca 2025 r. zaprezentowaliśmy raport „Skradzione dzieciństwo. Zbrodnie przeciwko dzieciom popełnione przez wojska rosyjskie”, dokumentujący relacje świadków rosyjskich zbrodni na dzieciach.