Stefan Jan Ryniewicz (1903—1988) - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

Stefan Jan Ryniewicz (1903—1988)

Odznaczony w 2019 roku.

Był zastępcą Aleksandra Ładosia i członkiem grupy, która wystawiała prześladowanym Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działań grupy Ryniewicz zapewniał ochronę dyplomatyczną całej akcji.

Karierę w dyplomacji rozpoczął w 1928 roku w Poselstwie RP w Bernie (1928 1933). Następnie został zatrudniony w Gabinecie Ministra Spraw Zagranicznych Józefa Becka. W latach 1935—1938 był konsulem RP w Rydze, skąd wrócił do placówki w Szwajcarii, gdzie pełnił funkcję najpierw I sekretarza, a od 1943 roku — radcy.

Berno. Poselstwo II RP w Szwajcarii / Narodowe Archiwum Cyfrowe

Był zastępcą Aleksandra Ładosia i członkiem grupy, która wystawiała prześladowanym Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działań grupy Ryniewicz zapewniał ochronę dyplomatyczną całej akcji, przekonywał dyplomatów latynoamerykańskich do uznania paszportów oraz prowadził korespondencję z organizacjami żydowskimi.

Zbiór Archiwum Eissa / fot. Pat Mic (Instytut Pileckiego)

Gdy w 1943 roku władze szwajcarskie wykryły akcję paszportową, interweniował u szefa szwajcarskiej policji, co pomogło w zatuszowaniu sprawy. Po wojnie pozostał w Szwajcarii, a następnie wyjechał do Francji. Stamtąd wyemigrował do Argentyny, gdzie prowadził własną działalność gospodarczą. Był aktywnym działaczem polonijnym, pełnił funkcję prezesa Klubu Polskiego. Zmarł w Buenos Aires w 1988 roku.


GRUPA ŁADOSIA

Zwana również berneńską, składała się z polskich dyplomatów, pracowników Poselstwa RP w Bernie oraz współpracujących z nimi przedstawicieli organizacji żydowskich. Na czele grupy stał Aleksander Ładoś, chargé d’affaires polskiego poselstwa. Oprócz niego członkami grupy byli trzej inni polscy dyplomaci zatrudnieni w Poselstwie RP: Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki i Juliusz Kühl, oraz dwaj działacze szwajcarskich organizacji żydowskich: Abraham Silberschein i Chaim Eiss.

Zbiory z Archiwum Eissa, fot. Instytut Pileckiego

Grupa w czasie drugiej wojny światowej zajmowała się organizacją i produkcją nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich (przede wszystkim Paragwaju). Początkowo akcja dotyczyła Żydów przebywających w gettach na terenie okupowanej Polski, ale z czasem paszporty zaczęto wysyłać także do innych krajów, m.in. do Holandii.

Przekazywane Żydom dokumenty istotnie zwiększały szansę na przeżycie — dzięki nim ich posiadacze mogli trafić do obozów internowania, a nie obozów zagłady. Szacuje się, że grupa wystawiła paszporty nawet dla 10 000 osób.


fot. Swiss Federal Archives E4264#1988/2#22016*, ref. P059786,
RYNIEWICZ, STEFAN JAN, 26.12.1903, 1945—1956

Zobacz także

  • Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska Musij Skakalski, Hanna Skakalska, Hanna Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska

    odznaczeni

    Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska Musij Skakalski, Hanna Skakalska, Hanna Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska

    „W 1939 roku przyszli Rosjanie i myśmy czekały na wywóz na Sybir [...]. I w tym wszystkim, w tej biedzie, pomogła nam rodzina państwa Skakalskich – Musija Skakalskiego, którzy byli Ukraińcami".

  • Abraham Silberschein (1881—1951)

    odznaczeni

    Abraham Silberschein (1881—1951)

    Należał do grupy Ładosia, która wystawiała europejskim Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działalności grupy podawał nazwiska i dostarczał zdjęcia osób, na które miały być wystawione paszporty.

  • Paul Super

    odznaczeni

    Paul Super
    (1880–1949)

    Paul Super w Polsce miał spędzić tylko osiem miesięcy. W 1922 roku razem z rodziną przyjechał do Warszawy, aby z ramienia amerykańskiego Związku Młodzieży Chrześcijańskiej (YMCA) budować struktury organizacji. Trwało to do września 1939 roku.