prof. Władysław Konopczyński (1880—1952) - Instytut Pileckiego

Medal "Virtus et Fraternitas" / Odznaczeni

prof. Władysław Konopczyński (1880—1952)

Odznaczony w 2019 roku.

Po upadku powstania warszawskiego, wśród tłumu ciągnącego z płonącego miasta znajdowała się rodzina polskiego historyka żydowskiego pochodzenia Ludwika Widerszala. Konopczyński udzielił jej schronienia w Młyniku,gdzie przebywała aż do zakończenia wojny.

Przed wybuchem II wojny światowej Władysław Konopczyński wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wybitny historyk epoki nowożytnej, twórca Polskiego Słownika Biograficznego i poseł na Sejm II RP I kadencji został 6 listopada 1939 roku aresztowany w ramach Intelligenzaktion — niemieckiej akcji wymierzonej w polską inteligencję. Więziono go do lutego 1940 roku, początkowo w Krakowie, następnie we Wrocławiu i w końcu w KL Sachsenhausen. Po zwolnieniu z obozu zaangażował się w tajne nauczanie. Trudna sytuacja materialna rodziny w okupowanym Krakowie sprawiła, że coraz więcej czasu spędzał w majątku w Młyniku koło Ojcowa.

Od lewej: Jadwiga Konopczyńska, Władysław Konopczyński, Anna Wnorowska, Halina Konopczyńska, Elżbieta Lutostańska / Prywatne zbiory Jana Mrozowskiego
2 października 1944 roku upadło Powstanie Warszawskie, a ludność cywilną wypędzono do obozu przejściowego w Pruszkowie. Wśród tłumu ciągnącego z płonącego miasta znajdowała się spowinowacona z Konopczyńskim rodzina polskiego historyka żydowskiego pochodzenia Ludwika Widerszala, zamordowanego w czerwcu 1944 roku. Konopczyński udzielił jej schronienia w Młyniku. Aż do zakończenia wojny przebywały tam matka Widerszala Eugenia, jego żona Elżbieta wraz z córkami — 6-letnią Agnieszką i kilkumiesięczną Marią, oraz matka Elżbiety — Halina Lutostańska, bratowa żony Konopczyńskiego.


Po wojnie, w 1948 roku, w reakcji na jego niezależną postawę i krytykę nowego ustroju, władze komunistyczne usunęły Konopczyńskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego, a rok później z kierowania Polskim Słownikiem Biograficznym.


fot.  Prywatne zbiory Jana Mrozowskiego

Zobacz także

  • Etela Laczuschová

    odznaczeni

    Etela Laczuschová
    (1922–1944)

    Mieszkanka słowackiego Kieżmarku, która w domu swojej ciotki Heleny, razem z pozostałymi domownikami, stworzyła miejsce schronienia polskim uchodźcom oraz punkt przerzutowy dla polskich kurierów przewożących informacje z Polski na Węgry.

  • Ilona Andrássy de Csíkszentkirály et Krasznahorka

    odznaczeni

    Ilona Andrássy de Csíkszentkirály et Krasznahorka
    (1917–1990)

    Po wybuchu II wojny światowej Ilona Andrássy, córka Polki i Węgra, hrabiny Marii Chołoniewskiej i hrabiego Manó Andrássyego, współtworzyła w Budapeszcie z innymi arystokratkami Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami.

  • Rodzina Gorius

    odznaczeni

    Rodzina Gorius

    Eugène Gorius (1873–1953) ● Marie Gorius (1881–1971) ● Léon Humbert (1900–1969) ● Rosalie Eugénie Fogel Gorius (1919–2007) ● Jeanine Humbert Hermann (ur. 1934)