Stefan Jan Ryniewicz (1903—1988) - Instytut Pileckiego
Był zastępcą Aleksandra Ładosia i członkiem grupy, która wystawiała prześladowanym Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działań grupy Ryniewicz zapewniał ochronę dyplomatyczną całej akcji.
Karierę w dyplomacji rozpoczął w 1928 roku w Poselstwie RP w Bernie (1928 1933). Następnie został zatrudniony w Gabinecie Ministra Spraw Zagranicznych Józefa Becka. W latach 1935—1938 był konsulem RP w Rydze, skąd wrócił do placówki w Szwajcarii, gdzie pełnił funkcję najpierw I sekretarza, a od 1943 roku — radcy.
Był zastępcą Aleksandra Ładosia i członkiem grupy, która wystawiała prześladowanym Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działań grupy Ryniewicz zapewniał ochronę dyplomatyczną całej akcji, przekonywał dyplomatów latynoamerykańskich do uznania paszportów oraz prowadził korespondencję z organizacjami żydowskimi.
Gdy w 1943 roku władze szwajcarskie wykryły akcję paszportową, interweniował u szefa szwajcarskiej policji, co pomogło w zatuszowaniu sprawy. Po wojnie pozostał w Szwajcarii, a następnie wyjechał do Francji. Stamtąd wyemigrował do Argentyny, gdzie prowadził własną działalność gospodarczą. Był aktywnym działaczem polonijnym, pełnił funkcję prezesa Klubu Polskiego. Zmarł w Buenos Aires w 1988 roku.
GRUPA ŁADOSIA
Zwana również berneńską, składała się z polskich dyplomatów, pracowników Poselstwa RP w Bernie oraz współpracujących z nimi przedstawicieli organizacji żydowskich. Na czele grupy stał Aleksander Ładoś, chargé d’affaires polskiego poselstwa. Oprócz niego członkami grupy byli trzej inni polscy dyplomaci zatrudnieni w Poselstwie RP: Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki i Juliusz Kühl, oraz dwaj działacze szwajcarskich organizacji żydowskich: Abraham Silberschein i Chaim Eiss.
Grupa w czasie drugiej wojny światowej zajmowała się organizacją i produkcją nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich (przede wszystkim Paragwaju). Początkowo akcja dotyczyła Żydów przebywających w gettach na terenie okupowanej Polski, ale z czasem paszporty zaczęto wysyłać także do innych krajów, m.in. do Holandii.
Przekazywane Żydom dokumenty istotnie zwiększały szansę na przeżycie — dzięki nim ich posiadacze mogli trafić do obozów internowania, a nie obozów zagłady. Szacuje się, że grupa wystawiła paszporty nawet dla 10 000 osób.
fot. Swiss Federal Archives E4264#1988/2#22016*, ref. P059786,
RYNIEWICZ, STEFAN JAN, 26.12.1903, 1945—1956
Zobacz także
- Hélène Pionstka z d. Waldmann

odznaczeni
Hélène Pionstka z d. Waldmann
(1921–2009)W 1941 roku w pobliżu gospodarstwa Émile’a i Alice Waldmannów w Ursprung w Alzacji Niemcy utworzyli obóz jeniecki, do którego trafili polscy żołnierze. Polacy mogli opuszczać obóz, aby pomagać w pracach miejscowym rolnikom.
- Herasym Łukiańczuk

odznaczeni
Herasym Łukiańczuk
(1890–1953)Szedł wolno i dyskretnie mówił do mnie: «Nie ruszaj się stąd, może cię nie zauważą. Wieczorem przyjdę po ciebie. Twój brat jest już u mnie» - wspomina słowa Harasyma uratowana przez niego Leokadia Skowrońska.
- Władysława Nagórka z d. Lech (1895—1981)

odznaczeni
Władysława Nagórka z d. Lech (1895—1981)
Żydzi z Otwocka zostali przesiedleni do utworzonego w mieście getta. Podczas akcji likwidacyjnej z 1942 r. tysiące z nich zostało zamordowanych lub trafiło do obozu zagłady w Treblince. Nagórkowie przyjęli do swojego domu i uratowali pięciu Żydów.


