Julien Bryan - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

Julien Bryan (1899–1974)

Odznaczony w 2022 roku.

Od 7 września 1939 roku Julien Bryan, za pomocą kamery i aparatów, dokumentował życie walczącego miasta i brutalność niemieckich ataków, których ofiarami padali warszawiacy.

16 września 1939 roku na antenie Polskiego Radia wybrzmiał apel:

„Mówię z oblężonej Warszawy w Polsce. Nazywam się Julien Bryan. Moim zadaniem jest opowiedzenie w prostych słowach tego, co widziałem przez dziesięć dni. Prezydencie Roosevelt! Ameryka musi zacząć działać i zażądać zaprzestania tego najpotworniejszego w czasach współczesnych mordowania ludzi. Prosimy was w imię uczciwości, sprawiedliwości i chrześcijaństwa o pomoc dla tych dzielnych Polaków”.

Kiedy Bryan wypowiadał te słowa, był jedynym zagraniczny korespondentem w bombardowanej Warszawie. 

„Dziecko ma cztery dni, a już jest ofiarą wojny” – skomentował Bryan ujęcie matek z niemowlętami, chroniących się przed nalotem w piwnicy szpitala położniczego. Amerykanin sfilmował też ciała kobiet, wcześniej kopiących ziemniaki, które zostały ostrzelane przez niemiecki samolot. Uchwycił, jak dziewczynka Kazimiera Mika opłakuje zabitą siostrę. 

Transmisja apelu reportera nie dotarła za ocean. 21 września 1939 roku opuścił miasto. Przemycił jednak przez obszar zajęty przez Niemców materiał dokumentacyjny składający się z 6 godzin filmów i 700 zdjęć, które wkrótce obiegły świat. Publikował fotoreportaże z obrony Warszawy w czołowych czasopismach w Europie i Stanach Zjednoczonych. Krótkometrażowy dokument Oblężenie, który Bryan zmontował z nagrań zrobionych w stolicy, po premierze wiosną 1940 roku obejrzało 40 mln Amerykanów i 200 mln widzów na całym świecie. Rok później film nominowano do Oscara. 

Ujęcia rozpaczającej Kazimiery Miki stały się symbolem niemieckiego terroru wobec cywilów w Polsce. Zdjęcia i film Bryana przyczyniły się do nagłośnienia na Zachodzie tragicznego losu Polski na początku II wojny światowej. Stanowiły koronny dowód niemieckich zbrodni wobec cywilów i zadawały kłam propagandzie III Rzeszy.

Po wojnie w 1946 roku Julien Bryan wrócił do Polski z misją UNRRA. Później jeszcze kilkukrotnie odwiedzał Warszawę, życzliwie witany przez jej mieszkańców.

Wczoraj wieczorem przemówił w radio warszawskim po angielsku znany dziennikarz amerykański Bryan. Wyliczywszy szereg ofiar barbarzyństwa niemieckiego, dziennikarz zakończył swe przemówienie gorącym apelem do narodu amerykańskiego i do prezydenta Roosevelta: «Nie proszę was o pomoc dla tych 45 amerykańskich poddanych, którzy pozostali w Warszawie i starają się spokojnie i odważnie stać na posterunku, ale wzywam pomocy dla bohaterskiego narodu polskiego».

Zobacz także

  • Petro Bazeluk (1903–1949)

    odznaczeni

    Petro Bazeluk (1903–1949)

    Mykoła Bazeluk mówił, że przed wojną na Wołyniu nie było różnicy, kto jest Ukraińcem, a kto Polakiem. Wszystko zmieniło się w 1943 roku, kiedy to, jak wspominał: „brat poszedł na brata”.

  • Jenő Etter (1889–1973)

    odznaczeni

    Jenő Etter (1889–1973)

    Burmistrz węgierskiego Ostrzyhomia otrzymał dziesiątki listów napisanych po polsku. O wdzięczności polskich uchodźców świadczyły już same nagłówki: „Kochany Panie Kapitanie!”, „Drogi Panie Doktorze!”. Jenő Etter rozumiał je wszystkie.

  • Aristides de Sousa Mendes do Amaral e Abranches

    odznaczeni

    Aristides de Sousa Mendes do Amaral e Abranches
    (1885–1954)

    W pierwszych miesiącach II wojny światowej Bordeaux w południowej Francji wydawało się bezpiecznym miejscem – na głębokim zapleczu frontu, z dala od granicy III Rzeszy. Sukces ofensywy Wehrmachtu w maju i czerwcu 1940 roku zmienił wszystko.