Abraham Silberschein (1881—1951) - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

Abraham Silberschein (1881—1951)

Odznaczony w 2019 roku.

Należał do grupy Ładosia, która wystawiała europejskim Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działalności grupy podawał nazwiska i dostarczał zdjęcia osób, na które miały być wystawione paszporty.

Polski działacz syjonistyczny, adwokat, polityk. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był prezesem Organizacji Syjonistycznej w Małopolsce Wschodniej i członkiem władz partii Hitachdut. W latach 1922—1927 był posłem na Sejm RP I kadencji z ramienia Bloku Mniejszości Narodowych. W Sejmie należał do Koła Żydowskiego, do 1925 roku był członkiem jego prezydium. Od 1936 roku działał we władzach Światowego Kongresu Żydów. W sierpniu 1939 roku wyjechał do Szwajcarii.

Zbiór Archiwum Eissa / Pat Mic dla Instytutu Pileckiego

Miesiąc później założył w Genewie Komitet Pomocy Żydowskim Ofiarom Wojny (RELICO). Należał do grupy Ładosia, która wystawiała europejskim Żydom nielegalne paszporty krajów latynoamerykańskich. W ramach działalności grupy podawał nazwiska i dostarczał zdjęcia osób, na które miały być wystawione paszporty, pozyskiwał środki na finansowanie akcji, a także współpracował z latynoamerykańskimi dyplomatami. Za tę działalność w 1943 roku był krótko aresztowany przez szwajcarską policję. Po wojnie pozostał w Szwajcarii, skąd angażował się w pomoc ocalałym z Holokaustu. Zmarł w Genewie w 1951 roku.


GRUPA ŁADOSIA

Zwana również berneńską, składała się z polskich dyplomatów, pracowników Poselstwa RP w Bernie oraz współpracujących z nimi przedstawicieli organizacji żydowskich. Na czele grupy stał Aleksander Ładoś, chargé d’affaires polskiego poselstwa. Oprócz niego członkami grupy byli trzej inni polscy dyplomaci zatrudnieni w Poselstwie RP: Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki i Juliusz Kühl, oraz dwaj działacze szwajcarskich organizacji żydowskich: Abraham Silberschein i Chaim Eiss.

Zbiór Archiwum Eissa / Pat Mic dla Instytutu Pileckiego

Grupa w czasie drugiej wojny światowej zajmowała się organizacją i produkcją nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich (przede wszystkim Paragwaju). Początkowo akcja dotyczyła Żydów przebywających w gettach na terenie okupowanej Polski, ale z czasem paszporty zaczęto wysyłać także do innych krajów, m.in. do Holandii.

Przekazywane Żydom dokumenty istotnie zwiększały szansę na przeżycie — dzięki nim ich posiadacze mogli trafić do obozów internowania, a nie obozów zagłady. Szacuje się, że grupa wystawiła paszporty nawet dla 10 000 osób.


fot.: Muzeum Bojowników Getta, Izrael (ze zbiorów archiwum) /

Zobacz także

  • Zinaida Giergiel z d. Radczuk (1912—1989)

    odznaczeni

    Zinaida Giergiel z d. Radczuk (1912—1989)

    Latem 1943 roku Zinaida Giergiel spodziewając się, że Polacy będą próbowali wrócić do swojego gospodarstwa, dlatego wypatrywała wracających sąsiadów. Dzięki temu mogła ostrzec polską rodzinę, że w ich domu nadal czeka oddział OUN UPA.

  • Erzsébet Szápáry (1902-1980) Antal Szápáry (1905-1972)

    odznaczeni

    Erzsébet Szápáry (1902-1980) Antal Szápáry (1905-1972)

    Erzsébet i Antal Szápáry należeli do znanej węgierskiej rodziny arystokratycznej. Ich matką była Polka, Maria Przeździecka. Nie był to fakt bez znaczenia, gdyż od 1939 roku rodzeństwo działało na rzecz polskich uchodźców.

  • Ján Klinovský

    odznaczeni

    Ján Klinovský
    (1905–1944)

    Już jako nastolatek interesował się Polską. Pochodził z Orawy, krainy na pograniczu kultur słowackiej i polskiej. Często odwiedzał Polskę i znał biegle język swoich północnych sąsiadów. Kiedy nasz kraj znalazł się pod okupacją, Klinovský postanowił pomóc.