Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie - Instytut Pileckiego
Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie
1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki była częścią armii generała Zygmunta Berlinga utworzonej w Związku Sowieckim w 1943 roku decyzją Józefa Stalina. Jej dowództwo oraz korpus polityczno-wychowawczy zdominowane były przez oficerów sowieckich, polskich komunistów i ich współpracowników, szykowanych do objęcia władzy nad Polską. Szeregowych żołnierzy początkowo rekrutowano głównie pośród Polaków deportowanych przez Sowietów w głąb Związku Sowieckiego z okupowanych polskich ziem wschodnich. Byli to ludzie, dla których walka w szeregach armii Berlinga była szansą wydostania się z ZSRS oraz podjęcia zbrojnego oporu wobec III Rzeszy. Za tę możliwość płacili często cenę życia, ginąc tysiącami w piekle frontu wschodniego.
Udział Polaków w zdobyciu Berlina był pożądany przez dowództwo Armii Czerwonej. Chciano w ten sposób zademonstrować polsko-sowieckie braterstwo broni i wzmocnić legitymizację powstającej komunistycznej Polski w oparciu o wspólną z ZSRS walkę z nazizmem. Jednocześnie w oczach szeregowych żołnierzy walka o Berlin oznaczała symboliczne zakończenie działań wojennych w stolicy reżimu, który odpowiedzialny był za agresję na ich ojczyznę sześć lat wcześniej.
Rankiem 2 maja 1945 roku grupa polskich żołnierzy z 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki zawiesiła biało-czerwoną flagę na szczycie Kolumny Zwycięstwa. Akt ten symbolicznie podkreślił wkład Polski w pokonanie nazistowskich Niemiec. Zawieszając polską flagę w zdobytym Berlinie, szeregowi polscy żołnierze jednocześnie spełniali marzenia wielu rodaków walczących od 1939 roku na wszystkich frontach II wojny światowej. Przez lata ustalenie kto dokładnie dokonał tego czynu budziło dyskusje, jednakże najprawdopodobniej byli to ppor. Mikołaj Troicki, plut. Kazimierz Otap, kpr. Antoni Jabłoński, kan. Eugeniusz Mierzejewski i kan. Aleksander Karpowicz. Ich doświadczenia, w tym deportacje do ZSRS i udział w walkach obronnych we wrześniu 1939 roku, uosabiały losy części polskiego społeczeństwa w czasie wojny.
W 1945 r. polscy żołnierze walczyli w Berlinie, na zachód i północny zachód od Bramy Brandenburskiej: w dzielnicach Charlottenburg i Tiergarten, m.in. w rejonie Uniwersytetu Technicznego, stacji S-Bahn Tiergarten, Bramy Charlottenburskiej, Opery Niemieckiej i Karl-August-Platz.
Po wojnie ich udział w walkach o stolicę Niemiec bardzo długo nie był upamiętniany. Dopiero 1 września 2021 r. na Ernst-Reuter-Platz, przy kampusie Uniwersytetu Technicznego, odsłonięto Pomnik ku czci polskich wyzwolicieli, honorujący żołnierzy i żołnierki 1 Armii Wojska Polskiego biorących udział w bitwie o Berlin.
Wcześniej, w okresie zimnej wojny, powstał w ówczesnej stolicy NRD, we wschodniej części Berlina, Pomnik Polskiego Żołnierza i Niemieckiego Antyfaszysty. Odsłonięto go w 1972 r. w parku Friedrichshain. Tak rządy NRD i PRL chciały przypomnieć komunistycznych bojowników walczących z III Rzeszą. W 1995 r. przy monumencie dodano o tablicę stwierdzającą, że upamiętnia on wszystkich polskich żołnierzy toczących walki na różnych frontach II wojny światowej oraz wszystkich uczestników niemieckiego ruchu oporu.
Na zdjęciu polska flaga w Berlinie 2 maja 1945 roku na Kolumnie Zwycięstwa. Armia Czerwona i Ludowe Wojsko Polskie razem zdobyły Berlin po ciężkich walkach z niemieckimi nazistami. Widoczny Zamek Bellevue. Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Polish_flag_1945_Berlin.jpg (Polish Army, Public domain, via Wikimedia Commons).
Zobacz także
- Podziękowania dla Pani Marii
Aktualności
Podziękowania dla Pani Marii
30 czerwca 2025 r. Pani Maria Moryc, nasza Główna Księgowa, zakończyła 8-letni okres pracy w Instytucie Pileckiego.
- Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej
Aktualności
Utracone dziedzictwo. Losy polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej
Kwestia losów dóbr kultury podczas II wojny światowej, stanowiąc problem w skali międzynarodowej, dotyczy szczególnie Polski, podzielonej już we wrześniu 1939 roku na dwie strefy okupacyjne administrowane przez Trzecią Rzeszę i Związek Radziecki.
- Prezentacja raportu Centrum Lemkina dokumentującego rosyjskie zbrodnie na dzieciach
Aktualności
Prezentacja raportu Centrum Lemkina dokumentującego rosyjskie zbrodnie na dzieciach
26 czerwca 2025 r. zaprezentowaliśmy raport „Skradzione dzieciństwo. Zbrodnie przeciwko dzieciom popełnione przez wojska rosyjskie”, dokumentujący relacje świadków rosyjskich zbrodni na dzieciach.
- Konferencja "Formy zaangażowania kobiet w systemach autorytarnych i totalitarnych XX wieku – Polska na europejskim tle porównawczym (1919-1989)" | CALL FOR PAPERS
Aktualności
Konferencja "Formy zaangażowania kobiet w systemach autorytarnych i totalitarnych XX wieku – Polska na europejskim tle porównawczym (1919-1989)" | CALL FOR PAPERS
Zapraszamy do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej organizowanej przez Instytutu Pileckiego na temat form zaangażowania kobiet w systemach autorytarnych i totalitarnych XX wieku.
- CALL FOR PAPERS: The 80th Anniversary of the Nuremberg Trial
Aktualności
CALL FOR PAPERS: The 80th Anniversary of the Nuremberg Trial
Zapraszamy do udziału w konferencji "Unknown Legacies of the Nuremberg Trial: Regional Approaches and Perspectives in East Central Europe".
- Raport „Skradzione dzieciństwo. Zbrodnie przeciwko dzieciom popełnione przez wojska rosyjskie” | Centrum Lemkina
Aktualności
Raport „Skradzione dzieciństwo. Zbrodnie przeciwko dzieciom popełnione przez wojska rosyjskie” | Centrum Lemkina
Raport zawiera świadectwa ponad 100 obywateli Ukrainy, w tym 12 dzieci, którzy ucierpieli lub byli świadkami zbrodni przeciwko dzieciom na różnych etapach działań wojennych i okupacyjnych podczas rosyjskiej agresji przeciwko Ukrainie w latach 2014-2023.
- Głosowanie w plebiscycie Wydarzenie Historyczne Roku 2024 | Akcja "Nigdy więcej!" nominowana do konkursu!
Aktualności
Głosowanie w plebiscycie Wydarzenie Historyczne Roku 2024 | Akcja "Nigdy więcej!" nominowana do konkursu!
Ruszyło głosowanie w 18. edycji Plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku. Wśród nominowanych inicjatywa „Nigdy więcej!” obejmująca wydarzenia upamiętniające 85. rocznicę wybuchu II wojny światowej, organizowana przez Instytut Pileckiego.
- Wilno | Pokaz filmu Grzegorza Czerniaka „Romuald Twardowski – kompozytor w zwierciadle muzyki”
Aktualności
Wilno | Pokaz filmu Grzegorza Czerniaka „Romuald Twardowski – kompozytor w zwierciadle muzyki”
5 czerwca 2025 r. w Ambasadzie Polskiej w Wilnie, z inicjatywy Instytutu Polskiego odbył się pokaz filmu „Romuald Twardowski – kompozytor w zwierciadle muzyki”, którego współautorem jest Grzegorza Czerniak, pracownik Instytutu Pileckiego.
- Upamiętnienie polskich ofiar II wojny światowej w Berlinie
Aktualności
Upamiętnienie polskich ofiar II wojny światowej w Berlinie
Upamiętnienie polskich ofiar II wojny światowej w Berlinie
- Rozmowy z władzami samorządu Rapperswil w Szwajcarii przyspieszyły
Aktualności
Rozmowy z władzami samorządu Rapperswil w Szwajcarii przyspieszyły
Rozmowy z władzami samorządu Rapperswil w Szwajcarii przyspieszyły
- Forum Polsko-Niemieckie 2025 | Dyskusja w berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego
Aktualności
Forum Polsko-Niemieckie 2025 | Dyskusja w berlińskim oddziale Instytutu Pileckiego
„Wspólnota na trudne czasy” – pod takim tytułem, po siedmioletniej przerwie, powróciło Forum Polsko-Niemieckie.
- Dołącz do zespołu Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami!
Aktualności
Dołącz do zespołu Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami!
Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami ogłosił konkursy na stanowiska w dziedzinie nauk humanistycznych. Poszukiwani są profesorowie lub profesorki, adiunkci oraz chętni na stanowiska asystenta.