Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie - Instytut Pileckiego

Instytut / Aktualności

Zawieszenie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa w Berlinie

1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki była częścią armii generała Zygmunta Berlinga utworzonej w Związku Sowieckim w 1943 roku decyzją Józefa Stalina. Jej dowództwo oraz korpus polityczno-wychowawczy zdominowane były przez oficerów sowieckich, polskich komunistów i ich współpracowników, szykowanych do objęcia władzy nad Polską. Szeregowych żołnierzy początkowo rekrutowano głównie pośród Polaków deportowanych przez Sowietów w głąb Związku Sowieckiego z okupowanych polskich ziem wschodnich. Byli to ludzie, dla których walka w szeregach armii Berlinga była szansą wydostania się z ZSRS oraz podjęcia zbrojnego oporu wobec III Rzeszy. Za tę możliwość płacili często cenę życia, ginąc tysiącami w piekle frontu wschodniego. 

Udział Polaków w zdobyciu Berlina był pożądany przez dowództwo Armii Czerwonej. Chciano w ten sposób zademonstrować polsko-sowieckie braterstwo broni i wzmocnić legitymizację powstającej komunistycznej Polski w oparciu o wspólną z ZSRS walkę z nazizmem. Jednocześnie w oczach szeregowych żołnierzy walka o Berlin oznaczała symboliczne zakończenie działań wojennych w stolicy reżimu, który odpowiedzialny był za agresję na ich ojczyznę sześć lat wcześniej.

Rankiem 2 maja 1945 roku grupa polskich żołnierzy z 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki zawiesiła biało-czerwoną flagę na szczycie Kolumny Zwycięstwa. Akt ten symbolicznie podkreślił wkład Polski w pokonanie nazistowskich Niemiec. Zawieszając polską flagę w zdobytym Berlinie, szeregowi polscy żołnierze jednocześnie spełniali marzenia wielu rodaków walczących od 1939 roku na wszystkich frontach II wojny światowej. Przez lata ustalenie kto dokładnie dokonał tego czynu budziło dyskusje, jednakże najprawdopodobniej byli to ppor. Mikołaj Troicki, plut. Kazimierz Otap, kpr. Antoni Jabłoński, kan. Eugeniusz Mierzejewski i kan. Aleksander Karpowicz. Ich doświadczenia, w tym deportacje do ZSRS i udział w walkach obronnych we wrześniu 1939 roku, uosabiały losy części polskiego społeczeństwa w czasie wojny.

W 1945 r. polscy żołnierze walczyli w Berlinie, na zachód i północny zachód od Bramy Brandenburskiej: w dzielnicach Charlottenburg i Tiergarten, m.in. w rejonie Uniwersytetu Technicznego, stacji S-Bahn Tiergarten, Bramy Charlottenburskiej, Opery Niemieckiej i Karl-August-Platz.

Po wojnie ich udział w walkach o stolicę Niemiec bardzo długo nie był upamiętniany. Dopiero 1 września 2021 r. na Ernst-Reuter-Platz, przy kampusie Uniwersytetu Technicznego, odsłonięto Pomnik ku czci polskich wyzwolicieli, honorujący żołnierzy i żołnierki 1 Armii Wojska Polskiego biorących udział w bitwie o Berlin.

Wcześniej, w okresie zimnej wojny, powstał w ówczesnej stolicy NRD, we wschodniej części Berlina, Pomnik Polskiego Żołnierza i Niemieckiego Antyfaszysty. Odsłonięto go w 1972 r. w parku Friedrichshain. Tak rządy NRD i PRL chciały przypomnieć komunistycznych bojowników walczących z III Rzeszą. W 1995 r. przy monumencie dodano o tablicę stwierdzającą, że upamiętnia on wszystkich polskich żołnierzy toczących walki na różnych frontach II wojny światowej oraz wszystkich uczestników niemieckiego ruchu oporu.

Na zdjęciu polska flaga w Berlinie 2 maja 1945 roku na Kolumnie Zwycięstwa. Armia Czerwona i Ludowe Wojsko Polskie razem zdobyły Berlin po ciężkich walkach z niemieckimi nazistami. Widoczny Zamek Bellevue. Źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Polish_flag_1945_Berlin.jpg (Polish Army, Public domain, via Wikimedia Commons). 

Zobacz także