Rocznica śmierci Kazimierza Pużaka - Instytut Pileckiego
Rocznica śmierci Kazimierza Pużaka
30 kwietnia mija rocznica śmierci Kazimierza Pużaka. Urodzony 26 sierpnia 1883 r. w Tarnopolu, wychowywał się i dorastał w atmosferze przyjaźni i tolerancji między społecznościami polską i ukraińską.
W czasach szkolnych, zafascynowany historią powstań narodowych i tradycjami rewolucyjnymi, w pełni zespolił się z polskością. Jeszcze w gimnazjum założył tajną organizację patriotyczną, którą wkrótce przyłączył do „Promienistych”. Prawdopodobnie w 1904 r. wstąpił w szeregi Polskiej Partii Socjalistycznej, z którą pozostał związany aż do śmierci. Po maturze rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego, które po wybuchu rewolucji w 1905 r. porzucił dla działalności w PPS. Zajmował się m.in. przerzutem nielegalnej literatury do Rosji, organizowaniem zamachów na carskich dygnitarzy, wykonywaniem wyroków sądu partyjnego. W ciągu kilku miesięcy stał się jednym z bardziej aktywnych członków partii. Wraz z grupą Józefa Piłsudskiego współtworzył PPS-Frakcję Rewolucyjną. W 1911 r. aresztowany i skazany na karę ośmiu lat ciężkich robót i na osiedlenie na Syberii po jej zakończeniu. Więziony w Warszawie i Piotrogrodzie ostatnie lata wyroku spędził w Twierdzy Szlisselburskiej. Na wolność wyszedł po rewolucji lutowej.
W II RP spełniał się jako parlamentarzysta, dbając w sejmie o ludzi biednych, poszkodowanych, potrzebujących pomocy. Wielokrotnie stawał w obronie swobód demokratycznych społeczeństwa, bronił więźniów politycznych. W działalności polityczno-społecznej przyświecała Pużakowi wizja Polski opartej na systemie demokracji parlamentarnej i sprawiedliwości społecznej. W końcu lat 30. coraz wyraźniej dostrzegał groźbę dla niepodległości Rzeczypospolitej ze strony III Rzeszy. Konsekwentnie odrzucał możliwość współpracy i jakiegokolwiek porozumienia z komunistami. W okresie międzywojennym ukształtowała się Jego pozycja w partii. Przez osiemnaście lat sprawował funkcję sekretarza generalnego CKW PPS. Bezwzględnie zwalczał wszelkie tendencje odśrodkowe i rozłamowe w PPS. Choć wielokrotnie oskarżany był o stosowanie metod dyktatorskich w sposobie sprawowania władzy partyjnej, to nigdy nie padła propozycja odsunięcia go od pełnionej funkcji.
Po wybuchu II wojny światowej ponownie zaangażował się w działalność niepodległościową. Wraz z najbliższym politycznym otoczeniem zadecydował o rozwiązaniu PPS i przejściu do konspiracji w ramach WRN (Wolność, Równość, Niepodległość). Podejmował wysiłki na rzecz konsolidacji niepodległościowego podziemia. Nie do przecenienia były starania Pużaka, które doprowadziły do utworzenia podziemnego parlamentu Polski Walczącej – Rady Jedności Narodowej. Dowodem zaufania działaczy niepodległościowych było powierzenie mu funkcji przewodniczącego Komisji Głównej RJN. Polskie władze na uchodźstwie brały pod uwagę Jego osobę w planach powołania następcy prezydenta RP. Skromność Pużaka sprawiła, że odmówił, nie widząc siebie w tej roli. Mimo sceptycznego stanowiska zaakceptował wybuch powstania w Warszawie i czynnie włączył się do działań.
Wielokrotnie apelował do aliantów o pomoc dla walczącego miasta. 27 marca 1945 r. został podstępnie aresztowany przez NKWD i przewieziony do Moskwy wraz z pozostałymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego. Oskarżony o działalność na szkodę ZSRR, podczas pokazowego procesu szesnastu wykazał się nieugiętą postawą. Skazany na pięć lat więzienia, w skutek amnestii zwolniony w listopadzie 1945 r. powrócił do kraju. Ponownie podjął działalność niepodległościową, za którą zapłacił kolejnym aresztowaniem i procesem, tym razem przed sądem Polski Ludowej. W procesie przywódców PPS-WRN, 19 listopada 1948 r. skazany na dziesięć lat więzienia i konfiskatę całego majątku. Osadzony najpierw w więzieniu na warszawskim Mokotowie, a następnie w Rawiczu zaskarbił sobie szacunek i uznanie współwięźniów. Traktowany był z dużą atencją, jako nieugięty bojownik o niepodległą i suwerenną Polskę.
Zmarł 30 kwietnia 1950 r. w więziennym szpitalu. Okoliczności śmierci pozostają niewyjaśnione, ale wiele wskazuje na to, że na Pużaku dokonano politycznego mordu. Został pochowany na Starych Powązkach pod czujnym okiem tajniaków i funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
Zobacz także
- Zmiana na stanowisku dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
Aktualności
Zmiana na stanowisku dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
11 kwietnia 2024 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ze stanowiska dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego odwołana została dr hab. Magdalena Gawin.
- Instytut dziękuje swojej założycielce
Aktualności
Instytut dziękuje swojej założycielce
Magdalena Gawin założyła Instytut Pileckiego jeszcze jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 r.
- Radosnych i błogosławionych Świąt Wielkanocnych życzy prof. Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego wraz z zespołem
Aktualności
Radosnych i błogosławionych Świąt Wielkanocnych życzy prof. Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego wraz z zespołem
- Piątek: Język i historia Polski dla obcokrajowców
Aktualności
Piątek: Język i historia Polski dla obcokrajowców
Zajęcia mają na celu zapoznanie odbiorców uczących się języka polskiego jako obcego z najważniejszymi wydarzeniami z historii Polski poprzez ćwiczenie kompetencji językowych na poziomie A1+/A2.
- Raport „Podoba ci się, nie podoba, cierp, moja piękna – nieukarane zbrodnie. Przemoc seksualna rosyjskich wojsk okupacyjnych wobec ukraińskich kobiet”
Aktualności
Raport „Podoba ci się, nie podoba, cierp, moja piękna – nieukarane zbrodnie. Przemoc seksualna rosyjskich wojsk okupacyjnych wobec ukraińskich kobiet”
Raport przygotowany zespół Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich w Ukrainie im. Rafała Lemkina działający przy Instytucie Pileckiego.
- Świadectwa Centrum Lemkina na Georgetown University w Waszyngtonie
Aktualności
Świadectwa Centrum Lemkina na Georgetown University w Waszyngtonie
7 lutego 2024 r. na Georgetown University w Waszyngtonie odbyła się konferencja poświęcona dokumentowaniu i ściganiu zbrodni wojennych popełnianych na ludności cywilnej przez armię rosyjską w Ukrainie, w której wzięła udział dyrektor Instytutu Pileckiego.
- "Dom Turka". Katownia NKWD i UB w Augustowie
Aktualności
"Dom Turka". Katownia NKWD i UB w Augustowie
Poznaj historię "Domu Turka", w którym powstaje Dom Pamięci Obławy Augustowskiej Instytutu Pileckiego.
- NOWOŚĆ | Książka "Koszykowa róg Stalina"
Aktualności
NOWOŚĆ | Książka "Koszykowa róg Stalina"
Dr hab. Andrzej Zawistowski w swojej nowej książce przedstawia historię Aresztu Wewnętrznego MBP na Koszykowej. Tło opowieści stanowią dzieje najbliższej okolicy oraz losy ludzi, którzy do niego trafili – wśród nich Witold Pilecki.
- Zdrowych, pogodnych, błogosławionych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku!
Aktualności
Zdrowych, pogodnych, błogosławionych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku!
Zdrowych, pogodnych, błogosławionych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku życzy dr hab. Magdalena Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego wraz z zespołem.
- 2023 | Agnieszka Witkowska-Krych, "Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim"
Aktualności
2023 | Agnieszka Witkowska-Krych, "Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim"
Książka Agnieszki Witkowskiej-Krych, "Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim" została laureatem Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego w kategorii "naukowa książka historyczna" w 2023 r.
- 2023 | Bartłomiej Noszczak, "Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945)"
Aktualności
2023 | Bartłomiej Noszczak, "Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945)"
Książka Bartłomieja Noszczaka "Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945)" zwyciężyła konkursie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego w 2023 r. w kategorii II: reportaże historyczne, biografie.
- 2023 | Zbigniew Parafianowicz, Śniadanie pachnie trupem. Ukraina na wojnie
Aktualności
2023 | Zbigniew Parafianowicz, Śniadanie pachnie trupem. Ukraina na wojnie
W 2022 r. w związku z agresją Rosji na Ukrainę, Kapituła konkursu Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego stworzyła kategorię specjalną. W 2023 r. autorem najlepszej książki w tej kategorii został Zbigniew Parafianowicz.