Pionierzy w stepie? Kazachstańscy Polacy jako element sowieckiego projektu „modernizacyjnego” | zapowiedź książki - Instytut Pileckiego
Pionierzy w stepie? Kazachstańscy Polacy jako element sowieckiego projektu „modernizacyjnego” | zapowiedź książki
Już wkrótce ukaże się książka specjalisty od spraw sowieckich w Instytucie Pileckiego, dra Jerzego Rohozińskiego. Praca poświęcona jest kazachstańskim Polakom deportowanym w 1936 roku z przygranicznych obszarów sowieckiej Ukrainy.
Polacy, pozostawieni po traktacie ryskim w granicach państwa sowieckiego, zostali wbrew swej woli kolejną grupą europejskich i słowiańskich osadników kolonizujących kazachskie stepy. W ten sposób stali się oni jednym z trybów modernizacyjnej machiny, za pomocą której władza usiłowała jeszcze od czasów carskich dokonać gruntownego przekształcenia ogromnych obszarów Azji Centralnej. Na obszarach tych zaś od wieków – ze względu na surowe warunki przyrodnicze – dominował, choć nie absolutnie, koczowniczo-pasterski typ gospodarki. Przekształcenia te nabrały gwałtownego tempa i ludobójczego charakteru na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Sowietyzacja kazachskiego aułu, kolektywizacja i wymuszanie przechodzenia na osiadły tryb życia koczowników pociągnęły za sobą setki tysięcy ofiar i nieodwracalnie zmieniły charakter ludzkiej obecności na tych terenach.
Gdy Polacy trafili tu w 1936 roku, ludność kazachska jeszcze dochodziła do siebie po traumie głodu wywołanego przymusową kolektywizacją. W takich warunkach każda pomoc z jej strony, każdy worek otrębów, każde sanie z sianem czy drwami na opał dla nowych „wrogów ludu” nabierały dodatkowego znaczenia. Rozmawiając z mieszkańcami polskich wiosek w Kazachstanie, można takie historie usłyszeć.
Wysiedlenie z pogranicznych rejonów Ukraińskiej SRS stanowiło dla deportowanych oczywiście formę represji; charakterystyczne też, że o ile od strony logistycznej sprawnie przeprowadzono samą deportację, o tyle wyżywienie, opieka medyczna i organizacja życia nowo przybyłych urągały wszelkim standardom. Dawała tu znać o sobie indolencja administracyjna państwa rosyjskiego, czy to pod władzą cara, czy bolszewików, i pod tym względem los deportowanych nie różnił się aż tak bardzo od dobrowolnych przesiedleńców epoki stołypinowskiej czy później ochotników do obsiewania stepu ery Chruszczowa. Niemałą rolę odegrały tu jednak także świadome oszczędności, nakazane przez Stalina. Ale deportacja była także owocem kiełkujących jeszcze w czasach carskich idei kolonizacji wewnętrznej Rosji, eurazjatyckiego zjednoczenia ogromnych przestrzeni od Karpat aż po Pacyfik, wreszcie sowieckiej gospodarki planowej i obsesji na punkcie produkcyjności poszczególnych grup ludzkich i obszarów geograficznych.
Status deportowanych stopniowo ewoluował: od podejrzanych przesiedleńców specjalnych, pozbawionych prawa przemieszczania się, a także wykluczonych z uczestnictwa w patriotycznym zrywie i patosie Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, do obywateli sowieckich zdjętych z ewidencji specjalnej i stopniowo adaptujących się w sferze publicznej. Poza tą sferą Polacy żyli także we własnej, alternatywnej rzeczywistości tradycji katolickich przywiezionych z Ukrainy, pozbawieni kościołów, duchowieństwa i prawa do praktykowania religii, o które walczyli legalnymi metodami. To rozdwojenie między domowym światem przepełnionym religijną symboliką a sowieckim antyświatem wrogim religii było charakterystyczne zresztą także dla obywateli ZSRS innych narodowości i wyznań, którzy jednak w Kazachskiej SRS, poza nielicznymi wyjątkami, mieli się lepiej od katolików.
O tym wszystkim będzie można przeczytać w książce dra Rohozińskiego Pionierzy w stepie? Kazachstańscy Polacy jako element sowieckiego projektu „modernizacyjnego”.
Zobacz także
- "Lato w mieście" z Instytutem Pileckiego
Aktualności
"Lato w mieście" z Instytutem Pileckiego
Podczas wakacji uczniom szkół podstawowych proponujemy zajęcia, zabawy i gry edukacyjne prezentujące m.in. symbole narodowe, postawy bohaterskie oraz tajniki warsztatu historyka.
- 12 lipca - Dzień pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej | Obchody 79. rocznicy
Aktualności
12 lipca - Dzień pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej | Obchody 79. rocznicy
12 lipca w Augustowie odbyły się uroczystości upamiętniające Ofiary największej zbrodni dokonanej przez Sowietów na Polakach po II wojnie światowej.
- Obchody 79. rocznicy Obławy Augustowskiej | Fotorelacja z koncertu LIPCOWI'45
Aktualności
Obchody 79. rocznicy Obławy Augustowskiej | Fotorelacja z koncertu LIPCOWI'45
Wydarzenie, na które czekamy cały rok! W sobotę 6 lipca po raz trzeci odbył się w Augustowie na Błoniach rzeki Netty wyjątkowy koncert LIPCOWI '45 inaugurujący obchody 79. rocznicy Obławy Augustowskiej.
- Otwarcie wystawy "Polish Paratroopers in Operation Market Garden" w Oosterbeek w Holandii
Aktualności
Otwarcie wystawy "Polish Paratroopers in Operation Market Garden" w Oosterbeek w Holandii
W Airborne Museum w Oosterbeek w Holandii 6 lipca 2024 r. odbył się wernisaż plenerowej wystawy poświęconej udziałowi polskich spadochroniarzy w operacji powietrznodesantowej Market-Garden, której 80. rocznica przypada we wrześniu tego roku.
- NOWOŚĆ! "Okupowane gospodarki. Historia ekonomiczna Europy okupowanej przez nazistów 1939–1945"
Aktualności
NOWOŚĆ! "Okupowane gospodarki. Historia ekonomiczna Europy okupowanej przez nazistów 1939–1945"
Publikacja należy do najważniejszych w ostatnich dekadach pozycji monograficznych poświęconych ekonomicznym zagadnieniom okresu II wojny światowej. Jej lektura pobudza zainteresowanie tematem, zachęca do stawiania pytań, skłania do refleksji.
- Premiera nowego programu na YT "Giełda Historii"| Prof. Andrzej Zawistowski zaprasza w każdy czwartek!
Aktualności
Premiera nowego programu na YT "Giełda Historii"| Prof. Andrzej Zawistowski zaprasza w każdy czwartek!
W jaki sposób na przestrzeni wieków gospodarka kształtowała losy milionów ludzi? Oglądajcie nowy program Instytutu Pileckiego na YT pt. "Giełda Historii" i zobaczcie, jak stworzono świat, w którym dziś żyjemy.
- Kongres USA uhonoruje polskich dyplomatów ratujących Żydów
Aktualności
Kongres USA uhonoruje polskich dyplomatów ratujących Żydów
We wtorek 11 czerwca Izba Reprezentantów USA zagłosowała za ustawą przyznającą Złoty Medal Kongresu 60 dyplomatom, ratującym Żydów przed Holokaustem.
- 4 czerwca | Romantyczne cele, pragmatyczne środki | Rozmowa z Jackiem Sokołowskim
Aktualności
4 czerwca | Romantyczne cele, pragmatyczne środki | Rozmowa z Jackiem Sokołowskim
Wybory 4 czerwca 1989 były odsuniętym w czasie i dość nieoczekiwanym, ale zwycięstwem Solidarności. 4 czerwca mija 35 lat od zmiany systemowej.
- Uczciliśmy rocznicę śmierci naszego Patrona oddając krew potrzebującym | Fotorelacja
Aktualności
Uczciliśmy rocznicę śmierci naszego Patrona oddając krew potrzebującym | Fotorelacja
W przeddzień 76. rocznicy śmierci naszego Patrona, we współpracy z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa zorganizowaliśmy mobilną zbiórkę krwi w Warszawie.
- Marika "Przy biurku" | singiel zapowiadający płytę „LIPCOWE ‘45”
Aktualności
Marika "Przy biurku" | singiel zapowiadający płytę „LIPCOWE ‘45”
„Przy biurku” to singiel zapowiadający płytę „LIPCOWE ‘45”, wydawaną przez Instytut Pileckiego odział w Augustowie we współpracy z Agora Digital Music, która ukaże się jeszcze w tym roku.
- Zmiana na stanowisku dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
Aktualności
Zmiana na stanowisku dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego
11 kwietnia 2024 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ze stanowiska dyrektora Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego odwołana została dr hab. Magdalena Gawin.
- Instytut dziękuje swojej założycielce
Aktualności
Instytut dziękuje swojej założycielce
Magdalena Gawin założyła Instytut Pileckiego jeszcze jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2016 r.