„Pamiętam (…) To było coś niezwykłego. Nad bramami wisiały biało-czerwone flagi" - Instytut Pileckiego
„Pamiętam (…) To było coś niezwykłego. Nad bramami wisiały biało-czerwone flagi"
Powstanie Warszawskie - dla Polaków symbol wytrwałości i męstwa w walce o niepodległość.
W sierpniu i wrześniu 1944 r. Warszawa była polem – bezprecedensowej w dziejach II wojny światowej – bitwy między siłami polskiego podziemia a niemiecką machiną wojenną. 63 dni powstańczej walki, w tym bój na Woli i Starym Mieście w sierpniu oraz na Czerniakowie i Mokotowie we wrześniu, przeszły do legendy polskiego oręża.
Powstanie Warszawskie to największa operacja militarna Armii Krajowej i największa bitwa stoczona podczas II wojny światowej przez organizację podziemną z wojskami okupacyjnymi.
Aleksander Wiechowski (ur. 1934 w Warszawie) mieszkał z rodziną w kamienicy przy Chmielnej 26. Powstanie Warszawskie spędził na Śródmieściu, m.in. roznosząc prasę powstańczą po okolicznych ulicach i barykadach. Opowiada o życiu codziennym powstańczej Warszawy z perspektywy 10-latka, bombardowaniach, opiece nad rannym żołnierzem niemieckim, powstańcach wychodzących z kanałów oraz o opuszczeniu miasta po kapitulacji.
Wybiegliśmy z domu na ulicę. I był ten cudowny moment. To było coś niezwykłego. Nad bramami wisiały biało-czerwone flagi – wspomina pierwsze dni Powstania Warszawskiego w relacji nagranej dla kanału „Świadkowie Epoki” Instytutu Pileckiego.
Ginęliśmy. Ginęli tacy wspaniali ludzie, odważni, mądrzy – opowiada Halina Jędrzejewska (ur. 1926 w Warszawie), ps. „Sławka”. Sanitariuszka w Zgrupowaniu Radosław. Opowiada historię znajomego chłopaka, sympatii swojej koleżanki, który w okupowanej Warszawie nagle zniknął pod pozorem handlu mięsem. Jej ojciec zdziwił się, że taki porządny chłopak, zamiast działać w konspiracji, zajmuje się kupnem i sprzedażą. W dniu wybuchu powstania Halina Jędrzejewska spotkała go jednak w oddziale powstańczym i dowiedziała się, że pod przykrywką handlu mięsem działał już dłuższy czas w podziemiu. Następnie Halina Jędrzejewska wspomina walki na Stawkach, m.in. jak zmusiła dwóch cywilów do transportu rannego kolegi. Udało się go zanieść do szpitala polowego, jednak wkrótce zmarł, a Halina Jędrzejewska była ostatnią rozmawiającą z nim osobą.
Powstanie Warszawskie w archiwach Instytutu Pileckiego
Świadectwa Pana Aleksandra Wiechowskiego i Pani Haliny Jędrzejewskiej są częścią cyfrowych zbiorów archiwalnych Instytutu Pileckieo.
Więcej relacji świadków Powstania znaleść można w archiwum historii mówionej Instytutu pt. „Świadkowie Epoki”. Ale nie tyko tam!
W stworzonej przez Instytut internetowej bazie „Zapisy Terroru”, która stanowi jeden z największych zbiorów świadectw ludności cywilnej okupowanej Europy, znajdą Państwo ponad tysiąc pisemnych relacji mieszkańców stolicy, którzy byli świadkami tamtych wydarzeń.
Dokumenty i relacje dotyczące Powstania Warszawskiego można też obejrzeć w Archiwum Pileckiego. Archiwum gromadzi i udostępnia archiwalia w wersji cyfrowej z całego świata (m. in. z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, czy Szwajcarii. Tylko z niemieckich archiwów pozyskano 5 mln skanów). Archiwum Pileckiego jest jednym z czterech miejsc na świecie, które udostępnia dokumenty ONZ odsłaniające kulisy powstawania komisji ds. zbrodni niemieckich (United Nations War Crimes Commission – UNWCC), która stworzyła podstawy do procesów norymberskich. Jest to wyjątkowy zbiór składający się z blisko pół miliona stron dokumentów. Są to akty oskarżenia przeciwko zbrodniarzom wojennym lub osobom podejrzewanym o przestępstwa przeciwko prawom narodów (w tym na temat von dem Bacha-Zelewskiego), a także relacje świadków, protokoły, sprawozdania i różnego rodzaju materiały pomocnicze.
Zobacz także
- PROMOCJA | -40% na książki o sowieckiej agresji na Polskę i okupacji
Aktualności
PROMOCJA | -40% na książki o sowieckiej agresji na Polskę i okupacji
Z okazji 85. rocznicy agresji sowieckiej na Polskę - specjalna promocja na wybrane książki o tematyce wojennej i okupacyjnej.
- Premiera albumu LIPCOWE'45 | Fotorelacja
Aktualności
Premiera albumu LIPCOWE'45 | Fotorelacja
Marika, Natalia Nykiel, Ewelina Flinta, Bovska, Jagoda Kret, zespół Tulia to artyści biorący udział w projekcie muzycznym Instytutu Pileckiego LIPCOWE’45, który miał premierę 12 września 2024 r. w Fabryce Norblina w Warszawie.
- Galeria dostępna
Aktualności
Galeria dostępna
- Dwie książki Instytutu Pileckiego nominowane do Nagrody im. prof. Tomasza Strzembosza 2024
Aktualności
Dwie książki Instytutu Pileckiego nominowane do Nagrody im. prof. Tomasza Strzembosza 2024
W ramach tegorocznej edycji konkursu o Nagrodę im. prof. Tomasza Strzembosza, Rada Fundacji im. prof. T. Strzembosza nominowała dwa tytuły Wydawnictwa Instytutu Pileckiego.
- Memorandum o współpracy z Centrum Badań Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy
Aktualności
Memorandum o współpracy z Centrum Badań Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy
11 września 2024 roku Instytut Pileckiego oraz Centrum Badań Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy podpisały „Memorandum o współpracy”.
- KONTAKT Galeria w Domu bez Kantów
Aktualności
KONTAKT Galeria w Domu bez Kantów
Zapraszamy codziennie oprócz poniedziałków.
- Obchody 85. rocznicy wybuchu II wojny światowej w Łańcucie
Aktualności
Obchody 85. rocznicy wybuchu II wojny światowej w Łańcucie
7 września 2024 r. odbyły się obchody 85. rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej i 85. rocznicy bitwy o Łańcut współorganizowane przez Instytut Pileckiego.
- Sondaż na zlecenie Instytutu Pileckiego w Berlinie | Niemiecka wina i pamięć 85 lat po wybuchu II wojny światowej
Aktualności
Sondaż na zlecenie Instytutu Pileckiego w Berlinie | Niemiecka wina i pamięć 85 lat po wybuchu II wojny światowej
Większość Niemców uważa, że zbrodnie popełnione na polskich ofiarach zostały przynajmniej częściowo (53 proc.) lub w pełni (25 proc.) rozliczone – wynika z sondażu dla berlińskiego oddział Instytutu Pileckiego.
- „Erozja” | Instalacja Instytutu Pileckiego w Berlinie na tle Bramy Brandenburskiej
Aktualności
„Erozja” | Instalacja Instytutu Pileckiego w Berlinie na tle Bramy Brandenburskiej
W 85. rocznicę wybuchu II Wojny Światowej Instytut Pileckiego w Berlinie zaprezentował nowoczesną instalację artystyczną "Erozja" słynnego kolektywu panGenerator na tle Bramy Brandenburskiej.
- Wizyta przedstawicieli środowisk żydowskich z USA w galerii wystawiennicznej Instytutu Pileckiego
Aktualności
Wizyta przedstawicieli środowisk żydowskich z USA w galerii wystawiennicznej Instytutu Pileckiego
2 września 2024 r. przedstawiciele środowisk żydowskich z USA zobaczyli dwie wystawy Instytutu Pileckiego przypominające losy Polaków, którzy nieśli pomoc Żydom podczas II wojny światowej.
- Czwartki w DBK | Kalendarz spotkań w Galerii w Domu Bez Kantów
Aktualności
Czwartki w DBK | Kalendarz spotkań w Galerii w Domu Bez Kantów
Wracamy z cyklem "Czwartki w DBK", w ramach którego regularnie rozmawiamy o historii i współczesności. W najbliższym sezonie jesienno–zimowym zajmiemy się debatowaniem, upamiętnianiem rocznic, a także omówieniem nowych publikacji.
- Alice Wairimu Nderitu i Krzysztof Szczerski odwiedzili wystawę „Lemkin. Witness to the Age of Genocide” w siedzibie ONZ
Aktualności
Alice Wairimu Nderitu i Krzysztof Szczerski odwiedzili wystawę „Lemkin. Witness to the Age of Genocide” w siedzibie ONZ
28 sierpnia specjalna doradczyni ONZ ds. zapobiegania ludobójstwu Alice Wairimu Nderitu oraz ambasador Krzysztof Szczerski, Stały Przedstawiciel RP przy ONZ, obejrzeli wystawę Instytutu Pileckiego o Rafale Lemkinie pokazywaną w NY.