Odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej - Instytut Pileckiego
Odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej
12 lipca 2023 r. odbyło się uroczyste odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej - instalacji artystycznej na terenie “Domu Turka” z nazwiskami zabitych w lipcu 1945 roku oraz wmurowanie kamienia węgielnego pod Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.

" Mur pamięci to znak naszego wspólnego sprzeciwu przeciwko bezkarnemu mordowaniu Polaków i ludności cywilnej. To znak sprzeciwu przeciwko działaniom Rosji w przeszłości i obecnie (...) Rosja mordowała i morduje. Wszystkie techniki represji mordowania ludności cywilnej, przymusowych deportacji, łamania praw człowieka, tortur, łamania konwencji międzynarodowych możemy obserwować dzisiaj na zaatakowanej Ukrainie".
- podkreśliła prof. Magdalena Gawin, Dyrektor Instytut Pileckiego.
"Odsłaniany dzisiaj mur pamięci z nazwiskami pomordowanych, służy podobnie jak wcześniej uruchomiona wystawa LIPCOWI odzyskiwaniu tożsamości przez niemal sześćset ofiar sowieckiej zbrodni, których winą było jedynie to, że byli Polakami" - napisał w liście premier Mateusz Morawiecki.
Mur Pamięci to pomnik, na którym widnieją ustalone nazwiska i imiona osób aresztowanych i zamordowanych przez NKWD latem 1945 roku. Wciąż nie wiadomo, gdzie znajdują się szczątki pomordowanych.
Instalacja artystyczna symbolizuje skraj polany otoczonej drzewami. Ostatni widok, jaki widziały Ofiary przed egzekucją.
Projekt pomnika: Tomasz Trzupek.
Pomnik znajduje się na terenie "Domu Turka", gdzie w latach powojennych mieścił się główny ośrodek terroru komunistycznego na Suwalszczyźnie. Obecnie Instytut Pileckiego w Augustowie tworzy tam Muzeum Pamięci Obławy Augustowskiej. Obiekt ma być gotowy za rok. Jest to zabytkowa kamienica, gdzie od początku 1940 r. do czerwca 1941 roku znajdowała się siedzibą NKWD i NKGB. W latach 1945-56 w budynku mieściło się UB. Byli tam katowani m.in. żołnierze wyklęci, którzy później zginęli w obławie, czyli największej po II wojnie światowej niewyjaśnionej zbrodnia dokonanej przez NKWD na Polakach.
12 lipca jest ustanowionym przez Sejm Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. Podczas oficjalnych uroczystości obecni byli m.in.: rodziny Ofiar Obławy Augustowskiej, w imieniu Prezydenta RP Andrzeja Dudy - Sekretarz Stanu w kancelarii Prezydenta RP - Andrzej Dera, w imieniu ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego, Dyrektor Gabinetu Politycznego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Kacper Sakowicz, poseł na Sejm RP - Jarosław Zieliński, w imieniu Sekretarza Stanu w Ministerstwie Cyfryzacji Adama Andruszkiewicza, Dyrektor Biura Ministerstwa Cyfryzacji - Piotr Wasilewski, w imieniu Posła do Parlamentu Europejskiego Karola Karskiego, Radny Województwa Podlaskiego - Paweł Wnukowski, w imieniu Prezesa Instytut Pamięci Narodowej dr Karola Nawrockiego, Dyrektor Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku - dr Marek Jedynak, Starosta Augustowski - Jarosław Szlaszyński, Mirosław Karolczuk - Burmistrz Miasta Augustowa, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków - prof. Małgorzata Dajnowicz.
Nie zabrakło również przedstawicieli wojska polskiego, służb mundurowych, lasów państwowych, przedstawicieli kościoła, instytucji kultury, lokalnych samorządowców, augustowskiego Związku Sybiraków, harcerzy z Hufiec ZHP Augustów, lokalnych organizacji społecznych, historycznych i kombatanckich oraz delegacji z augustowskich szkół.
Obława Augustowska - największa zbrodnia na Polakach po II wojnie światowej
W lipcu 1945 r., kiedy Europa Zachodnia nadal świętuje zakończenie II wojny światowej, funkcjonariusze sowieckiego państwa podejmują decyzję o przeprowadzeniu w rejonie Augustowa, Suwałk, Sejn i Lipska akcji likwidacji polskiego podziemia. Operacja ta przeszła do historii jako Obława Augustowska. Od 12 lipca jednostki sowieckiej 50. Armii o łącznej sile ponad 45 tys. żołnierzy przeczesują niewielki obszar Puszczy Augustowskiej. Zgodnie z sowieckimi instrukcjami odległość pomiędzy żołnierzami przesuwającymi się w tyralierze wynosi zaledwie 6 do 8 metrów. Wszystkie osoby podejrzane o działalność konspiracyjną lub jej wspieranie są zatrzymywane do dalszej „weryfikacji” przez znany z brutalnych metod sowiecki kontrwywiad wojskowy SMIERSZ.
W wyniku Obławy zostało zatrzymanych ponad 7 tysięcy osób, z czego 5 tysięcy po przejściu weryfikacji wypuszczono do domów. Co najmniej 592 osoby uznane za żołnierzy polskiego podziemia Sowieci zamordowali w nieznanym miejscu. Los kolejnych 900 zaginionych do dziś pozostaje niewyjaśniony – prawdopodobnie również zostali zamordowani. W Augustowie i na Suwalszczyźnie ofiary Obławy określa się mianem „Lipcowych”.
Pomimo wielu lat starań rodzin ofiar, badań historyków oraz śledztwa prokuratorskiego – do dziś nie udało się odnaleźć dokumentów opisujących dokładny przebieg zbrodni ani ustalić lokalizacji dołów śmierci oraz pełnej listy zamordowanych. Kluczowe dokumenty znajdują się w archiwach rosyjskich służb specjalnych.
PAP
Zobacz także
- Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką | Premiera filmu „Dokąd sięga wzrok”
Aktualności
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką | Premiera filmu „Dokąd sięga wzrok”
24 marca 2025 roku, w małopolskim miasteczku Biecz, odbyła się premiera filmu „Dokąd sięga wzrok” autorstwa Aleksandry Kierety, zrealizowanego przez Instytut Pileckiego.
- Twórcy audioserialu z nominacjami do tegorocznych „Melchiorów”
Aktualności
Twórcy audioserialu z nominacjami do tegorocznych „Melchiorów”
Trzech współtwórców audioserialu "W Nowej Zelandii zaczyna się dzień. Opowieść o dzieciach z Pahiatua" zrealizowanego przez Studio Reportażu PR i Instytut Pileckiego otrzymało nominacje w konkursie o Nagrodę Reporterską Polskiego Radia "Melchiory".
- 24 marca | Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
Aktualności
24 marca | Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
W 2018 roku Prezydent RP ustanowił dzień 24 marca Narodowym Dniem Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, upamiętniając wszystkich obywateli polskich, którzy z narażeniem życia udzielali Żydom pomocy podczas niemieckiej okupacji.
- Zagłosuj na Dom Turka w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024!
Aktualności
Zagłosuj na Dom Turka w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024!
Dom Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej zaprojektowany przez pracownię Tremend został nominowany do nagrody za najlepszą realizację architektoniczną w kategorii "obiekt publiczny" w plebiscycie Polska Architektura XXL 2024.
- "W Instytucie Pileckiego jestem za polifonią głosów i otwartą debatą" | Rozmowa prof. Krzysztofa Ruchniewicza z PAP
Aktualności
"W Instytucie Pileckiego jestem za polifonią głosów i otwartą debatą" | Rozmowa prof. Krzysztofa Ruchniewicza z PAP
- Dyskusja "Zielony korytarz w Łypiwce. Głos ofiar rosyjskiej pułapki" | 3. rocznica agresji Rosji na Ukrainę
Aktualności
Dyskusja "Zielony korytarz w Łypiwce. Głos ofiar rosyjskiej pułapki" | 3. rocznica agresji Rosji na Ukrainę
20 lutego w Galerii Instytutu Pileckiego w Domu Bez Kantów odbyła się dyskusja w związku z trzecią rocznicą rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji rosyjskiej na Ukrainę. Rozmowie towarzyszyła prezentacja najnowszego raportu Centrum Lemkina.
- Reakcja Prokuratury Krajowej na publikację raportu Centrum Lemkina
Aktualności
Reakcja Prokuratury Krajowej na publikację raportu Centrum Lemkina
Wczoraj opublikowaliśmy raport o rosyjskim ataku na cywilów we wsi Łypiwka w Ukrainie. Dzisiaj otrzymaliśmy pismo z Prokuratury Krajowej!
- Raport: „Nie atakujemy cywili…” Zielony korytarz w Łypiwce jako pułapka rosyjskich wojsk okupacyjnych
Aktualności
Raport: „Nie atakujemy cywili…” Zielony korytarz w Łypiwce jako pułapka rosyjskich wojsk okupacyjnych
Raport dokumentuje relacje świadków rosyjskiego ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną z wsi Łypiwka (polska nazwa Lipówka) w obwodzie kijowskim w Ukrainie, w dniu 12 marca 2022 roku.
- Nie żyje Marian Turski. Miał 98 lat
Aktualności
Nie żyje Marian Turski. Miał 98 lat
18 lutego 2025 r. zmarł Marian Turski, dziennikarz i były więzień KL Auschwitz.
- Prezentacja raportu o rosyjskim ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną w Łypiwce w 2022 r.
Aktualności
Prezentacja raportu o rosyjskim ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną w Łypiwce w 2022 r.
19 lutego w Centrum Prasowym PAP w Warszawie odbyła się prezentacja raportu dokumentującego relacje świadków rosyjskiego ataku na cywilną kolumnę ewakuacyjną z wsi Łypiwka (polska nazwa Lipówka) w obwodzie kijowskim w Ukrainie, w marcu 2022 roku.
- W Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej upamiętniliśmy rotmistrza Witolda Pileckiego
Aktualności
W Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej upamiętniliśmy rotmistrza Witolda Pileckiego
14 lutego 2025 r. po raz pierwszy obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej.
- PREMIERA utworu "Protest song"
Aktualności
PREMIERA utworu "Protest song"
Zapraszamy do obejrzenia teledysku do utworu „Protest song” pochodzącego z albumu „Portrety” Adama Bałdycha.