Odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej - Instytut Pileckiego
Odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej
12 lipca 2023 r. odbyło się uroczyste odsłonięcie Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej - instalacji artystycznej na terenie “Domu Turka” z nazwiskami zabitych w lipcu 1945 roku oraz wmurowanie kamienia węgielnego pod Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.

" Mur pamięci to znak naszego wspólnego sprzeciwu przeciwko bezkarnemu mordowaniu Polaków i ludności cywilnej. To znak sprzeciwu przeciwko działaniom Rosji w przeszłości i obecnie (...) Rosja mordowała i morduje. Wszystkie techniki represji mordowania ludności cywilnej, przymusowych deportacji, łamania praw człowieka, tortur, łamania konwencji międzynarodowych możemy obserwować dzisiaj na zaatakowanej Ukrainie".
- podkreśliła prof. Magdalena Gawin, Dyrektor Instytut Pileckiego.
"Odsłaniany dzisiaj mur pamięci z nazwiskami pomordowanych, służy podobnie jak wcześniej uruchomiona wystawa LIPCOWI odzyskiwaniu tożsamości przez niemal sześćset ofiar sowieckiej zbrodni, których winą było jedynie to, że byli Polakami" - napisał w liście premier Mateusz Morawiecki.
Mur Pamięci to pomnik, na którym widnieją ustalone nazwiska i imiona osób aresztowanych i zamordowanych przez NKWD latem 1945 roku. Wciąż nie wiadomo, gdzie znajdują się szczątki pomordowanych.
Instalacja artystyczna symbolizuje skraj polany otoczonej drzewami. Ostatni widok, jaki widziały Ofiary przed egzekucją.
Projekt pomnika: Tomasz Trzupek.
Pomnik znajduje się na terenie "Domu Turka", gdzie w latach powojennych mieścił się główny ośrodek terroru komunistycznego na Suwalszczyźnie. Obecnie Instytut Pileckiego w Augustowie tworzy tam Muzeum Pamięci Obławy Augustowskiej. Obiekt ma być gotowy za rok. Jest to zabytkowa kamienica, gdzie od początku 1940 r. do czerwca 1941 roku znajdowała się siedzibą NKWD i NKGB. W latach 1945-56 w budynku mieściło się UB. Byli tam katowani m.in. żołnierze wyklęci, którzy później zginęli w obławie, czyli największej po II wojnie światowej niewyjaśnionej zbrodnia dokonanej przez NKWD na Polakach.
12 lipca jest ustanowionym przez Sejm Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. Podczas oficjalnych uroczystości obecni byli m.in.: rodziny Ofiar Obławy Augustowskiej, w imieniu Prezydenta RP Andrzeja Dudy - Sekretarz Stanu w kancelarii Prezydenta RP - Andrzej Dera, w imieniu ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego, Dyrektor Gabinetu Politycznego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Kacper Sakowicz, poseł na Sejm RP - Jarosław Zieliński, w imieniu Sekretarza Stanu w Ministerstwie Cyfryzacji Adama Andruszkiewicza, Dyrektor Biura Ministerstwa Cyfryzacji - Piotr Wasilewski, w imieniu Posła do Parlamentu Europejskiego Karola Karskiego, Radny Województwa Podlaskiego - Paweł Wnukowski, w imieniu Prezesa Instytut Pamięci Narodowej dr Karola Nawrockiego, Dyrektor Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku - dr Marek Jedynak, Starosta Augustowski - Jarosław Szlaszyński, Mirosław Karolczuk - Burmistrz Miasta Augustowa, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków - prof. Małgorzata Dajnowicz.
Nie zabrakło również przedstawicieli wojska polskiego, służb mundurowych, lasów państwowych, przedstawicieli kościoła, instytucji kultury, lokalnych samorządowców, augustowskiego Związku Sybiraków, harcerzy z Hufiec ZHP Augustów, lokalnych organizacji społecznych, historycznych i kombatanckich oraz delegacji z augustowskich szkół.
Obława Augustowska - największa zbrodnia na Polakach po II wojnie światowej
W lipcu 1945 r., kiedy Europa Zachodnia nadal świętuje zakończenie II wojny światowej, funkcjonariusze sowieckiego państwa podejmują decyzję o przeprowadzeniu w rejonie Augustowa, Suwałk, Sejn i Lipska akcji likwidacji polskiego podziemia. Operacja ta przeszła do historii jako Obława Augustowska. Od 12 lipca jednostki sowieckiej 50. Armii o łącznej sile ponad 45 tys. żołnierzy przeczesują niewielki obszar Puszczy Augustowskiej. Zgodnie z sowieckimi instrukcjami odległość pomiędzy żołnierzami przesuwającymi się w tyralierze wynosi zaledwie 6 do 8 metrów. Wszystkie osoby podejrzane o działalność konspiracyjną lub jej wspieranie są zatrzymywane do dalszej „weryfikacji” przez znany z brutalnych metod sowiecki kontrwywiad wojskowy SMIERSZ.
W wyniku Obławy zostało zatrzymanych ponad 7 tysięcy osób, z czego 5 tysięcy po przejściu weryfikacji wypuszczono do domów. Co najmniej 592 osoby uznane za żołnierzy polskiego podziemia Sowieci zamordowali w nieznanym miejscu. Los kolejnych 900 zaginionych do dziś pozostaje niewyjaśniony – prawdopodobnie również zostali zamordowani. W Augustowie i na Suwalszczyźnie ofiary Obławy określa się mianem „Lipcowych”.
Pomimo wielu lat starań rodzin ofiar, badań historyków oraz śledztwa prokuratorskiego – do dziś nie udało się odnaleźć dokumentów opisujących dokładny przebieg zbrodni ani ustalić lokalizacji dołów śmierci oraz pełnej listy zamordowanych. Kluczowe dokumenty znajdują się w archiwach rosyjskich służb specjalnych.
PAP
Zobacz także
- Oświadczenie Instytutu Pileckiego o zgłoszeniu do prokuratury i wszczęciu postępowania w sprawie działalności szwajcarskiej filii Instytutu Pileckiego w Rapperswil w latach 2022-2023
Aktualności
Oświadczenie Instytutu Pileckiego o zgłoszeniu do prokuratury i wszczęciu postępowania w sprawie działalności szwajcarskiej filii Instytutu Pileckiego w Rapperswil w latach 2022-2023
W związku z artykułem na tvn24.pl potwierdzamy, że Instytut Pileckiego zgłosił do Prokuratury Okręgowej w Warszawie sprawę dot. działalności filii Instytutu Pileckiego/Pilecki-Institut (Schweiz) GmbH w latach 2022-2023, a ta wszczęła niedawno postępowanie.
- NOWOŚĆ | Józef Lipski jako dyplomata – w świetle dokumentów i wspomnień
Aktualności
NOWOŚĆ | Józef Lipski jako dyplomata – w świetle dokumentów i wspomnień
Książka prof. Marka Konrata przedstawia najważniejsze dokumenty ukazujące życie i pracę ambasadora Józefa Lipskiego (1894–1958) – jednej z najbardziej znaczących postaci polskiej dyplomacji okresu międzywojennego.
- Dr Joanna Kiliszek kierowniczką berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego
Aktualności
Dr Joanna Kiliszek kierowniczką berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego
Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego ogłasza zmianę na stanowisku kierowniczki oddziału w Berlinie.
- Oświadczenie (14.08.2025)
Aktualności
Oświadczenie (14.08.2025)
Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego informuje, że Hanna Radziejowska została odwołana ze stanowiska kierowniczki Oddziału Instytutu Pileckiego w Berlinie z powodów obiektywnych.
- Archiwum UNWCC jest już dostępne online
Aktualności
Archiwum UNWCC jest już dostępne online
450 000 stron dokumentów Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych dostępnych online dzięki Instytutowi Pileckiego.
- Oświadczenie (05.08.2025)
Aktualności
Oświadczenie (05.08.2025)
W związku z ukazaniem się w dzienniku „Rzeczpospolita” artykułu zawierającego nieprawdziwe informacje oraz sugestie i domysły szkalujące Instytut oraz wysiłki jego pracowników na rzecz badania i popularyzowania wiedzy o totalitaryzmach, oświadczamy, że:
- Instytut Pileckiego oddaje hołd Powstańcom
Aktualności
Instytut Pileckiego oddaje hołd Powstańcom
Instytut Pileckiego oddał hołd bohaterom i bohaterkom Powstania Warszawskiego
- "Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja
Aktualności
"Lipcowi '45" – muzyczna opowieść o Ofiarach Obławy Augustowskiej | fotorelacja
W augustowskim amfiteatrze, nad jeziorem Necko, odbyło widowisko muzyczno-multimedialne. Koncert "Lipcowi '45" był zwieńczeniem organizowanych przez Instytut Pileckiego obchodów 80. rocznicy Obławy Augustowskiej.
- Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej
Aktualności
Za nami obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej
W dniach 12–19 lipca 2025 roku w Augustowie odbyły się obchody 80. rocznicy Obławy Augustowskiej – największej powojennej zbrodni dokonanej na Polakach.
- Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego
Aktualności
Porozumienie w sprawie Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego
Dyrektorzy Instytutu Pileckiego i Muzeum Auschwitz-Birkenau porozumieli się w sprawie współpracy nad Nagrodą im. Witolda Pileckiego. Nagroda specjalna dzięki wsparciu donatora zostaje przywrócona, a termin nadsyłania prac przedłużony do 31 sierpnia.
- Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna
Aktualności
Nie dla fałszowania historii. Instytut Pileckiego odpowiada na tezy Grzegorza Brauna
- Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej
Aktualności
Otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej
12 lipca 2025 roku Instytut Pileckiego otworzył Dom Pamięci Obławy Augustowskiej.