V Zjazd Rodzin „Zawołanych po imieniu” - Instytut Pileckiego
V Zjazd Rodzin „Zawołanych po imieniu”
Czego szukamy? Czy jest coś co możemy im dać i czy jest coś z dziedzictwa, które nam zostawili, co chcemy nieść dalej?
31 sierpnia 2024 r. w Gdańsku na zaproszenie Instytutu Pileckiego ponad 130 krewnych i potomków Polaków zamordowanych za pomoc Żydom podczas okupacji niemieckiej spotkało się na Zjeździe Rodzin w ramach programu „Zawołani po imieniu”.
W uroczystym otwarciu jubileuszowego V Zjazdu Rodzin wzięli udział m.in.:
Dr Wojciech Kozłowski - p.o. dyrektora Instytutu Pileckiego, Dr Jan Szkudliński - Kierownik Działu Naukowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Jerzy Ulma - bratanek Józefa Ulmy.
– Jesteśmy częścią społeczności, której siła polega na działaniu. 37 upamiętnień, 95 Zawołanych po imieniu, w 36 miejscowościach, w różnych miejscach Polski. Te liczby, to tylko ilustracja szerszego działania mającego na celu umocowanie Zawołanych po imieniu w pamięci historycznej Polaków – mówi dr Wojciech Kozłowski. – Udało się nam wprowadzić Zawołanych do podręczników. Tym samym stali się częścią opowieści na temat drugiej wojny światowej i to jest nasz istotny wkład. Przez ostatnie pięć lat zbudowaliśmy specjalny zespół naukowy, prowadziliśmy działania edukacyjne i popularyzatorskie, współpracowaliśmy z lokalnymi władzami samorządowymi i ośrodkami kultury, otworzyliśmy wystawę w centrum Warszawy. Zaprosiliśmy międzynarodową publiczność, dziennikarzy, środowiska żydowskie, aby szeroko opowiedzieć o Waszych historiach. Zawołani po imieniu byli ludźmi, którzy ratowali skazanych na śmierć Żydów, ryzykując utratę mienia i życia. Mogli paść ofiarą donosu. Dla Niemców byli "podludźmi", a mord bez sądu był częsty. Ważnym elementem naszego programu jest przywrócenie sprawiedliwości względem Zawołanych, poprzez upamiętnienie, przywołanie ich imion i symboliczne odwołanie wyroku śmierci. W ten sposób utrwalamy ich w pamięci lokalnej i ogólnopolskiej. Stracili życie, bo okupacyjne prawo definiowało pomoc Żydom jako przestępstwo, nazywając dobro złem. Nie ma naszej zgody na totalitarne odwrócenie fundamentalnych wartości.
Zawołani są piękną częścią prawdy o strasznych czasach okupacji. Są inspiracją do czynienia dobra i mężnego trwania przy uniwersalnych ludzkich wartościach. Dają nam poczucie dumy, a także pokazują, że każdy człowiek ma wybór i wolność w swoich decyzjach.
Wiele otrzymujemy od Zawołanych. Ważne co teraz zrobimy. Czego szukamy? Czy jest coś co możemy im dać i czy jest coś z dziedzictwa, które nam zostawili, co chcemy nieść dalej? – dodał dyrektor.
Nowi członkowie w gronie Rodzin "Zawołanych po imieniu"
Podczas uroczystości nastąpił również akt oficjalnego włączenia do grona Rodzin „Zawołanych po imieniu” nowych członków, których rodziny zostały upamiętnione w minionym roku. Krewni Zofii i Aleksandra Kurów, upamiętnionych 21 września 2023 roku w Gamratce, Anieli Nizioł, upamiętnionej 3 grudnia 2023 r. w Łańcucie oraz rodzina Stanisława i Marianny Siniarskch, upamiętnionych 10 marca 2024 r. w Lutkówce. Otrzymali pamiątkowe przypinki z symbolicznym płomieniem będącym emblematem programu „Zawołani po imieniu”, (płomień symbolizuje nie tylko pamięć, ale i nadzieję na ciągłość misji).
Krystyna Malinowska przedstawicielka Rodzin „Zawołanych po imieniu” nie kryła wzruszenia ale i olbrzymiej wdzięczności dla pracowników Instytutu Pileckiego. – Dziękujemy za ogrom pracy. Nasi rodzice nie przekazali nam wszystkiego. Zespół Zawołanych w Instytucie Pileckiego, pozwala nam, rodzinom odkrywać i uzupełniać naszą wiedzę i pamięć. Dzięki czemu te historie mogą trwać i by przekazywane dalej – mówiła.
W spotkaniu wzięli udział również przedstawiciele Rodziny Ulmów, którzy przekazali na ręce dra Wojciecha Kozłowskiego, p.o. dyrektora Instytutu Pileckiego artefakty pochodzące z domu rodzinnego Ulmów.
Obecny na spotkaniu Jerzy Ulma (bratanek Józefa Ulmy zamordowanego wraz ze swoją żoną i dziećmi przez Niemców 24 marca 1944 r. w Markowej za ukrywanie Żydów) podarował dwie książeczki (mające ponad 100 lat), pochodzące ze zbiorów bibliotecznych Józefa Ulmy oraz fragment cegły pochodzący z domu w Markowej, w którym urodził się Józef Ulma.
Przekazane książki:
Gimnastyka domowa, Bez nauczyciela i przyrządów dla dzieci i dla dorosłych dla zdrowych i chorych, Wydanie czwarte z 50-ma figurami, Wyd. M. Arcta w Warszawie, 1916 r.
Wykłady Towarzystwa na II Zjeździe Stowarzyszenia Spożywców w Warszawie, 6-8 czerwca 1910 r., Wydanie trzecie, Nakładem Polskich Stowarzyszeń Spożywców, Warszawa-Mokotów, ul. Mickiewicza, 1920.
Poprzednie Zjazdy Rodzin
Pierwszy Zjazd Rodzin „Zawołanych po imieniu” miał miejsce 24 listopada 2019 roku w Broku nad Bugiem, drugi – 25 września 2021 roku w Sali Kolumnowej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, trzeci raz Rodziny spotkały się w dniach 2–3 września 2022 r. w Folwarku Łochów, w sercu Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, czwarty Zjazd odbył się w dniach 1-3 września 2023 r. na Podkarpaciu (w Łańcucie, Rzeszowie i Markowej). Z każdym Zjazdem rodziny budują coraz silniejsze więzi międzyśrodowiskowe i międzypokoleniowe, wychowując nowe pokolenie kustoszy pamięci.