Ilona Andrássy de Csíkszentkirály et Krasznahorka - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

Ilona Andrássy de Csíkszentkirály et Krasznahorka (1917–1990)

Odznaczona w 2022 roku.

Po wybuchu II wojny światowej Ilona Andrássy, córka Polki i Węgra, hrabiny Marii Chołoniewskiej i hrabiego Manó Andrássyego, współtworzyła w Budapeszcie z innymi arystokratkami Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami.

00:00 00:00

Od pierwszych dni wojny aż do marca 1944 roku Ilona Andrássy udzielała pomocy Polakom szukającym na Węgrzech schronienia przed agresją III Rzeszy i Związku Sowieckiego. Działającym w ramach Komitetu Referatem Rozmieszczenia i Zakwaterowania kierowała Ilona Andrássy. Dzięki Komitetowi tylko do końca 1939 roku znaleziono bezpieczne schronienie dla około 10 000 polskich uchodźców. Hrabina Andrássy często wizytowała także obozy dla Polaków, dostarczając im pożywienie, odzież i pieniądze. Ponadto udzielała pomocy w potajemnej ewakuacji polskich żołnierzy do Jugosławii. W wyniku tej akcji od 1940 do 1941 roku Węgry opuściło około 45 000 osób. W 1944 roku została przełożoną pielęgniarek Stołecznego Chirurgicznego Szpitala Ratunkowego w Budapeszcie i pełniła tę funkcję aż do zamknięcia placówki. Opiekowała się także osieroconymi dziećmi i sprawowała nadzór nad domami dziecka, które pozostawały pod ochroną Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Po wojnie była represjonowana przez władze komunistyczne. Została pozbawiona majątku i wysiedlona z Budapesztu do Hortobágy, gdzie pracowała w gospodarstwie rolnym. Za domniemane szpiegostwo na rzecz państw Zachodu w 1961 roku skazano ją na cztery lata pozbawienia wolności. Po opuszczeniu więzienia aż do śmierci pracowała jako starsza asystentka laboratoryjna w klinice ortopedycznej w Budapeszcie. Dzięki uhonorowaniu Medalem Virtus et Fraternitas postać Ilony Andrássy oraz innych kobiet działających w Węgiersko-Polskim Komitecie Opieki nad Uchodźcami przywracana jest do pamięci zbiorowej w Polsce i na Węgrzech.

Ilona z bratem Gézą i psami przed pałacem Betliar, 1934 SNM – Muzeum Betliar, zamek Krásna Hôrka, ze zbiorów rodziny Andráss

"Jako dwudziestokilkulatka pracowała na rzecz dziesiątek tysięcy Polaków, którzy uciekli na Węgry. Wykazała się niezwykłą odwagą, kiedy włączyła się do tajnych prac związanych z ewakuacją. Wraz z innymi Węgrami pomagała polskim uchodźcom przekraczać zieloną granicę i przedostawać się do Jugosławii, w ten sposób potajemnie wspierając polską emigrację" - dr Kristóf Erdős, pracownik naukowy węgierskiego Komitetu Pamięci Narodowej.

Zobacz także

  • Sofia Kyc (1890–?) Pawło Kyc (1897–?)

    odznaczeni

    Sofia Kyc (1890–?) Pawło Kyc (1897–?)

    Pawło Kyc postanowił pomóc dwóm rodzinom, które mieszkały w sąsiedztwie. Kamila Ziółkowska wspominała, że kiedy „Zbliżał się wieczór, przyszedł sąsiad Ukrainiec Kyc i mówi, by nie nocować w domu”.

  • Julien Bryan

    odznaczeni

    Julien Bryan
    (1899–1974)

    Od 7 września 1939 roku Julien Bryan, za pomocą kamery i aparatów, dokumentował życie walczącego miasta i brutalność niemieckich ataków, których ofiarami padali warszawiacy.

  • Trofim Danieluk

    odznaczeni

    Trofim Danieluk
    (1880–1960)

    „Widząc grożące niebezpieczeństwo, uciekłem i ukryłem się w łodygach rosnących ziemniaków. Życie zawdzięczam Trofimowi Danielukowi, który na pytanie mordujących Ukraińców powiedział, że już trzy dni nie było mnie w domu” – mówił Władysław Zubkiewicz.