gen. Lóránd Utassy (1897— 1974) - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

gen. Lóránd Utassy (1897— 1974)

Odznaczony w 2019 roku.

Kiedy Niemcy rozpoczęły okupację Węgier Utassy kategorycznie odmówił Gestapo wstępu do obozów internowania i wydania polskich żołnierzy.

17 września 1939 roku Naczelny Wódz Sił Zbrojnych nakazał polskim oddziałom wycofanie się z terytorium Polski, okupowanej przez III Rzeszę i Związek Sowiecki. Żołnierzy, którzy przekroczyli granicę Królestwa Węgier, internowano w obozach jenieckich. Mimo sojuszu z Niemcami rząd Miklósa Horthyego konsekwentnie odmawiał ich wydania. Gdy w październiku 1943 roku Lóránd Utassy stanął na czele XXI Departamentu Jeńców Wojennych i Internowanych w Ministerstwie Honwedów, pod jego opieką znalazły się tysiące polskich żołnierzy. Utassy — żołnierz i doświadczony dyplomata, były attaché wojskowy
w Londynie — zastąpił na stanowisku Zoltana Baló, zdymisjonowanego po płynących z ambasady niemieckiej oskarżeniach o udział w przerzutach polskich żołnierzy na zachód Europy. Mimo nasilających się nacisków ze strony Niemiec Utassy kontynuował działalność poprzednika.

Msza dla polskich żołnierzy w obozie dla internowanych. Węgry, 1939 / Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie / Ośrodek KARTA
W marcu 1944 roku Niemcy rozpoczęły okupację Węgier. Zlikwidowano polskie organizacje cywilne, aresztowano ich działaczy oraz węgierskich urzędników zaangażowanych w pomoc Polakom. Utassy kategorycznie odmówił Gestapo wstępu do obozów internowania i wydania polskich żołnierzy. Uczestniczył także w rozmowach z Czerwonym Krzyżem, by uczynić organizację reprezentantem interesów przebywających na Węgrzech Polaków.

/> Gdy pół roku później do władzy doszli węgierscy faszyści, Utassy został aresztowany i wywieziony do obozów koncentracyjnych w Niemczech. W 1951 roku władze komunistyczne określiły go mianem wroga klasowego i zdegradowały, konfiskując także część majątku. Zrehabilitowano go w 1990 roku, awansując jednocześnie na stopień generała.  


fot. Zbiory rodziny Utassy 

Zobacz także

  • Anatolij Giergiel (1904—1981)

    odznaczeni

    Anatolij Giergiel (1904—1981)

    Latem 1943 roku, gdy Anatolij Giergiel dowiedział się o planowanym przez oddziały OUN-UPA ataku na Polaków, postanowił ostrzec swojego przyjaciela.

  • Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska Musij Skakalski, Hanna Skakalska, Hanna Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska

    odznaczeni

    Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska Musij Skakalski, Hanna Skakalska, Hanna Skakalska, Zinaida Samczuk z d. Skakalska

    „W 1939 roku przyszli Rosjanie i myśmy czekały na wywóz na Sybir [...]. I w tym wszystkim, w tej biedzie, pomogła nam rodzina państwa Skakalskich – Musija Skakalskiego, którzy byli Ukraińcami".

  • Petro Bazeluk (1903–1949)

    odznaczeni

    Petro Bazeluk (1903–1949)

    Mykoła Bazeluk mówił, że przed wojną na Wołyniu nie było różnicy, kto jest Ukraińcem, a kto Polakiem. Wszystko zmieniło się w 1943 roku, kiedy to, jak wspominał: „brat poszedł na brata”.