Otwarcie Kolekcji Lemkinowskiej - Instytut Pileckiego

Ponad 160 tytułów związanych z postacią i dorobkiem Rafała Lemkina trafiło do Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Przygotowana przez nas Kolekcja Lemkinowska została dziś uroczyście przekazana i otwarta.

Rafał Lemkin jest twórcą znanego dziś na całym świecie pojęcia „ludobójstwo”, a także głównym autorem projektu Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 9 grudnia 1948 r. Ludobójstwo (ang. genocide) to jedno z najmroczniejszych zjawisk w historii człowieka, nazwane i napiętnowane dopiero w XX wieku właśnie dzięki jego pracy.

Rafał Lemkin

Urodzony w 1900 r. Lemkin był polskim prawnikiem żydowskiego pochodzenia. Jego niezwykła biografia i dorobek są dziś powszechnie znane w środowiskach naukowych. Samo pojęcie ludobójstwa doczekało się wielu interpretacji i wykładni przygotowanych przez filozofów, prawników, historyków, socjologów, psychologów i stanowi dziś żywy punkt refleksji w międzynarodowej debacie.

Lemkin był uczniem profesora Juliusza Makarewicza („ojca” polskiego kodeksu karnego) na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Jego książka „Rządy państw Osi w okupowanej Europie” wydana w 1944 roku uważana jest za kamień węgielny genocide studies. To w niej po raz pierwszy pojawił się termin „ludobójstwa”, jako zbrodni obejmującej celowe wyniszczanie całych narodów, grup etnicznych, religijnych, rasowych lub ich części.

Lemkin czerpał zarówno z lwowskiej szkoły prawniczej, jak i wyjątkowego doświadczenia państwa polskiego skonfrontowanego z dwoma totalitaryzmami. To właśnie na okupowanych przez Niemców i Sowietów ziemiach polskich doszło do największych masowych zbrodni i Holokaustu, które w powojennym porządku potrzebowały nowej definicji dla ich karania i zapobiegania. Refleksja ujęta w zdaniu „dlaczego zabicie milionów jest mniejszą zbrodnią niż zabicie jednej osoby?” doprowadziła Lemkina do zaproponowania nowego ujęcia tego rodzaju zbrodni. Jego praca zaowocowała uchwaleniem Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa w grudniu 1948 roku, dzień przed Powszechną Deklaracją Praw Człowieka. Oba akty stanowią dziś fundament współczesnego prawa i ładu międzynarodowego budowanego na powszechnym uznaniu praw człowieka i wspólnot ludzkich jako wartości uniwersalnych dla społeczności i państw całego świata.

Lemkin był wielokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Zmarł w 1959 r.

Kolekcja Lemkinowska

To pierwszy tego rodzaju zbiór książek związanych z osobą Rafała Lemkina i problematyką studiów nad ludobójstwem. Ta unikatowa w skali kraju kolekcja zawiera zarówno klasyczne wydania, jak i najnowsze tytuły i obejmuje ponad 160 pozycji z całego świata. Intencją Ośrodka jest udostępnienie, we współpracy z największą biblioteką uniwersytecką w Polsce, cennych i trudno dostępnych pozycji, będących do tej pory często poza zasięgiem naukowców i studentów.

Wspólna inicjatywa Ośrodka i BUW wspierana jest przez trzy warszawskie kancelarie prawne.

Watchers of the Sky – pokaz specjalny nagrodzonego w Sundance amerykańskiego dokumentu

Otwarciu Kolekcji Lemkinowskiej towarzyszył specjalny pokaz filmu „Watchers od the Sky” w reżyserii Edet Belzberg. To amerykańska produkcja dokumentalna dedykowana Rafałowi Lemkinowi i problematyce ludobójstwa we współczesnym świecie. Zagłada Żydów, Rzeź Ormian, Wielki Głód na Ukrainie, ludobójstwa Tutsi w Rwandzie, konflikt w Darfurze – czworo działaczy na rzecz praw człowieka przedstawia tragiczną historię ludobójstwa w XX i XXI wieku oraz postawy społeczności międzynarodowej wobec tych okrutnych zbrodni. Inspirację do działania czerpią z postawy Rafała Lemkina. Film nagrodzono dwoma statuetkami na Sundance Film Festival.

Projekcję poprzedziła krótka rozmowa z prof. Markiem Kornatem – historykiem, kierownikiem Zakładu Dziejów Dyplomacji i Systemów Totalitarnych w Instytucie Historii PAN oraz dr Agnieszką Bieńczyk-Missalą – politolog, wykładowcą Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW, autorką książek, m.in.: „Międzynarodowa ochrona praw człowieka” i „Civilians in contemporary armed conflicts”.

PARTNER: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie