Nagroda Pileckiego - Instytut Pileckiego

Międzynarodowa Nagroda im. Witolda Pileckiego

IDEA

Witold Pilecki jako patron nagrody literackiej – to myśl daleka od oczywistości. A jednak rotmistrz był nie tylko żołnierzem, konspiratorem, bohaterem, człowiekiem czynu. Jego słynne raporty z Auschwitz-Birkenau dostarczają informacji o sytuacji w obozie, a zarazem – pisane żywym językiem – zawierają jej dogłębną analizę i proponują szerszą humanistyczną refleksję. Zdają relację z konkretnych wydarzeń – zbrodni, których podczas II wojny światowej dokonali Niemcy w okupowanej Polsce. Są jednocześnie świadectwem całej epoki.

Przyznając Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego, podkreślamy rolę uniwersalnego przesłania, które płynie z doświadczenia dwóch totalitaryzmów w XX wieku. Stawiamy na twórczość pisarską, która podtrzymuje wiarę w fundamentalne wartości: godność człowieka, dążenie do prawdy, gotowość do poświęceń, solidarność z prześladowanymi. Nagroda specjalna trafi w tym roku w ręce autora relacjonującego o wydarzeniach w Ukrainie lub Białorusi. Solidaryzujemy się w ten sposób z Ukraińcami i Białorusinami, którzy walczą o wolność i bronią godności człowieka. Doceniamy pracę tych, którzy dostarczają nam rzetelnych informacji o tej walce i pomagają zrozumieć jej sens.

Honorujemy oryginalne osiągnięcia naukowe, doceniamy także sztukę reportażu w najlepszym wydaniu. Interesują nas książki, za sprawą których pogłębiona refleksja trafia do szerokiego kręgu czytelników.

Nagroda ma charakter międzynarodowy. We wszystkich kategoriach są nagradzane książki, które ukazały się w językach polskim lub angielskim.

PARTNER

Partnerem nagrody jest Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. 

 

KATEGORIE

1) Naukowa książka historyczna – najlepsza monografia lub synteza na temat polskiego doświadczenia konfrontacji z dwoma totalitaryzmami w XX wieku. Nagradzamy za dobrą dokumentację, oryginalną interpretację i atrakcyjny przekaz.

2) Reportaż historyczny – książka, która oferuje czytelnikowi wciągającą opowieść o polskim doświadczeniu konfrontacji z dwoma totalitaryzmami w XX wieku. Oprócz klasycznych reportaży historycznych uwzględniamy w tej kategorii biografie oraz relacje i wspomnienia autorstwa świadków historii. Nagradzamy za szacunek do źródeł, dobrą kompozycję i wiarygodność narracyjną.

3) Nagroda specjalna zostanie w obecnej edycji przyznana za książkę na temat trwającej od 2014 roku agresji Rosji na Ukrainę lub trwających od 2020 roku protestów na Białorusi i związanych z nimi represji. Przy ocenie książek w tej kategorii w sposób szczególny doceniane będą szeroki horyzont refleksji, determinacja w dążeniu do prawdy oraz intuicja śledcza.

KAPITUŁA NAGRODY

dr Łukasz Adamski - historyk i politolog, specjalizujący się w historii krajów Europy Wschodniej oraz analizie ich bieżącej sytuacji politycznej. Zastępca dyrektora Centrum Mieroszewskiego. W 2014 roku sprawozdawca Specjalnej Misji Obserwacyjnej OBWE na Ukrainie. Autor m. in. książki Nacjonalista postępowy. Mychajło Hruszewski i jego poglądy na Polskę i Polaków (2011).

prof. Richard Butterwick-Pawlikowski – historyk, znawca dziejów I Rzeczypospolitej. Wykładowca University College London oraz profesor wizytujący w Centrum Europejskim w Natolinie. Autor m.in. książek: Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733-1795) (2022) oraz Polska rewolucja a Kościół katolicki, 1788–1792 (2012).

prof. Marek Cichocki – politolog i filozof, specjalista od stosunków polsko-niemieckich oraz integracji europejskiej. Wykładowca Collegium Civitas. Autor m.in. książek Walka o świat (2022) oraz Północ i Południe. Teksty o polskiej kulturze i historii (2018). Laureat m.in. Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza.

dr Piotr Cywiński – historyk, dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz przewodniczący Rady Muzeum - Miejsca Pamięci KL Plaszow. Autor m.in. książek Auschwitz. Monografia człowieka (2022) oraz Marsz śmierci w pamięci ewakuowanych więźniów Auschwitz (2016).

Jack Fairweather – dziennikarz, pisarz i korespondent wojenny. Autor m.in. książek Ochotnik. Prawdziwa historia tajnej misji Witolda Pileckiego (2020) oraz The Good War: Why We Couldn’t Win the War or the Peace in Afghanistan (2014). Zdobywca Costa Book of the Year Award.

prof. Magdalena Gawin - historyk i eseistka, zajmuje się dziejami XIX i XX wieku. Inicjatorka powstania i dyrektor Instytutu Pileckiego, pracownik naukowy Instytutu Historii PAN. Autorka m. in. książek  Spór o równouprawnienie kobiet (1864-1919) (2015) oraz Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880-1952) (2003).

prof. Patrycja Grzebyk – prawnik i politolog specjalizująca się w międzynarodowym prawie karnym. Wykładowczyni Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka m.in. książek Cele osobowe i rzeczowe w konfliktach zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego (2018) oraz Criminal Responsibility for the Crime of Aggression (2013). Zdobywczyni Nagrody im. Manfreda Lachsa za najlepszą monografię z zakresu prawa międzynarodowego.

prof. Marek Kornat – badacz polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, sowietolog. Kierownik Pracowni Dziejów Dyplomacji i Systemów Totalitarnych PAN oraz wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Autor m.in. Niższość cywilizacyjna wrogiego narodu. Niemieckie dyskursy o Polsce i Polakach 1919–1945 (2020) oraz Józef Beck. Biografia (2020, współautor M. Wołos). Laureat m.in. Nagrody im. Jerzego Giedroycia.

Krzysztof Kosior – przedstawiciel rodziny patrona nagrody, prawnuk Witolda Pileckiego. Uczestnik licznych akcji społecznych oraz edukacyjnych, w szczególności skierowanych do młodzieży.

dr Wojciech Stanisławski – historyk, specjalista w dziedzinie historii Związku Sowieckiego, Europy Środkowej oraz zachodnich Bałkanów. Publikował m.in. w „Aspen Review”, „Nowej Europie Wschodniej”, „Nowych Książkach” i „Rzeczpospolitej”.

prof. Claudia Weber – historyk. Wykładowczyni Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Autorka m.in. Der Pakt. Stalin, Hitler und die Geschichte einer mörderischen Allianz 1939–1941 (2019) oraz Krieg der Täter. Die Massenerschießungen von Katyń (2015).

Spośród książek zgłoszonych do nagrody kapituła wskazuje najpierw 5 nominacji w każdej kategorii, a następnie podejmuje decyzję o przyznaniu nagród oraz ewentualnych wyróżnień (maksymalnie dwa w każdej z kategorii).

ZWYCIĘZCY

W 2023 roku autorzy najlepszych książek w każdej z kategorii otrzymali nagrodę w wysokości 40 tys. zł oraz okolicznościową statuetkę. Autorzy książek wyróżnionych otrzymali nagrodę w wysokości 15 tys. zł. Nagrody i wyróżnienia zostają wręczone podczas uroczystej gali.


Laureaci poprzednich edycji.

Gala Nagrody Pileckiego 2023.
Gala Nagrody Pileckiego 2022.
Gala Nagrody Pileckiego 2021.