SIENNA – NOWE OTWARCIE | Program otwarcia nowej siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Siennej 82 w Warszawie - Instytut Pileckiego

Warsztaty, gra miejska, debaty, spotkania i pokazy filmów – już od 19 września zapraszamy do udziału w wydarzeniach związanych z otwarciem nowej siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Siennej 82 w Warszawie. Zachęcamy do zapoznania się z programem otwarcia

Kalendarium

19 WRZEŚNIA, PIĄTEK | DZIEŃ ROTMISTRZA: Pilecki – biografia, pamięć, opowieść
9.00 Złożenie kwiatów pod pomnikiem Witolda Pileckiego
10.00 Warsztat dla młodzieży: „…mieliśmy odrobinę koniecznej odwagi…”
17.00 Spacer powstańczymi śladami Witolda Pileckiego
18.00 Debata: „Witold Pilecki – biografia aktualna”
20.00 Premiera pierwszego odcinka serialu dokumentalnego Rotmistrz

20 WRZEŚNIA, SOBOTA
16.00 Debata: „Po co nam pomniki?”

21 WRZEŚNIA, NIEDZIELA
18.30–22.00 Uroczyste otwarcie siedziby z udziałem władz państwowych i zaproszonych gości

TYDZIEŃ OTWARTY

22 WRZEŚNIA, PONIEDZIAŁEK | „W dialogu z historią” – współpraca krajowa i międzynarodowa
12.00 Warsztat: „Między słowami – jak dzienniki nastolatków opowiadają historię”
16.30 Debata: „Czy historia ma przyszłość? Edukacja historyczna między Berlinem a Warszawą”
18.00 Debata: „Współpraca archiwalna polsko-niemiecko-ukraińska. Szanse i wyzwania”

23 WRZEŚNIA, WTOREK | „Co nam zostało po przodkach?” – prywatne archiwa, wielka historia
11.00 (Muzyczne) spotkanie dla młodzieży z Saulem Dreierem
16.00 Warsztat: „Tropem przodków: przewodnik po źródłach i archiwach genealogicznych”
18.00 Spotkanie: „Opowiedz mi historię. Dziennikarskie sposoby na przeszłość”
19.30 Odyseja polska – pokaz filmu dokumentalnego i panel o historii mówionej

24 WRZEŚNIA, ŚRODA | „Tu była pamięć” – historia lokalna, miasto, sąsiedzi
17.30 Debata: „Mikroświaty II wojny światowej. Powiaty Mińsk Mazowiecki i Garwolin pod okupacją niemiecką 1939–1944”
19.00 Wykład: „Dwie pamięci. Polityka historyczna Polski i Ukrainy w zakresie wspólnej historii (od upadku komunizmu po dzień dzisiejszy)”

25 WRZEŚNIA, CZWARTEK | „Dokąd sięga wzrok” – edukacja, pamięć, dziedzictwo
10.00–16.00 Zjazd rodzin „Zawołanych po imieniu”
17.00 Debata o nowej podstawie programowej w nauczaniu historii
19.00 Dokąd sięga wzrok – pokaz filmu dokumentalnego i spotkanie ze świadkiem historii

26 WRZEŚNIA, PIĄTEK | „W imię sprawiedliwości” – prawo, propaganda, odpowiedzialność
16.00 Forum partnerów Centrum Lemkina
16.00 Debata: „Obława Augustowska, Katyń, operacja polska NKWD. Jak konstruować narrację o sowieckich zbrodniach i ich ofiarach”
17.30 Wykład: „Redefining War Crimes in the Midst of Nazi Occupation: the UNWCC Archives as a subject and a resource” (w języku angielskim)
18.30 Debata „World War 2, Russia and Ukraine in the Era of the Smartphone War” (w języku angielskim)

27 WRZEŚNIA, SOBOTA
14.00 Gra miejska: „Rety! Motyla noga! Ciotka Aurelia przyjeżdża!”

 

---

19 WRZEŚNIA, PIĄTEK

DZIEŃ ROTMISTRZA: Pilecki – biografia, pamięć, opowieść

9.00 Uroczystości pod pomnikiem Witolda Pileckiego

W 85. rocznicę łapanki, podczas której Witold Pilecki dobrowolnie pozwolił się aresztować Niemcom i wysłać do KL Auschwitz, p.o. dyrektora Instytutu Pileckiego Karol Madaj złoży kwiaty pod pomnikiem przy al. Wojska Polskiego 32, w pobliżu miejsca, w którym Rotmistrz został zatrzymany w 1940 roku.

10.00 Warsztat dla młodzieży: „…mieliśmy odrobinę koniecznej odwagi…”

Uczniowie będą mieli szansę poznać sylwetki odznaczonych medalem Virtus et Fraternitas, przyznawanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako symbol pamięci i wdzięczności osobom, które niosły pomoc obywatelom polskim.

Spotkanie dla uczniów szkół ponadpodstawowych. Uczestnicy powinni mieć ze sobą przybory do pisania (ołówek, długopis).

Liczba miejsc ograniczona, prosimy o zapisy przez formularz zgłoszeniowy: kliknij
Czas trwania: 90 minut
Miejsce: aula IP (parter)


17.00 Spacer powstańczymi śladami Witolda Pileckiego

Witold Pilecki był uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Walczył w Zgrupowaniu „Chrobry II”, działał w rejonie Al. Jerozolimskich, ul. Twardej i Miedzianej. Podczas spaceru dowiemy się, jakie zadania wykonywał w ramach swojej służby, czym wyróżniała się barykada pod gmachem Wojskowego Instytutu Geograficznego oraz jakie znaczenie dla całego powstania miała linia obrony na tzw. twardym froncie.

Liczba uczestników ograniczona, prosimy o zapisy przez formularz (kliknij)
Czas trwania: około godziny
Miejsce zbiórki: róg gmachu Wojskowego Instytutu Wydawniczego, Al. Jerozolimskie 99
Miejsce zakończenia: kamienica przy ul. Pańskiej 85

18.00 Debata „Witold Pilecki – biografia aktualna”

Punktem kulminacyjnym Dnia Rotmistrza będzie panel poświęcony postaci Witolda Pileckiego – jednej z najbardziej znaczących postaci polskiego podziemia i symbolowi oporu wobec totalitaryzmu. Czego możemy się od niego nauczyć? Co wiemy, a czego nadal nie wiemy o życiu Pileckiego? Dlaczego biografia Rotmistrza jest opowieścią uniwersalną i nadal aktualną?

Uczestnikami debaty będą: Karolina Kolbuszewska (Muzeum Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej), Aleksandra Kaiper-Miszułowicz (Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie), dr Bartłomiej Kapica (Instytut Pileckiego).

Tego dnia będzie miała premierę specjalna publikacja w formie broszury – popularnonaukowe opracowanie biografii naszego Patrona autorstwa dr. Bartłomieja Kapicy, która zainauguruje nową serię wydawniczą pod patronatem Pileckiego.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)

20.00 Premiera pierwszego odcinka serialu dokumentalnego Rotmistrz

Na zakończenie Dnia Rotmistrza zapraszamy na premierowy pokaz pierwszego odcinka nowego serialu wyprodukowanego przez Instytut Pileckiego. Rotmistrz to sześcioodcinkowy dokument poświęcony niezwykłemu życiu i walce Witolda Pileckiego – żołnierza, konspiratora, uczestnika wojny 1920 roku, bohatera Auschwitz i Powstania Warszawskiego, a po wojnie ofiary stalinowskiego terroru. To opowieść o jednym z najodważniejszych ludzi XX wieku, którego historia do dziś inspiruje i porusza.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)

 

---

20 WRZEŚNIA, SOBOTA

16.00 Debata: „Po co nam pomniki?”

Pomniki w przestrzeni publicznej nie są neutralnymi znakami przeszłości – kształtują tożsamość i pamięć zbiorową, a zarazem stają się przedmiotem sporów. W obliczu dynamicznych przemian i kryzysów pamięci pytanie o sens i formę upamiętnień nabiera nowego znaczenia. Czy wciąż potrzebujemy trwałych pomników, czy też współczesność domaga się innych strategii – instalacji efemerycznych, działań performatywnych lub wspólnotowych rytuałów?

Uczestnikami debaty będą badacze historii, aktywiści i kuratorzy z Polski i Niemiec: Joanna Rajkowska, dr Victoria Bishop Kendzia (Humboldt-Universität, Berlin), Kacper Kępiński (Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki), dr Aleksandra Janus (Fundacja Zapomniane). Moderacja: dr Małgorzata Jędrzejczyk (Instytut Pileckiego, Oddział w Berlinie).

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)
 

---

21 WRZEŚNIA, NIEDZIELA

18.30–22.00 Uroczyste otwarcie siedziby Instytutu Pileckiego z udziałem władz państwowych i zaproszonych gości

W programie m.in. symboliczne przecięcie wstęgi, uroczyste odśpiewanie hymnu państwowego, przemówienia okolicznościowe oraz koncert Adam Bałdych Quintet „Portraits”.

Wstęp z zaproszeniami
Miejsce: aula IP (parter)

 

---

TYDZIEŃ OTWARTY

22 WRZEŚNIA, PONIEDZIAŁEK | „W dialogu z historią” – współpraca krajowa i międzynarodowa

12.00 Warsztat: „Między słowami – jak dzienniki nastolatków opowiadają historię”

Uczestnicy wcielą się w rolę młodych historyków. Zamiast korzystać z podręczników i gotowych odpowiedzi, staną przed prawdziwymi wyzwaniami badawczymi. Poznają losy trojga nastolatków: Jadwigi Ankiewicz, Dawida Sierakowiaka i Anny Frank, którzy w czasie okupacji prowadzili dzienniki i mimo młodego wieku pozostawili po sobie cenne świadectwa życia w dehumanizujących realiach systemu totalitarnego.

Liczba uczestników ograniczona, prosimy o zapisy przez formularz: kliknij
Miejsce: aula IP (parter)

16.30 Debata: „Czy historia ma przyszłość? Edukacja historyczna między Berlinem a Warszawą”

Podczas dyskusji panelowej eksperci i praktycy z Polski i Niemiec porozmawiają o roli edukacji historycznej we współczesnym świecie oraz o tym, jak przekazywać historię młodemu pokoleniu w sposób angażujący i odpowiedzialny. Zderzenie różnych perspektyw – nauczycielskich, instytucjonalnych i społecznych – pozwoli lepiej zrozumieć wyzwania i możliwości, jakie niesie dziś ze sobą nauczanie historii.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)


18.00 Debata: „Współpraca archiwalna polsko-niemiecko-ukraińska. Szanse i wyzwania”

Spotkanie będzie okazją do refleksji nad dotychczasowymi doświadczeniami, a także do omówienia przyszłych perspektyw i wyzwań związanych z międzynarodową kooperacją w zakresie badań historycznych, digitalizacji zasobów archiwalnych oraz ochrony dziedzictwa dokumentacyjnego. Debata posłuży wymianie poglądów na temat różnorodnego podejścia do prac archiwalnych działów w Warszawie, Berlinie, a także Centrum Lemkina.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)

 

---

23 WRZEŚNIA, WTOREK | „Co nam zostało po przodkach?” – prywatne archiwa, wielka historia

11.00 (Muzyczne) spotkanie dla młodzieży z Saulem Dreierem

Zapraszamy młodzież licealną na wyjątkowe spotkanie z Saulem Dreierem – niezwykłym muzykiem, świadkiem historii i założycielem Holocaust Survivor Band. Dreier urodził się w Krakowie w 1925 roku. Jako nastolatek przeżył dramat II wojny światowej i ocalał z Holokaustu. Po emigracji do Stanów Zjednoczonych przez wiele lat pracował zawodowo, a w późniejszym wieku powrócił do swojej wielkiej pasji – muzyki. W wieku 89 lat założył zespół, z którym koncertuje do dziś, udowadniając, że nigdy nie jest za późno, by spełniać marzenia i dzielić się nimi z innymi. Spotkanie będzie miało formę rozmowy, a następnie otworzy się przestrzeń na pytania od młodzieży (Q&A). Na zakończenie Saul zasiądzie za perkusją i zagra kilka utworów, pokazując, jak ogromną siłę i radość niesie muzyka. To niepowtarzalna okazja, by poznać osobistą historię Saula Dreiera, porozmawiać z nim i zainspirować się jego życiem pełnym odwagi, nadziei i pasji.

Liczba uczestników ograniczona, prosimy o zapisy przez formularz: ZAPISZ SIĘ
Miejsce: aula IP (parter)


16.00 Warsztat: „Tropem przodków: przewodnik po źródłach i archiwach genealogicznych”

Interesujesz się historią swojej rodziny, ale nie wiesz, od czego zacząć swoje genealogiczne poszukiwania? Wskażemy ci pierwsze tropy ukryte w domowych archiwach, a następnie poprowadzimy cię przez bogactwo zasobów, które pomogą opowiedzieć dzieje twoich przodków. Dowiesz się, do kogo zwrócić się po pomoc oraz jakie archiwa mogą kryć historię twojej rodziny. Nasz przewodnik po źródłach cyfrowych i tradycyjnych pozwoli ci poznać także bazy danych i zbiory biblioteczne. Partnerem warsztatów jest Warszawskie Towarzystwo Genealogiczne.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)


18.00 Spotkanie: „Opowiedz mi historię. Dziennikarskie sposoby na przeszłość”

Rozmowa dwóch dziennikarek – radiowej i telewizyjnej – które pokażą, jak reporterskie narzędzia mogą tchnąć życie w historię. Fragmenty reportaży i podcastów staną się punktem wyjścia do dyskusji o nowoczesnym opowiadaniu przeszłości i zaproszeniem na warsztaty dokumentalne ze świadkami historii.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP, parter


19.30 Odyseja polska – pokaz filmu dokumentalnego i panel o historii mówionej

Dokument Odyseja polska to wyjątkowa i poruszająca opowieść o odwadze, niezłomności oraz poświęceniu żołnierzy 2 Korpusu Polskiego podczas II wojny światowej. Historia tej niezwykłej drogi, od mroźnej Syberii, przez Bliski Wschód, aż po Włochy, jest opowiedziana przez jednego z weteranów, który uczestniczył w legendarnej bitwie o Monte Cassino i wyzwoleniu Bolonii, a także potomków innych żołnierzy, którzy po wojnie osiedlili się we Włoszech.

Po filmie zapraszamy na spotkanie z twórcami, którzy opowiedzą o powstawaniu filmu, działaniom na rzecz ocalenia pamięci świadków wydarzeń opowiedzianych w dokumencie oraz szerzej – o meandrach pracy na rzecz ocalenia pamięci w projekcie „Świadkowie Epoki”.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)
 

---

24 WRZEŚNIA, ŚRODA | „Tu była pamięć” – historia lokalna, miasto, sąsiedzi


17.30 Debata: „Mikroświaty II wojny światowej. Powiaty Mińsk Mazowiecki i Garwolin pod okupacją niemiecką 1939–1944”

Dyskusja będzie towarzyszyć premierze książki dr Joanny Nikel na temat wojennych losów powiatu Mińsk Mazowiecki oraz wznowieniu wydanej w 2024 roku i znakomicie odebranej przez czytelników publikacji Norberta Bączyka, poświęconej dziejom powiatu garwolińskiego w latach 1939–1944. Autorzy, opierając się na własnych ustaleniach, zastanowią się, jak w skali lokalnej kształtowały się zjawiska charakterystyczne dla całej okupowanej Polski, a także w jaki sposób regionalne doświadczenia wpisywały się w szersze procesy historyczne II wojny światowej.

Wstęp wolny

Miejsce: aula IP (parter)


19.00 Wykład: „Dwie pamięci. Polityka historyczna Polski i Ukrainy w zakresie wspólnej historii (od upadku komunizmu po dzień dzisiejszy)”

Wykład i następujący po nim pokaz filmu oraz dyskusja dotyczyć będą stosunków polsko-ukraińskich w kontekście wspólnej polityki pamięci. Poruszone zostaną najważniejsze wątki, w tym problem ekshumacji ofiar konfliktu na Wołyniu. Będzie to także okazja do prezentacji ogólnych założeń programowych Instytutu Pileckiego o charakterze naukowym na następne lata.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)

 

---

25 WRZEŚNIA, CZWARTEK

„Dokąd sięga wzrok” – edukacja, pamięć, dziedzictwo

10.00–16.00 Zjazd rodzin „Zawołanych po imieniu”

Wydarzenie z udziałem rodzin z programu upamiętnień "Zawołani po imieniu".
Więcej o programie tutaj.
Miejsce: aula IP, foyer (parter), sale konferencyjne


17.00 Debata o nowej podstawie programowej w nauczaniu historii

Wspólnie z twórcami nowej podstawy programowej oraz nauczycielami przyjrzymy się treściom nauczania historii XX wieku. Referat poświęcony planowanym zmianom przedstawi prof. dr hab. Maciej Fic (Uniwersytet Śląski), koordynator zespołu przygotowującego projekt nowej podstawy z historii. W drugiej części spotkania oddamy głos nauczycielkom i nauczycielom. Porozmawiamy o realiach codziennej pracy, o możliwościach, jakie daje podstawa programowa, oraz o tym, jak wygląda jej realizacja w praktyce – zarówno w obecnym kształcie, jak i w świetle planowanych zmian.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)

 

19.00 Dokąd sięga wzrok – pokaz filmu dokumentalnego i spotkanie ze świadkiem historii

Dokument opowiada historię rodziny Pruchniewiczów, która podczas II wojny światowej ukrywała Żydów. Jadwiga Wędrychowicz – prawnuczka Józefa Pruchniewicza – stara się odtworzyć wydarzenia, które naznaczyły losy kilku pokoleń jej rodziny. W czasie okupacji życie przodków tej mieszkanki Biecza splotło się nierozerwalnie z historią kupieckiej rodziny Blumów. Pradziadek Jadwigi, mimo grożącej za to kary śmierci, podjął decyzję o ukryciu żydowskich znajomych… Z każdym kolejnym odkrytym fragmentem rodzinnej historii Jadwiga bardziej dostrzega to, co przez lata pozostawało niewidoczne: wielowymiarowe dzieje jej miasteczka i ślady tych, którzy kiedyś je współtworzyli.

Po filmie zapraszamy na spotkanie z Jadwigą Wędrychowicz, główną bohaterką filmu, które poprowadzi autorka dokumentu Aleksandra Kiereta.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP, parter

 

---

26 WRZEŚNIA, PIĄTEK | „W imię sprawiedliwości” – prawo, propaganda, odpowiedzialność

 

16.00 Forum partnerów Centrum Lemkina

Zespół Centrum Lemkina spotka się z partnerami z Koalicji na rzecz Ofiar, Ocalałych i Świadków (KOOS) - Helsińską Fundacją Praw Człowieka,  Fundacją Sunflowers, OPORA in Poland oraz Polish Center for Torture Survivors. Będzie to okazja do zwiedzenia nowej siedziby Instytutu Pileckiego, wymiany spostrzeżeń oraz dyskusji o planowanych działaniach.

Spotkanie z udziałem zaproszonych gości. 
Miejsce: sala konferencyjna (5. piętro)

Wstęp z zaproszeniami
Miejsce: sala konferencyjna (5. piętro)

 

16.00 Debata: „Obława Augustowska, Katyń, operacja polska NKWD. Jak konstruować narrację o sowieckich zbrodniach i ich ofiarach”

Zaproszeni goście podejmą dyskusję o możliwościach i sposobach upamiętniania zbrodni sowieckich. Tematem będzie również postrzeganie tej problematyki w dyskursie społecznym, zarówno w odniesieniu do historii Polski, jak i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Eksperci zajmą się ponadto kwestią pamięci o ofiarach tych zbrodni, o których niekiedy mówi się mniej aniżeli o sprawcach.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP, parter

 

17.30 Wykład „Redefining War Crimes in the Midst of Nazi Occupation: the UNWCC Archives as a subject and a resource”

In 1943 the Allies established the United Nations War Crimes Commission (UNWCC), a unique body of international legal experts tasked with responding to the atrocities being committed by the Axis powers in occupied Europe and Asia. Their deliberations would set the stage for all subsequent discussion and debate over War Crimes policy and over international legal and judicial means for preventing and for punishing War Crimes, Crimes against Humanity, and what would soon be known as Crimes of Genocide. These are debates which would dominate the entire post-war period, and which continue down to this very day. The vital work and history of this fascinating commission can be studied in detail through the archive of the United Nations War Crimes Commission, now available to the public as a part of the Pilecki Institute’s online archival collections.

Spotkanie prowadzone w języku angielskim. Zapewnione będzie tłumaczenie.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)

 

18.30 Debata: „World War 2, Russia and Ukraine in the Era of the Smartphone War”

The history and memory of World War 2 has become an important battleground in Russia’s war against Ukraine. Simultaneously, the smartphone is bringing war – and the past – into daily life with ever more immediacy. In this panel, we show how both Russia and Ukraine are interpreting these memories. Dr. Ian Garner will demonstrate how the Russian state uses social media and digital infrastructures to create a flexible – and falsified – memory of the war that, as it seeps into phones, feeds, and daily life, functions as propaganda to support the idea that Russia can “do it again” in a war against imagined fascism. Meanwhile, Dr. Paweł Dobrosielski will discuss a major research project at the University of Warsaw that shows how ordinary Ukrainians are using historical comparisons to the suffering of World War 2 to make sense of their experiences. Together, we show how understanding historical use and abuses of the wartime past remains a vital task for academics and public commentators in the present.

Presenters: Dr. Ian Garner (Pilecki Institute), Dr. Paweł Dobrosielski (Institute of Polish Culture, University of Warsaw).

Spotkanie prowadzone w języku angielskim. Zapewnione będzie tłumaczenie.

Wstęp wolny
Miejsce: aula IP (parter)


27 WRZEŚNIA, SOBOTA

14.00 Gra miejska: „Rety! Motyla noga! Ciotka Aurelia przyjeżdża!”

Uczestnicy wyruszą w metaforyczną podróż w czasie, by dowiedzieć się o przemianach, jakie zaszły w codziennym życiu mieszkańców przestrzeni miejskiej wokół Instytutu – zarówno przed wojną, jak i po zakończeniu działań wojennych. Zapoznając się z lokalnymi zabytkami architektury oraz kulturą kulinarną, odkryją ciekawostki związane z tym miejscem i z losami lokalnej ludności. W tej podróży towarzyszyć im będzie m.in. duch twórczości Leopolda Tyrmanda – z jego obserwacjami atmosfery miasta. Od Domu Turystycznego po bar „Słodycz”, uczestnicy poznają historię tej okolicy, zarówno w przenośni, jak i dosłownie – od kuchni.