Polityka historyczna pod rządami Władimira Putina ma charakter synkretyczny, łączy w sobie kult Imperium Rosyjskiego oraz potęgi ZSRR – w tym szczególne znaczenie ma eksponowanie zwycięstwa nad faszyzmem. Coraz częściej w jej ramach oprócz szeregowych żołnierzy Armii Czerwonej jest gloryfikowany Józef Stalin. Przypisuje mu się zarówno pokonanie nadciągającego z Zachodu zła, jak i przesunięcie panowania Moskwy aż nad Łabę oraz modernizację kraju. W latach 90. XX wieku fascynacja stalinowskim dziedzictwem połączyła nastawionych antysystemowo komunistów, imperialistów, neofaszystów i nacjonalistów, tęskniących za czasami, w których ZSRR był ekspansywnym, a zarazem antyzachodnim mocarstwem. Po dojściu Putina do władzy neostalinowska retoryka znalazła się w głównym nurcie, zyskując ogromną popularność i wpływ na opinię publiczną.

W swojej książce Maciej Pieczyński przedstawia obraz Stalina we współczesnej rosyjskiej publicystyce, literaturze faktu oraz w dokumentalnym dramacie i teatrze. Żeby zrozumieć, skąd bierze się wzrost popularności sowieckiego dyktatora w Rosji, trzeba bowiem przyjrzeć się głębokim korzeniom kultu jednostki w kulturze rosyjskiej. Jednocześnie autor ukazuje, że neostalinizm niejednokrotnie ma oddolny charakter i często jest jedynie wykorzystywany, a nie kreowany przez putinowskie władze.

Stalinizm, oficjalnie odrzucony najpierw przez Chruszczowa, a następnie przez Gorbaczowa, przetrwał w podziemiu, by wrócić do ideologicznego main­streamu w sprzyjających okolicznościach.

Fragment książki

Maciej Pieczyński (ur. 1986) – rusycysta, ukrainista, doktor literaturoznawstwa, wykładowca Uniwersytetu Szczecińskiego. Autor m.in. książek Granica propagandy. Łukaszenka i Putin na wojnie hybrydowej z Polską (2022) oraz Modele dialogu z tradycją w najnowszej dramaturgii rosyjskiej (2021).