Gala Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego - Instytut Pileckiego

Dążenie do prawdy, solidarność z prześladowanymi, pogłębiona refleksja – tymi kryteriami kierowało się jury Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego, wyłaniając laureatów I edycji konkursu. Autorów zwycięskich książek poznaliśmy podczas gali.

Instytut Pileckiego, we współpracy z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, zainaugurował Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego z okazji 120. rocznicy urodzin rotmistrza. Patron konkursu został wybrany nieprzypadkowo: Witold Pilecki był nie tylko żołnierzem czy konspiratorem. Jego słynne raporty z Auschwitz-Birkenau dostarczają informacji o sytuacji w obozie, a zarazem – pisane żywym językiem – zawierają jej dogłębną analizę i proponują szerszą humanistyczną refleksję. Zdają jednocześnie relację z konkretnych wydarzeń – zbrodni, których podczas II wojny światowej dokonali Niemcy w okupowanej Polsce.

„Witold Pilecki podjął się misji w Auschwitz: w niemieckim obozie koncentracyjnym (…). Przez blisko trzy lata tworzył w obozie konspirację, zbierał informacje, ale przede wszystkim wysyłał raporty poza obóz. Za pośrednictwem kurierów docierały one do aliantów. Po ucieczce z obozu napisał swój słynny raport, a potem jeszcze następny (…). Na całym świecie potrzeba ludzi o podobnej odwadze i determinacji, takich, którzy badają historię, opisują historię, docierają do prawdy. Takich, którzy historię oglądają na własne oczy i mówią o niej światu. Właśnie dlatego podjęliśmy decyzję, aby to Witold Pilecki był patronem tej nagrody i jestem wdzięczny rodzinie rotmistrza, że na to się zgodziła” – podkreślił podczas finału konkursu dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego.

Godność człowieka, dążenie do poznania i oddania prawdy czy gotowość do poświęceń – to również uniwersalne wartości, jakimi kierowała się kapituła podczas obrad. Spośród 96 zgłoszeń wyłoniono 15 publikacji, które nominowano do konkursu w trzech kategoriach (zobacz więcej). Nagrody otrzymali autorzy najlepszych książek naukowych i reporterskich, dotykających polskiego doświadczenia dwóch totalitaryzmów (uwzględniono publikacje, jakie ukazały się w minionym roku po polsku lub po angielsku). Ponadto przyznano laur za książkę ukazującą przebieg współczesnych konfliktów zbrojnych i miejsca szczególnego zagrożenia dla godności człowieka.

Nazwiska zwycięzców poznaliśmy podczas uroczystości, która odbyła się 17 listopada 2021 roku w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie.

W Kategorii I Naukowa książka historyczna zwyciężyła Eliyana R. Adler, autorka Survival on the Margins: Polish Jewish Refugees in the Wartime Soviet Union (Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts-Londyn 2020). Laureatka zdecydowała się nie przyjąć nagrody.

List otwarty dr. Wojciecha Kozłowskiego, dyrektora Instytutu Pileckiego

Komunikat kapituły Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego oraz Instytutu Pileckiego

W Kategorii II Reportaż historyczny nagrodę otrzymał Filip Gańczak za książkę Jan Sehn. Tropiciel nazistów (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020). „Skoro książka została doceniona przez szacowną, międzynarodową kapitułę, to można wierzyć, że opowieść o Janie Sehnie znajdzie czytelników również poza Polską. Zdradzę zresztą, że powstaje już tłumaczenie tej biografii na język niemiecki. Pisząc książkę nabrałem przekonania, że jest to opowieść na tyle uniwersalna, że będzie w stanie zainteresować nie tylko zawodowych historyków, ale również czytelników zafascynowanych historią” – powiedział podczas gali autor zwycięskiego reportażu, dziennikarz, politolog i pracownik Instytutu Pamięci Narodowej.

W Kategorii III Nagroda specjalna dla korespondentów wojennych zwyciężyła Christina Lamb, autorka Our Bodies, Their Battlefield: What War Does to Women (William Collins, Londyn 2020). „Napisałam tę książkę, ponieważ czułam gniew. Czułam gniew, ponieważ widziałam przemoc, gwałt i… całkowitą obojętność (…). Z największą radością przyjmuję tę nagrodę, którą traktuję jako formę nagłośnienia tego problemu, tego zaniedbanego przez świat przestępstwa wojennego. Doceniam fakt, że patronem nagrody jest Witold Pilecki, postać niezwykle odważna, ktoś, kto ryzykował swoje życie, odkrywając prawdę, o której nikt wówczas nie mówił” – podkreśliła laureatka, która jest jedną z najbardziej znanych brytyjskich korespondentek, dziennikarką „Sunday Times” i autorką kilku książek reporterskich, m.in. „Farewell Kabul: From Afghanistan to a More Dangerous World”.

Laureaci otrzymali nagrody finansowe w wysokości 75 tysięcy złotych. Ponadto zwycięzcom oraz nominowanym wręczono pamiątkowe statuetki zaprojektowane przez Zofię Strumiłło-Sukiennik we współpracy z Karoliną Sulej, Natalią Tarnowską oraz Wojciechem Wróżem.

W międzynarodowej kapitule nagrody zasiedli uznani naukowcy: prof. Richard Butterwick-Pawlikowski, prof. Marek Cichocki, dr Piotr Cywiński (którego Kapituła wybrała na swego przewodniczącego), Jack Fairweather, prof. Patrycja Grzebyk, prof. Marek Kornat, dr Wojciech Stanisławski i prof. Claudia Weber, jak również Krzysztof Kosior - przedstawiciel rodziny Patrona Nagrody, prawnuk Witolda Pileckiego.

Nagroda, której partnerem jest Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, dofinansowana została ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zachęcamy do wysłuchania wywiadów z lauretami I edycji Międzynarodowej Nagrody im. Witolda Pileckiego!

Rozmowę z Christiną Lamb przeprowadziła Alina Nowobilska z Instytutu Pileckiego.

Rozmowę z Filipem Gańczakiem przeprowadziła Lukrecja Jaszewska z Instytutu Pileckiego.