Punktem odniesienia konferencji jest słynna książka Friedricha Naumanna „Mitteleuropa – nowy porządek w sercu Europy”, której pierwsze polskie tłumaczenie wydał Instytut Pileckiego.

(po wyświetleniu relacji na stronie YT pojawią się znaczniki czasowe)

Konferencja odbyła się 14 czerwca 2023 r., w Pałacu Staszica w Warszawie.

Wydana w 1915 roku książka Naumanna  okazała się bestsellerem. Przedstawiony przez niego projekt Mitteleuropy, rozumiany jako ustanowienie dominacji Niemiec między Bałtykiem, Morzem Czarnym i Adriatykiem stanowi dla współczesnego czytelnika fascynujący przykład sposobu myślenia niemieckich elit o naszym regionie. Autor odwołując się do idei, które w niemieckiej myśli politycznej pojawiały się znacznie wcześniej, wypracował własne, oryginalne stanowisko.

Przez lata stanowiło ono ważny punkt odniesienia w dyskusjach toczonych w najważniejszych kręgach politycznych i gospodarczych Niemiec. Celem konferencji jest prześledzenie tych oddziaływań zarówno w odniesieniu do niemieckiej myśli i kultury politycznej jak i w odniesieniu do kontekstu międzynarodowego towarzyszącego od początku strategii Mitteleuropy. Ważne pytanie, które również będzie przedmiotem refleksji uczestników konferencji i panelu po jej zakończeniu, brzmi: czy nasze czasy są widownią powrotu idei, które w 1915 roku zawarł na kartach swojej książki Friedrich Naumann?

·  (9:30) prof. Magdalena Gawin, Dyrektor Instytutu Pileckiego – słowo wstępne

• (12:40) prof. Grzegorz Kucharczyk (Instytut Historii PAN, Instytut Pileckiego) - Koncepcja Mitteleuropy a niemieckie tradycje polityki wschodniej do 1918 roku
• (40:15) prof. Bogdan Musiał – Mitteleuropa a Rapallo - historia długiego trwania
• (1:28:00) prof. Stanisław Żerko (Instytut Zachodni) – Hitlerowskie koncepcje "urządzenia niemieckiego Wschodu" a Mitteleuropa

·  Przerwa

• (2:13:35) prof. Hanna Marczewska - Zagdańska (Instytut Historii PAN) – Amerykańskie reakcje na program "Mitteleuropy"
• (2:48:54) prof. Hieronim Grala (Uniwersytet Warszawski) – Rosja a Mitteleuropa
• (3:13:43) dr Krzysztof Rak (Dyrektor Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej) – Mitteleuropa a Ostpolitik RFN

·  Przerwa

• (4:38:20) prof. Tomasz Chinciński (Instytut Pileckiego) – Europa Środkowa w koncepcjach geopolitycznych Karla Haushofera i Aleksandra Dugina. Próba porównania
• (5:06:11) prof. Andrzej Zawistowski (Instytut Pileckiego i Szkoła Główna Handlowa) – Mitteleuropa w banknocie i monecie czyli o marce polskiej

·  Przerwa

·  (6:30:52) 17.00 – 18.30 DEBATA: MITTELEUROPA – CZY TYLKO HISTORIA? Uczestnicy debaty kończącej konferencję poświęconą Mitteleuropie odniosą się do jej tytułowego zagadnienia: czy koncepcja sformułowana w 1915 roku przez Friedricha Naumanna jest już zamkniętą historią? Czy autor bestsellerowej książki z czasów pierwszej wojny światowej był wizjonerem, wyprzedzającym swoje czasy? W tym kontekście istotną kwestią jest podjęcie refleksji nad kontynuacją (lub zmianami) w tradycjach niemieckiej kultury politycznej oraz jej postrzeganiu Europy Środkowej. Przedmiotem zainteresowania uczestników debaty będzie również próba zarysowania różnic (a może podobieństw) między niemiecką wizją Mitteleuropy a inicjatywą Trójmorza. Kontrola i wpływ versus współpraca i solidarność europejska – czy jest to alternatywa, która tkwi za tymi koncepcjami?