Jakie motywacje kierują twórczyniami i twórcami archiwów? Czy zgromadzone akta mogą być impulsem do działania? Na te i inne pytania odpowiadaliśmy podczas seminarium organizowanego w ramach serii „Twierdza Archiwum - Festung Archiv".

W trakcie spotkania Alicja Wancerz-Gluza opowiedziała o działalności wydawniczej w warunkach konspiracji, z której wyłonił się Ośrodek KARTA oraz o prowadzonych przez niego projektach, takich jak Archiwum Wschodnie, dokumentujące losy Polaków pod okupacją sowiecką i zesłanych do ZSRR oraz Indeks Represjonowanych – imienny rejestr ofiar represji sowieckich, współtworzony z rosyjskim stowarzyszeniem „Memoriał”. Usłyszeliśmy również o nieformalnych sposobach pozyskiwania informacji o osobach zaginionych i o aktualnej działalności Ośrodka KARTA.

Z kolei Anna Meier-Osiński przedstawiła historię powstania i aktualne inicjatywy Arolsen Archives: #StolenMemory (kampania i wystawa) oraz #everynamecounts (cyfrowy pomnik dla upamiętnienia osób prześladowanych przez narodowy socjalizm). Zegarki i biżuteria, obrączki i dokumenty, listy i fotografie: w obozach koncentracyjnych naziści odbierali przedmioty osobiste. Arolsen Archives przechowuje nadal ok. 2700 przedmiotów należących do byłych więźniów, które czekają na to, aż zostaną zwrócone rodzinom. Crowdsourcingowa inicjatywa #everynamecounts oferuje nowe i bardzo bezpośrednie podejście, które pozwala w aktywny sposób rozliczyć się z przeszłością.

Alicja Wancerz-Gluza, nauczycielka języka polskiego, działaczka „Solidarności”, współzałożycielka podziemnego pisma „Karta” w 1982 roku, które współtworzyła jako autorka artykułów, drukarz i kolporterka. Od 1987 roku, jeszcze w warunkach konspiracji, współtworzyła Archiwum Wschodnie. Organizatorka konkursów historycznych, współautorka filmów dokumentalnych, w 2011 roku odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za działalność za rzecz społeczeństwa obywatelskiego. Obecnie szefowa Działu Edukacji i Innowacji w Ośrodku KARTA, koordynatorka projektu „Cyfrowe Archiwa Tradycji Lokalnej”.

Anna Meier-Osiński dołączyła do Arolsen Archives w 2015 roku jako kierowniczka Działu Tracing. Od 2020 roku pełni funkcję Outreachmanagerki na Europę Wschodnią. Jest magistrem historii kultury Europy Wschodniej i Środkowo-Wschodniej, polonistyki i nauk politycznych. Studiowała w Forschungsstelle Osteuropa na Uniwersytecie w Bremie oraz na Uniwersytecie Gdańskim. Jej praca magisterska „Zagłada polskich elit w Okręgu Rzeszy Prusy Zachodnie” oparta jest na wywiadach biograficznych przeprowadzonych w 2005 roku z byłymi polskimi więźniami politycznymi z obozu koncentracyjnego Stutthof. Przed podjęciem pracy w Archiwum Arolsen w Bad Arolsen była zastępczynią kierownika Działu Pedagogicznego w Międzynarodowym Domu Spotkań Młodzieży Oświęcim/Auschwitz, gdzie odpowiadała za współpracę z byłymi więźniami i osobami ocalałymi z obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau oraz prowadziła międzynarodowe programy edukacyjne.