Trzy pokolenia pamięci. Przegląd filmów o Zagładzie - Instytut Pileckiego

Artystyczny i dokumentalny zapis historii trzech pokoleń, które żyją w cieniu Holokaustu.

Ponad 70 lat dzieli nas od zakończenia II wojny światowej. Anihilacja całych grup i narodów oraz Holokaust – jedno z najmroczniejszych wydarzeń XX wieku – stały się centralnym doświadczeniem kilku pokoleń. I to właśnie trzem generacjom: ofiar i świadków Zagłady, a także ich dzieci i wnuków, chcemy oddać głos. Bolesna pamięć, zmaganie z wciąż obecną traumą, próba zrozumienia doświadczenia przodków. Prezentowane filmy to artystyczny i dokumentalny zapis historii trzech pokoleń, które żyją w cieniu Holokaustu.

Przygotowany przez nas program to unikalne zestawienie filmów, które nie były dotychczas prezentowane szerszej publiczności oraz tych, które nie miały polskiej premiery. Filmy fabularne to spojrzenia z czterech krajów: Węgier, Słowacji oraz Izraela i Austrii. W paśmie dokumentalnym znajdą Państwo dwa filmy – z Izraela oraz Stanów Zjednoczonych, a także często już zapomniane polskie obrazy, kręcone tuż po zakończeniu wojny i stanowiące jedne z najstarszych świadectw zbrodni niemieckiego totalitaryzmu.

Wydarzenie organizowane jest w 74. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau oraz w przypadający 27 stycznia Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

FILMY FABULARNE
Każdy z filmów zostanie poprzedzony wstępem.

Wojna się kończy. W upalny sierpniowy dzień mieszkańcy węgierskiego miasteczka przygotowują się na ślub wpływowego urzędnika. Na dworcu pojawia się dwóch Żydów z drewnianymi skrzynkami. Wśród mieszkańców wzrasta niepokój. Wspomnienia czynów popełnionych w czasie wojny burzą pozorny spokój, wzbudzając strach i poczucie winy.

ŚWIADECTWO | REŻ. AMICHAI GREENBERG | g. 17.00
Izrael/Austria | 2018 | 88 min

Władze austriackiego miasteczka planują wybudować osiedle w miejscu, gdzie może się znajdować masowy grób Żydów zamordowanych w czasie wojny. Yoel, historyk z Jerusalem Holocaust Institute, rozpoczyna walkę o wstrzymanie prac. Ma pięć dni, by ustalić lokalizację grobu, inaczej apelacja zostanie odrzucona. Mieszkańcy miasteczka milczą. Tymczasem okazuje się, że matka Yoela nie jest osobą, za którą się podaje. Film wyróżniony nagrodą specjalną na Haifa International Film Festival.

TŁUMACZ | REŻ. MARTIN ŠULÍK | g. 19.00
Słowacja | 2018 | 113 min

Tłumacząc na słowacki książkę byłego SS-mana, Ali Ungar odkrywa, że ten zamordował jego rodziców. Wyrusza do Austrii, ale w mieszkaniu zastaje jedynie jego syna Georga. Choć spotkanie kończy się kłótnią, Georg postanawia wyruszyć na Słowację, by dowiedzieć się więcej o przeszłości ojca. Prosi Alego, by ten został jego tłumaczem. Słodko-gorzka opowieść o poszukiwaniu tożsamości i o tym, jak historia przodków wciąż wpływa na kolejne pokolenia.

FILMY DOKUMENTALNE

POWOJENNE FILMY KRÓTKOMETRAŻOWE | g. 15.00

Majdanek – cmentarzysko Europy | reż. Aleksander Ford
Polska | 1944 |24 min

Jeden z pierwszych w historii filmów dokumentalnych o obozie koncentracyjnym, nakręcony 24 i 25 lipca 1944 r. – zaraz po wyzwoleniu obozu. Twórcami filmu są Aleksander Ford i Jerzy Bossak, oficerowie Czołówki Filmowej Wojska Polskiego.

Swastyka i szubienica | reż. Kazimierz Czyński
Polska | 1945 | 26 min

Reportaż z procesu załogi obozu na Majdanku, który odbył się na przełomie listopada i grudnia 1944 r.  Jeden z pierwszych filmów dokumentalnych o procesie zbrodniarzy wojennych II wojny światowej.

Dzieci z rampy | reż. Andrzej Piekutowski
Polska | 1963 | 10 min

Większość dzieci, które przeżyły KL Auschwitz, nie pamiętała rodziców, miejsca i daty urodzenia, a nawet imienia. Jedyne, co dało się czasami odtworzyć, to jakim transportem przybyły – o tym mówił numer wytatuowany na ręce. Po latach opowiadają swoją historię.

Wizja lokalna | reż. Janusz Kidawa
Polska | 1965 |10 min

W 1963 r. załoga obozu Auschwitz-Birkenau stanęła przed sądem we Frankfurcie nad Menem. Najczęstszą linią obrony byłych SS-manów było podważenie wiarygodności zeznań świadków oskarżenia. Sąd zdecydował się na wizję lokalną na terenie byłego obozu. Film Janusza Kidawy to reportaż z tej wizyty.

Muzeum | reż. Jerzy Ziarnik
Polska | 1966 | 19 min

Film opowiada historię powstania Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.

ŻYCIE PO AUSCHWITZ | REŻ. JON KEAN | g. 17.00
USA | 2017 | 83 min

„Jesteście wolne. Możecie wracać do domu” usłyszały, gdy brama obozu została otwarta. Sześć niezwykłych kobiet opowiada, o tym co stało się potem. O domu, którego już nie było, emigracji do Stanów Zjednoczonych i prowadzeniu zwykłego życia po niewyobrażalnej tragedii, a przede wszystkim o tłumionym przez wiele dekad przemożnym pragnieniu mówienia o koszmarze obozu.

DO WIDZENIA, HERR SCHWARZ | REŻ. YAEL REUVENY | g. 19.00
Izrael/Niemcy | 2014 | 96 min

Michla Schwarz była przekonana, że jako jedyna z rodziny przeżyła Holocaust. Po wojnie wyemigrowała do Izraela, gdzie urodziła się matka reżyserki filmu. Po latach Yael Reuveny dowiaduje się, że brat babci przeżył, a po wojnie mieszkał w Niemczech. Wyrusza w podróż, by zrozumieć, czemu nie próbował się skontaktować z rodziną. Film wyróżniony nagrodą dla najlepszego dokumentu na Haifa International Film Festival.

ŚWIADKOWIE EPOKI