Konspiratorki - zapomniane Polki na frontach II wojny światowej | dyskusja - Instytut Pileckiego

Z okazji rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego chcemy przypomnieć rolę polskich agentek wywiadu, sanitariuszek, łączniczek, kobiet – żołnierzy i oficerów podczas II wojny światowej. Zapraszamy na debatę oraz pokaz dokumentu w reż. Paula Meyera.

Instytut Pileckiego w Berlinie razem z Fundacją Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Centrum Badań Historycznych PAN serdecznie zapraszają na specjalne wydarzenie, poświęcone roli polskich kobiet podczas II wojny światowej oraz w Powstaniu Warszawskim. W dyskusji wokół filmu „Konspiratorki - Zapomniane Polki na frontach II wojny światowej” w reżyserii Paula Meyera wezmą udział: dr Helena Jędrzejczak (Kultura Liberalna, Uniwersytet Warszawski), dr Paweł Ukielski (wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego) oraz Paul Meyer (reżyser, dokumentalista). Spotkanie poprowadzi Hanna Radziejowska (Instytut Pileckiego w Berlinie).

Podobnie jak w przypadku poprzednich wydarzeń online organizowanych przez Instytut Pileckiego, również i tym razem dostępna będzie zarówno polska wersja językowa, jak i symultaniczne tłumaczenie na niemiecki. Dyskusja na żywo z udziałem publiczności odbędzie się w piątek 31 lipca o godzinie 18.00, natomiast film „Konspiratorki” będzie dostępny na specjalnej platformie w trzech wersjach językowych (polska, niemiecka i angielska) przez dwa dni. Osoby zarejestrowane na debatę (tu można zgłaszać swój udział w wydarzeniu) otrzymają e-mail z linkiem do dyskusji oraz hasło niezbędne do odtworzenia filmu:

• w języku polskim: https://vimeo.com/440720935
• w języku niemieckim: https://vimeo.com/440732672
• w języku angielskim:  https://vimeo.com/440729924

Zapomniane Polki na frontach II wojny światowej

To druga część wydarzenia „Zapomniany Aliant – Polacy na frontach II wojny światowej”, debaty z okazji rocznicy końca II wojny światowej, zorganizowanej z inspiracji Markusa Meckela przez Instytut Pileckiego, Centrum Badań Historycznych CBH oraz Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej w maju 2020 roku.

II Rzeczpospolita przyznała kobietom czynne i bierne prawa wyborcze już w listopadzie 1918 roku. Dla pokolenia, które z wysiłkiem wywalczyło niepodległość, ta niezwykła polityczna decyzja na tle ówczesnej Europy, była czymś absolutnie oczywistym. Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego to okazja do szerszej refleksji nad rolą kobiet w walce o wolność i niepodległość Polski w XX wieku.

Obywatelki II Rzeczpospolitej walczyły o Polskę w konspiracji PPS przed I wojną światową, w polskim wywiadzie, w Legionach Piłsudskiego, podczas działań wojennych lat 1917–1918, a następnie w wojnie 1920 roku z bolszewikami. Ów związek pomiędzy politycznymi prawami a udziałem w wysiłku zbrojnym, to spuścizna odwołująca się do politycznej tradycji antyku: o losach własnego państwa może decydować tylko ten, kto staje w jego obronie. Emancypacja Polek w końcu XIX wieku łączyła się ściśle z ideą walki o niepodległą Polskę, a także prawa kobiet do edukacji, działalności politycznej i obywatelskiej, co wpisywało się w marzenie o wolnej Polsce.

Tradycja obecności kobiet w wojsku jako obywatelek Rzeczpospolitej po raz kolejny wyraziła się podczas II wojny światowej. Kobiety walczyły w każdej polskiej armii - w podziemiu i na wszystkich frontach. Były agentkami wywiadu, sanitariuszkami, łączniczkami, lotniczkami, żołnierkami i oficerami. Organizowały tajne nauczanie, przeprowadzały często niebezpieczne akcje dywersyjne; podobnie jak mężczyźni trafiały do obozów koncentracyjnych, były więzione, torturowane i mordowane. Pod koniec Powstania Warszawskiego, w akcie kapitulacyjnym, Polki jako pierwsze kobiety w historii zostały uznane za żołnierzy chronionych konwencją genewską, a dla kobiet żołnierzy i oficerów powstały dwa specjalne oflagi kobiece. Film w reżyserii Paula Meyera to niezwykły dokument historyczny - zapis rozmów z niezwykłymi kobietami polskiego podziemia, opowiadający o ich działalności, walce w Powstaniu Warszawskim, a także powojennych losach. 

W trakcie dyskusji zastanowimy się nad specyfiką kobiecej obecności w walkach zbrojnych i zapytamy o to, czy wojna może mieć coś z kobiety. Porozmawiamy na temat roli Polek w Powstaniu Warszawskim, a także o kobiecej pamięci i percepcji wielkiego zła, jakim było doświadczenie okupacji i zbrodni III Rzeszy.

Dyskusja odbędzie się w ramach cyklu „Zapomniany Aliant? Polacy na frontach II wojny światowej”. Pierwsza dyskusja (można ją obejrzeć tu), w której wzięli udział Jochen Böhler (Uniwersytet w Jenie), Jacek Młynarczyk (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Alexandra Richie (Collegium Civitas, Warszawa) oraz Markus Meckel (były Minister Spraw Zagranicznych, Berlin), przyczyniła się do decyzji Senatu Berlińskiego, który w napisie na Bramie Brandenburskiej dodał słowo „dziękuję” za wkład polskich sił zbrojnych w czasie II wojny światowej.