„Europa” w reżyserii Franciszki i Stefana Themersonów | premiera w Łodzi - Instytut Pileckiego

Zapraszamy na łódzką premierę „Europy” Franciszki i Stefana Themersonów. Przez lata sądzono, że ten awangardowy film zaginął w zawierusze wojennej. Dzięki staraniom berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego został odnaleziony w niemieckim archiwum.

Gdzie: ms2, Ogrodowa 19, sala audiowizualna
Kiedy: 26.11.2021, piątek, godz. 18.00
Wstęp: 1 zł, bilet do zakupienia w kasie muzeum przed wydarzeniem

O filmie, który zaginął podczas II wojny światowej, krążyły legendy i do niedawna był uważany za dzieło na zawsze utracone. W roku 2019, dzięki staraniom berlińskiego oddziału Instytutu Pileckiego, „Europa” została odnaleziona w niemieckim archiwum. Odkrycie to miało miejsce w ramach szeroko zakrojonych prac badawczych we współpracy z Bundesarchiv, która objęła digitalizację ponad 32 000 sygnatur i milionów dokumentów archiwalnych. W 2020 roku film został cyfrowo zrekonstruowany w warszawskim studiu postprodukcji Fixafilm.

Franciszka (1907-1988, malarka, ilustratorka książek, malarka) i Stefan (1910-1988, pisarz, artysta i kompozytor) Themersonowie zajęli się wspólnym tworzeniem filmów eksperymentalnych. Należeli do grona najbardziej wszechstronnych twórców awangardowych w polskiej sztuce XX wieku. Twórczość filmowa Franciszki i Stefana Themersonów odwoływała się do awangardowej koncepcji kształtowania nowoczesnego człowieka poprzez uwrażliwianie go na otaczającą rzeczywistość. Artyści wierzyli, że każdy człowiek obdarzony jest umiejętnością tworzenia widzeń. Uruchamiali ją w odbiorcach za pomocą różnych metod operowania kamerą, efektów specjalnych oraz budowania sekwencji obrazów.

Odnaleziony film „Europa”, zrealizowany w latach 1931-1932, jest najpełniejszym przykładem nowatorskich rozwiązań stosowanych przez Themersonów. Był też jednym z najszerzej dyskutowanych filmów awangardowych okresu międzywojennego. Dzieło Themersonów jest próbą przetłumaczenia na język filmu jednego z najciekawszych utworów poetyckich tamtego okresu - poematu „Europa” napisanego przez Anatola Sterna i wydanego w 1929 roku w opracowaniu graficznym Mieczysława Szczuki i Teresy Żarnower. Marcin Giżycki napisał, że Themersonowie „w miejsce słów […] podstawili znaki ikoniczne. Kiedy, na przykład w poemacie mowa jest o «tasiemcach gazet», «bakcylach słów» wpychanych ludziom do gardła, na ekranie dosłownie ukazywały się gazety wpychane w usta”. Nadało to ich dziełu charakter ruchomego kolażu.

Projekcji „Europy” Themersonów będą towarzyszyć komentarze zaproszonych gości: Marcina Giżyckiego, Jasi Reichardt, Beaty Śniecikowskiej i Józefa Robakowskiego. Wyświetlone zostanie nagranie, w którym Hanna Radziejowska kierująca Instytutem Pileckiego w Berlinie opowie o okolicznościach odnalezienia filmu. W trakcie spotkania zaprezentowany zostanie także film „Europa II” z 1988 roku w reżyserii Piotra Zarębskiego, który jest próbą osadzenia rekonstrukcji zaginionego wówczas filmu Themersonów i umiejscowienia poematu Sterna w kontekście współczesnym. W swoim wprowadzeniu reżyser filmu opowie o okolicznościach jego powstania. Spotkanie poprowadzi Paweł Polit.

Pokaz filmu „Europa” odbywa się we współpracy z Instytutem Pileckiego oraz Jasią Reichardt, siostrzenicą Franciszki Themerson i opiekunką spuścizny artystów, a także z partnerami pokazu: Themerson Estate, Lux Film oraz Fixafilm.

W związku z ograniczoną liczbą wolnych miejsc na wydarzenie obowiązują zapisy na adres mailowy: cm@msl.org.pl

Ze względu na dynamiczną sytuację pandemiczną organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmniejszenia limitu miejsc, zmiany terminu wydarzenia, a nawet jego odwołania.