Prezentacja raportu o przemocy seksualnej rosyjskich wojsk wobec ukraińskich kobiet | Centrum Lemkina - Instytut Pileckiego

Zapraszamy na dyskusję połączoną z prezentacją raportu „Podoba ci się, nie podoba, cierp, moja piękna – nieukarane zbrodnie. Przemoc seksualna rosyjskich wojsk okupacyjnych wobec ukraińskich kobiet”.

Raport przygotował zespół Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich w Ukrainie im. Rafała Lemkina działający przy Instytucie Pileckiego.

Spotkanie odbędzie się 22 lutego 2024 roku o godz. o godz. 17.00 w Galerii DeBeKa (Dom Bez Kantów) przy ul. Krakowskie Przedmieście 11.

Raport zawiera świadectwa kobiet, które doświadczyły przemocy seksualnej związanej z konfliktem (ang. Conflict-Related Sexual Violence – CRSV) w różnych fazach działań wojennych, zarówno podczas pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę rozpoczętej w lutym 2022 roku, jak również we wcześniejszej fazie konfliktu na wschodzie Ukrainy, począwszy od roku 2014 roku.

W raporcie znalazły się relacje 60 świadków. Spośród nich 42 kobiety były ofiarami przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć, a 11 kobiet było świadkami tej przemocy. W niewoli przebywały 22 kobiety. Ofiarą gwałtu na terytoriach okupowanych padło 11 kobiet. Raport zawiera także świadectwa 8 mężczyzn, którzy byli świadkami przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć.

Świadectwa zbierano w okresie od kwietnia 2022 roku do lutego 2024 roku. Raport został sporządzony po polsku i ukraińsku. Autorem ilustracji do raportu jest ukraiński artysta Serhii Zakharov.

Osoby, które wezmą udział w dyskusji:

dr hab. Magdalena Gawin – dyrektorka Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego.

Monika Andruszewska – koordynatorka raportu, dziennikarka i korespondentka wojenna, od wydarzeń na kijowskim Majdanie w 2014 roku nieprzerwanie relacjonuje sytuację w Ukrainie, szczególnie z terytoriów dotkniętych rosyjską agresją. Inicjatorka licznych zbiórek pomocy humanitarnej, oraz wsparcia dla obywateli Ukrainy nielegalnie uwięzionych przez Rosję i ich bliskich.

Wiktoria Godik – mieszkanka Irpienia, brała aktywny udział w ewakuacjach mieszkańców miasta podczas rosyjskiego oblężenia w lutym i marcu 2022 roku. Po wyzwoleniu Kijowszczyzny organizowała wsparcie dla osób starszych, dzieci i zwierząt, które ucierpiały w wyniku działań zbrojnych Rosji. Od kwietnia 2022 roku współpracowniczka Centrum Lemkina. Swoją decyzję, by dokumentować rosyjskie zbrodnie argumentuje tym, że nie chce, by więcej ukraińskich miast podzieliło los Buczy i Irpienia.

Iryna Dowhań – urodzona w miejscowości Jasynuwata pod Donieckiem. W 2014 roku aresztowana i torturowana przez Rosjan pod zarzutem wspierania armii ukraińskiej. Po opuszczeniu więzienia szykanami zmuszona do opuszczenia rodzinnego miasta. Obecnie mieszka w Kijowie. Od listopada 2018 roku pracuje jako ukraińska koordynatorka SEMA – organizacji działającej na rzecz kobiet, które doświadczyły przemocy seksualnej w trakcie wojny (Global Network of Victims and Survivors to End Wartime Sexual Violence). Od kwietnia 2022 roku współpracowniczka Centrum Lemkina. Dokumentuje historie kobiet, które przetrwały okupację.

Tetiana Tipakova – aktywistka i wolontariuszka z Berdiańska, dwukrotnie zatrzymana, więziona i torturowana przez Rosjan w 2022 roku. Wzywała mieszkańców swojego miasta do sprzeciwiania się rosyjskiej propagandzie i nieprzyjmowania pomocy humanitarnej od okupanta. Była jedną z organizatorek antyrosyjskich protestów, które każdego dnia gromadziły w Berdiańsku setki osób. Po drugim uprowadzeniu i aresztowaniu opuściła okupowane terytorium. Jest inicjatorką akcji flash mob w ukraińskich miastach z tablicami „Berdiańsk to Ukraina”.

Liudmyla Huseinova – działaczka społeczna i obrończyni praw człowieka, w 2019 roku aresztowana przez nielegalne władze tzw. Donieckej Republiki Ludowej pod zarzutem szpiegostwa, spędziła 3 lata w areszcie śledczym w Doniecku. Laureatka Narodowej Nagrody Praw Człowieka, rzeczniczka praw dziecka w DRL. Stworzyła ogólnoukraiński ruch na rzecz ochrony praw dzieci, które znalazły się w dramatycznej sytuacji na linii frontu.

Serhii Zakharov – artysta i performer, pochodzi z Doniecka, gdzie ukończył m.in. Doniecką Szkołę Artystyczną. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem oraz projektowaniem. W 2014 roku w Doniecku założył Myrzilka Art Group. W okupowanym mieście tworzył dzieła sztuki ulicznej, ośmieszające bojowników Donieckiej Republiki Ludowej, za co trafił do izb tortur. Zaowocowało to powieścią graficzną pt. „Dziura”. Prowadzi wiele prezentacji i wykładów na temat roli sztuki w oporze bez przemocy. Mieszka i pracuje w Kijowie.

Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich w Ukrainie im. Rafała Lemkina (w skrócie Centrum Lemkina) zostało powołane przez Instytut Pileckiego w pierwszych dniach pełnoskalowej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę w 2022 roku. Misją jednostki jest zbieranie świadectw ludności cywilnej w celu utrwalenia dowodów zbrodni popełnionych przez wojska rosyjskie, aby świat nigdy nie zapomniał o wydarzeniach, do których dochodzi podczas wojny toczącej się na terytorium Ukrainy. Gromadzone relacje posłużą jako materiał badawczy dla naukowców, reportażystów czy dziennikarzy – wszystko po to, aby zbrodnie popełnione przez żołnierzy rosyjskich na ukraińskich cywilach zakorzeniły się w zbiorowej pamięci. 

Centrum Lemkina obecnie przechowuje 843 świadectwa pisemne zebrane w 80 ośrodkach tymczasowego pobytu uchodźców w Polsce, 828 świadectw video, w tym 648 rozmów zarejestrowanych w 11 regionach Ukrainy oraz 180 rozmów nagranych w ośrodkach tymczasowego pobytu dla uchodźców w Polsce. Pisemne zeznania uzupełnia 2500 zdjęć i materiałów filmowych.