Konferencja „Oswajanie rewolucji: doświadczenia społeczeństw Polski i Europy Środkowej w latach 1945-1989 r." | Dzień drugi - Instytut Pileckiego

17 i 18 października 2025 r. w Warszawie odbędzie się konferencja „Oswajanie rewolucji: doświadczenia społeczeństw Polski i Europy Środkowej w latach 1945-1989 r.".

Instytut Pileckiego we współpracy naukowej z Instytutem Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN organizuje w dniach 17-18 października 2025 w Warszawie konferencję naukową Oswajanie rewolucji: doświadczenia społeczeństw Polski i Europy Środkowej w latach 1945-1989 r. Konferencja stanowi kontynuację ubiegłorocznego kongresu Przyszłość studiów nad Europą Środkową i Wschodnią, a jej tematyka będzie rozwijana w trakcie corocznych, cyklicznych międzynarodowych wydarzeń naukowych w kolejnych latach.

Jej założeniem jest uzupełnienie zdominowanego przez historię polityczną obrazu dziejów Polski komunistycznej oraz krajów Europy Środkowo-Wschodniej o perspektywę historii społecznej. Poszerzenie tej wizji o głębszą refleksję nad zjawiskami społecznymi i kulturowymi, w oparciu o poszerzony i nowoczesny katalog pytań badawczych i ujęć teoretycznych może uczynić ów obraz nie tylko bardziej panoramicznym, ale również wieloaspektowym. Taka perspektywa pozwoli też na lepsze zrozumienie obserwowanych po 1989 r podobieństw i odrębności charakteryzujących państwa i społeczeństwa byłego bloku wschodniego.

Konferencja umożliwi zgromadzenie badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe (takie jak historia, antropologia, socjologia, badania pamięci, i in.), zajmujących się analizą zmian społecznych zachodzących w każdym z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, co przyczyni się do lepszego zrozumienia procesów historycznych w powojennej historii Polski i regionu.

Wśród poruszanych kwestii znajdą się takie zagadnienia jak:

• Stare i nowe struktury społeczne i zawodowe;
• Jeden naród? Zróżnicowanie etniczne i mniejszości narodowe;
• Miasto i wieś: nowe przestrzenie a relacje i procesy społeczne;
• Kobiety, rodzina, grupy wiekowe;
• Partia komunistyczna, władza, społeczeństwo;
• Migracje wewnętrzne i zewnętrzne. 

Zakładanym efektem konferencji – zarówno tej jak i kolejnych  jest przygotowanie i wydanie wysoko punktowanych publikacji, nie tylko podsumowujących konferencyjne debaty, ale również stanowiących propozycję syntetycznego ujęcia społecznej historii komunistycznej Polski i pozostałych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. W efekcie powstanie zatem publikacja reasumująca najważniejsze ustalenia naukowe w tej dziedzinie.

PROGRAM KONFERENCJI

Dzień II, Sobota, 18 października 2025

9:00–10:00 – Wykład keynote III: Zsuzsanna Varga (Eötvös Loránd University, Budapeszt): Peasant agency during and after the collectivization: individual and collective experiences
Moderacja: Ewelina Szpak

10:00–10:15 – Przerwa kawowa

10:15–11:45 – Sesje VI i VII – sesje równoległe

10:15- 11:45 - Sesja VI: Prowincja jako laboratorium modernizacji: wieś i struktury awansu w Polsce Ludowej
Moderacja: Ewelina Szpak

• PGR jako laboratorium nowoczesności? - Małgorzata Machałek (Uniwersytet Szczeciński)
• Prywatne gospodarstwa rolne a niekapitalistyczna modernizacja odgórna. Mechanizmy adaptacyjne"- Maria Halamska (IRWiR PAN)
• Struktury odczuwania awansu w Polsce powojennej – Magda Szcześniak (Instytut Kultury Polskiej UW)

10:15:11:45 - Sesja VII: Tożsamości w ruchu. Mniejszości narodowe i etniczne wobec komunizmu (cz. 2)
Moderacja: Bartłomiej Kapica

• Migracje zewnętrzne w PRL - Dariusz Stola (Instytut Studiów Politycznych PAN)
• Społeczeństwo Polski powojennej w planach i wizjach rządu RP na uchodźstwie w okresie II wojny światowej - Kinga Czechowska (Instytut Pileckiego)  
• Niemcy - Piotr Madajczyk (Instytut Studiów Politycznych PAN)

11:45 - 12:45 -  Przerwa obiadowa

12:45 - 14:15 - Sesja VIII: Między retoryką równości a praktyką różnic: Nowe stratyfikacje społeczne w socjalizmie
Moderacja: Hubert Wilk

• Chłopi: przeobrażenia i strategie adaptacji - Dariusz Jarosz (Instytut Historii PAN)
• Robotnicy: „klasa przewodnia” między retoryką a codziennością - Jędrzej Chumiński (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu)
• Artyści i twórcy w systemie kontrolowanej autonomii - Konrad Rokicki (Ministerstwo Spraw Zagranicznych)

14:15 - 14:30 - Przerwa kawowa

14:30 - 15:30 - Dyskusja panelowa: Oswajanie rewolucji: sprawczość oddolna, opór i adaptacja w Polsce i Europie Środkowej 1945–1989(
Marcin Zaremba, Bartosz Kaliski, Barbara Klich-Kluczewska)
Moderacja: Michał Przeperski

15:30 - Zamknięcie konferencji – Dariusz Jarosz oraz Bartłomiej Kapica