Wystawy - Instytut Pileckiego

Zawołani po imieniu

Wystawa opowiada o osobach wyjętych spod prawa, zagrożonych donosem, mordowanych bez sądu – tylko dlatego, że pomagali tym, których okupanci uznali za „podludzi”.

Dziś, po latach, przypominamy twarze Polaków zamordowanych za ratowanie Żydów i oddajemy głos ich bliskim. Do przygotowania wystawy posłużyły materiały zebrane podczas badania losów „Zawołanych po imieniu” – archiwalne dokumenty i zdjęcia, przedmioty należące do upamiętnionych, wywiady z rodzinami, a także opracowania dotyczące niemieckiej machiny terroru, jakiej byli poddani mieszkańcy okupowanej Polski.

Od 21 stycznia 2023 roku przebudowana ekspozycja jest ponownie otwarta dla zwiedzających.
 
Zapraszamy również na wirtualną wystawę: https://instytutpileckiego.pl/pl/wystawy/wirtualne-wystawy/zawolani-po-imieniu-wystawa-wirtualna

Adres: Dom Bez Kantów, ul. Krakowskie Przedmieście 11, 00-065 Warszawa

Godziny otwarcia: poniedziałek – niedziela, godz. 10:00-18:00 (ostatnie wejście o godz. 17:30)

W okresie wakacyjnym (do 31 sierpnia) wystawa jest otwarta w godz. 11-19.
Ostatnie wejście o godz. 18:30

Warsztaty edukacyjne: poniedziałek - piątek godz. 10:00-16:00
Kontakt i rezerwacja: zapisz się na zajęcia poprzez formularz (kliknij tutaj)!
+48 539 093 336, zapisy@instytutpileckiego.pl
Wstęp bezpłatny ! ! !

Decyzja: ratować ludzi

To pierwsza tak duża wystawa poświęcona wysiłkom polskich dyplomatów w czasie II wojny światowej na rzecz ratowania Żydów w okupowanej Polsce i innych krajach Europy. Ekspozycja przedstawia sylwetki tych, którzy walkę toczyli nie na frontach, a przy biurkach, jako oręż zaś mieli do dyspozycji swój własny podpis i pieczęć.

W centrum – krąg polskich dyplomatów, którzy pod przewodnictwem Aleksandra Ładosia, Szefa Poselstwa RP w Bernie, we współpracy z organizacjami żydowskimi zajmowali się wydawaniem europejskim Żydom nielegalnych paszportów krajów latynoamerykańskich. Dokumenty te dawały ich posiadaczom szansę na uratowanie od Zagłady. W Grupie działali: Aleksander Ładoś, Juliusz Kuhl, Stefan Ryniewicz, Konstanty Rokicki, Chaim Eiss, Abraham Silberschein.

Na wystawie dodatkowo zostaną pokazane historie innych polskich dyplomatów działających od czasów przed wybuchem II wojny światowej, aż do jej zakończenia. Będą to: Feliks Chiczewski, Wojciech Rychlewicz, Tadeusz Romer, Henryk Sławik.
 

Na wystawie po raz pierwszy publicznie można zobaczyć odręczne notatki, korespondencje, świadectwa i źródła, które pomogły ustalić nazwiska Żydów, którym wypisano paszporty dające ich posiadaczom szansę na uratowanie od Zagłady. Zobaczymy także prywatne przedmioty pozyskane z zagranicy od krewnych uczestników wydarzeń sprzed 80 lat.

Dom Bez Kantów, galeria "DeBeKa", ul. Krakowskie Przedmieście 11.
Wystawę można zobaczyć codziennie w godzinach 10-18
Wstęp wolny! Zapraszamy!

Podwójnie Wolne. Prawa polityczne kobiet 1918

28 listopada 1918 r. Polki dekretem Naczelnika Państwa otrzymały czynne i bierne prawa wyborcze, co postawiło Polskę w szeregu najbardziej demokratycznych i nowoczesnych państw Europy. Co jednak wydarzyło się wcześniej? Jak wyglądała droga, którą musiały przejść kolejne pokolenia kobiet, by 26 stycznia 1919 r. nasze babcie i prababcie z dużych i małych miast, ze szlacheckich dworków i wiejskich chałup udały się w środku mroźnej zimy do urn wyborczych, żeby po raz pierwszy w historii wybrać posłów i co najważniejsze, posłanki? Paleolog, Gertz, Kretkowska, Szczerbińska - poznaj polskie emancypantki, działaczki niepodległościowe i społeczniczki! W stulecie nadania Polkom praw wyborczych przedstawiamy ich niezwykłą drogę do idei wolnej Polski i równych praw kobiet i mężczyzn.

Ekspozycja otrzymała wyróżnienie w konkursie „Polish Graphic Design Awards” 2018 w kategorii „Wayfinding”.

Wystawa była pokazywana w Berlinie, w wielu miastach Polsce, na Litwie, w Luksemburgu oraz w Słowenii.

Lemkin. Świadek wieku ludobójstwa

Czy ludobójstwo to domena historii? Co doprowadziło do powstania jednej z najważniejszych odpowiedzi intelektualnych na tragiczne doświadczenie II wojny światowej? „Lemkin. Świadek wieku ludobójstwa” to pierwsza w Polsce wystawa, która w całości poświęcona jest postaci Rafała Lemkina. Jej otwarcie przypadło w 70. rocznicę uchwalenia konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, którą Lemkin uważał za dzieło swego życia. Warszawa – miasto, w którym prowadził przed wojną kancelarię adwokacką i z którego uciekał przed niemieckimi bombardowaniami we wrześniu 1939 roku; Warszawa – miasto ciężko doświadczone niemieckimi zbrodniami, których ofiarami padali Żydzi i Polacy; Warszawa – to właściwe miejsce, by mówić o życiu i dokonaniach Rafała Lemkina.

Wystawa była pokazywana w Warszawie, w siedzibie ONZ w Nowym Jorku, w Bochum, w Berlinie oraz Valdosta Uniwersity w USA. 

Ochotnik. Witold Pilecki i jego misja w Auschwitz

Witold Pilecki był pierwszym, który poinformował świat o okrucieństwie rozgrywającym się za bramą obozu. Przez ponad dwa i pół roku budował ruch oporu w Auschwitz i przygotowywał zbrojne powstanie. Po ucieczce osobiście zabiegał u przywódców polskiego państwa podziemnego o udaremnienie zagłady setek tysięcy ludzkich istnień. 

Witold Pilecki był dotychczas postacią mało znaną poza granicami Polski. Ekspozycja przygotowana z udziałem międzynarodowych ekspertów prezentuje nie tylko słynne raporty Pileckiego, ale także unikatowe obiekty, takie jak egzemplarz maszyny szyfrującej Enigma, fragmenty zniszczonego przez Niemców Teatru Wielkiego w Warszawie, nieznane szerzej dokumenty z procesów oświęcimskich we Frankfurcie czy szereg oryginalnych eksponatów z Muzeum Auschwitz.

Wirtualny spacer po wystawie (kliknij).

Wystawa zainaugurowała obecność Instytutu Pileckiego w Berlinie w 2019 r.

Paszporty

Wystawa opowiada o roli rządu RP na uchodźstwie i Polskiego Państwa Podziemnego w informowaniu świata o Holokauście oraz akcjach podejmowanych dla ratowania Żydów z terenów niemieckiej okupacji. Powstała w związku z badaniami prowadzonymi przez Ambasadę Polski w Szwajcarii i Instytut Pileckiego, na podstawie których ogłoszono listę nazwisk Żydów, którzy w wyniku starań tzw. grupy Ładosia otrzymali paszporty krajów Ameryki Południowej. Paszporty te wielu z nich uratowały życie. W sposób szczegółowy prezentuje działalność właśnie grupy Ładosia i jej głównych bohaterów, w tym Chaima Eissa i Aleksandra Ładosia.

Wystawa była pokazywana w Jerozolimie (Centrum Begina), w Muzeum Holokaustu w Los Angeles, w kilku miejscach w Londynie, Leicester i Aberdeen w Wielkiej Brytanii, w szwajcarskim Bernie i Rapperswilu, w Wiedniu (m. in. na wzgórzu Kahlenberg),w Czechach (m. in. w synagodze Maisela i Muzeum Getta w Terezínie), w Muzeum Getta Ryskiego i Holocaustu w Rydze na Łotwie, na Litwie, w Warszawie, w Markowej, w Kielcach i Bielsku-Białej.

Wola 1944: Wymazywanie

Ekspozycja poświęcona jest ludobójstwu na Woli dokonanym na ludności cywilnej w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego. Wystawa opiera się na zbiorze ponad stu fotografii zgromadzonych w ramach śledztwa w sprawie głównego sprawcy zbrodni.

Wystawa opowiada o nieudanym rozliczeniu Heinza Reinefartha - Grupenführera SS, dowódcy niemieckich formacji, które w pierwszych dniach sierpnia 1944 roku wymordowały kilkudziesięciu tysięcy cywilnych mieszkańców warszawskiej Woli. Po wojnie Reinefarth w RFN został burmistrzem kurortu Westerland na wyspie Sylt i deputowanym do Landtagu w Szlezwiku-Holsztynie, pracował jako adwokat, cieszył się szacunkiem. Mimo wielu starań, nigdy nie udało się pociągnąć go do odpowiedzialności.

Wystawa „Wola 1944: Wymazywanie. Zdjęcia ze śledztwa w sprawie Heinza Reinefartha” opiera się ona na zbiorze ponad stu fotografii, które zostały zgromadzone w aktach śledztwa, prowadzonego w sprawie Reinefartha przez prokuraturę we Flensburgu w latach 1961-1967. Była to najpoważniejsza próba i ostatnia szansa, aby osądzić głównego sprawcę zbrodni na Woli – niestety, zakończona niepowodzeniem. Zdjęcia, zeznania świadków, materiały dowodowe i wypowiedzi śledczych układają się w retrospektywną opowieść o losie mieszkańców Woli w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. Odsłaniają także kulisy działania powojennego niemieckiego wymiaru sprawiedliwości, który nawet na przełomie lat 50. i 60., kiedy podejmowano pewne próby osądzenia sprawców, i nawet w przypadku najbardziej ewidentnych zbrodni okazał się rażąco nieskuteczny.

Organizacja wystawy była możliwa dzięki wieloletnim badaniom Hanny Radziejowskiej nad sprawą Reinefartha oraz rozbudowanemu programowi archiwalnemu Instytutu Pileckiego, w ramach którego na skalę masową są digitalizowane dokumenty na temat polskiego doświadczenia dwóch totalitaryzmów pochodzące z archiwów polskich i zagranicznych.

Wystawa była pokazywana w Warszawie, Gdańsku, Berlinie, Szlezwiku-Holsztynie.

LIPCOWI

Obława Augustowska to była największa zbrodnia dokonana na Polakach przez Armię Czerwoną i sowieckie służby bezpieczeństwa po zakończeniu II wojny światowej. Jest ona symbolem dramatycznego losu Europy Środkowo-Wschodniej, która w 1945 r. na kilkadziesiąt lat znalazła się w strefie wpływów Związku Sowieckiego.

Na wystawie preentowana jest kolekcja zdjęć osób zamordowanych przez Sowietów w wyniku Obławy Augustowskiej. Fotografie te stanowią jedyny nośnik, dzięki któremu wizerunki Ofiar Obławy zachowały się do naszych czasów. Dzięki zaawansowanym technikom rekonstrukcji cyfrowej i koloryzacji wystawa przywraca naszej pamięci prawdziwe oblicza tych osób. Stając z nimi twarzą w twarz, dostrzegamy rozmiar straty i skalę zbrodni, która przerwała życiorysy odważnych młodych ludzi, pełnych pasji i planów na przyszłość.

Wystawa w listopadzie 2021 r. została nominowana do prestiżowej nagrody „Projekt Roku” Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej w kategorii „Impakt Społeczny”.

Wystawa była prezentowana w Warszawa, Augustów, Gdynia oraz Suwałkach.

SHARDS OF UNJUDGED CRIMES

Multimedialna wystawa „SHARDS OF UNJUDGED CRIMES – Ukrainian eyewitness testimonies of Russian crimes" – powstała na podstawie relacji naocznych świadków zbrodni rosyjskich popełnionych na Ukrainie. 

Tytuł wystawy „Shard of Unjudges Crimes” (Okruchy nieosądzonych zbrodni) jest nieprzypadkowy. Wyobraziliśmy sobie wielkie lustro, w którym widzieliśmy piękną ziemię ukraińską, którą ktoś przyszedł i zniszczył, rozbił to lustro. Rozpadło się na miliony kawałków, rozsypało się po świecie, bo uchodźcy ukraińscy to nie tylko Ukraina i Polska, to także wszystkie kraje europejskie, Stany Zjednoczone, Kanada. Naszym zadaniem jest zebranie tych okruchów i w tych okruchach lustra przyjrzenie się wojnie – opowiadał Jakub Kiersikowski, kurator wystawy.

 
Wystawa była pokazywana w Berlinie i Warszawie.

Miejskie sieci modernizmu

"Miejskie sieci modernizmu i rola architektów i architektek pochodzenia żydowskiego. Przykład Gdyni"

Przykład Gdyni prezentuje międzywojenną architekturę Gdyni ukazywaną przez pryzmat wybranych realizacji autorstwa polskich architektów żydowskiego pochodzenia. Stanowili oni ważną grupę twórców zaangażowanych w działania modernizacyjne skupione wokół odbudowy i przebudowy Polski w okresie międzywojennym a także aktywnie przyczyniali się do rozwoju nowoczesnego języka architektonicznego. Pod koniec lat 30. XX wieku część z nich została pozbawiona prawa wykonywania zawodu a wraz z wybuchem II wojny światowej wielu z nich zostało zmuszonych do ucieczki w obawie o swoje życie oraz było prześladowanych lub zostało zamordowanych przez niemiecki reżim okupacyjny. Ze względu na wydarzenia czasu wojny i losy tych architektów w okresie powojennym, niektóre z tych postaci są dziś nieznane. O innych wciąż się pamięta, jednak ich życie i twórczość zasługują na szersze zainteresowanie i docenienie.

Prezentowane na wystawie przykłady projektów i realizacji architektonicznych to tylko część bogatego dorobku żydowskich architektów działających w Gdyni w okresie międzywojennym. Znaczna grupa tych budynków, podobnie jak te prezentowane na wystawie, przetrwała do dziś, nierzadko wraz z ich oryginalną dokumentacją projektową.

Wystawa powstała jako efekt współpracy stowarzyszenia Gesellschaft zur Erforschung des Lebens und Wirkens deutschsprachiger jüdischer Architekten (GjA) oraz Instytutu Pileckiego w Berlinie jako część programu Ćwiczenie Nowoczesności.

Wystawa pierwszy raz była prezentowana w listopadzie 2022 r. w Berlinie w ramach festiwalu Triennale der Moderne. W czerwcu 2023 r. była pokazywana w Gdyni.