Zbrodnia w Kuropatach 1937-1941: prawda i wolność | polsko-białoruska konferencja online - Instytut Pileckiego

W podmińskim uroczysku Sowieci rozstrzelali dziesiątki tysięcy Białorusinów i Polaków. Ofiary mordów z lat 1937-1941 wymazano ze zbiorowej pamięci. Zbrodnia w Kuropatach będzie tematem konferencji Instytutu Pileckiego i Domu Białoruskiego w Warszawie.

„Dziady przeciwko terrorowi” – pod tym hasłem 1 listopada 2020 roku tysiące Białorusinów maszerowało z Mińska do Kuropat, aby upamiętnić ofiary zbrodni sowieckich i zaprotestować przeciwko represjom władzy, które uderzają dziś w białoruską opozycję. Siły porządkowe próbowały rozbić demonstrację: użyto gazu łzawiącego, granatów hukowych i kul gumowych, aresztowano ponad 300 osób, wiele z nich pobito. Uczestnicy uroczystości, którym udało się dotrzeć do Kuropat, złożyli kwiaty i zapalili znicze przy krzyżach oraz odśpiewali pieśni. Z biało-czerwono-białymi flagami w rękach utworzyli kolumnę prowadzącą do centralnego miejsca upamiętnienia.

Kuropaty, uroczysko na obreżach Mińska, jest symbolem zbrodni komunistycznych na białoruskiej inteligencji. To właśnie tam Sowieci w latach 1937–1941 rozstrzelali według różnych szacunków od 100 tys. do 250 tys. osób. W Kuropatach zabijani byli również Polacy – ofiary operacji polskiej NKWD oraz zbrodni katyńskiej. W Związku Sowieckim o terrorze komunistycznym nie wolno było wspominać, dlatego Kuropaty zostały wymazane z pamięci zbiorowej, podobnie jak inne miejsca masowych rozstrzelań. W 1988 roku w języku białoruskim ukazał się artykuł autorstwa Zenona Pazniaka i Jewgenija Szmygalewa Курапаты — дарога смерці (Kuropaty – droga śmierci), w którym po raz pierwszy poruszono kwestię masowych mordów. Mimo upływu lat zbrodnia w Kuropatach nadal czeka na rzetelne opracowanie naukowe – wciąż nie przeprowadzono badań archeologicznych, a dokumentacja pozostaje zamknięta w archiwach. Z jednej strony Kuropatom grozi zapomnienie i zatarcie śladów zbrodni, z drugiej – instrumentalizacja w ramach oficjalnej państwowej polityki historycznej. Jednocześnie ostatnie wydarzenia wyraźnie wskazują, że pamięć o sowieckim terrorze jest żywa wśród Białorusinów i staje się istotnym punktem odniesienia dla tych, którzy dziś domagają się prawdy i wolności.

Wspólna konferencja Instytutu Pileckiego i Domu Białoruskiego w Warszawie (24.02.2021 r.) będzie poświęcona masowym represjom, których Białorusini i Polacy doświadczyli ze strony totalitarnej władzy sowieckiej w latach 1937–1941. Celem konferencji jest prezentacja obecnego stanu wiedzy na temat zbrodni w Kuropatach, która pozostaje poza głównym nurtem świadomości historycznej Polaków, a na Białorusi jest bliżej znana tylko w kręgach opozycyjnych. Zależy nam na podkreśleniu wspólnoty doświadczeń Białorusinów i Polaków w konfrontacji z komunizmem. Chcemy także zastanowić się nad rolą pamięci o Kuropatach i – szerzej – sowieckim terrorze w procesie upodmiotowienia społeczeństwa białoruskiego i kształtowania się nowej białoruskiej tożsamości politycznej. Czy wspólna historia narodów Europy Środkowo-Wschodniej może być podstawą porozumienia i współpracy? Jakie znaczenie ma doświadczenie komunizmu dla wysiłków na rzecz budowy i poszerzenia przestrzeni wolności i demokracji w naszym regionie? Jak wprowadzać tę perspektywę do głównego nurtu pamięci europejskiej?

Wydarzenie odbędzie się jako webinar na platformie Zoom; równolegle będzie prowadzona transmisja na Facebooku.

Link do rejestracji na webinar:

https://zoom.us/webinar/register/WN_775svk4tQtSIjEhB7PuRyA

Wystąpienia bedą tłumaczone symultanicznie na języki polski i białoruski.

Partnerzy konferencji:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Biełsat TV

Centrum Białoruskiej Solidarności

Białoruski Młodzieżowy Hub

Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego

Instytut Europy Środkowej

Ośrodek Studiów Wschodnich

Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego

Fundacja Solidarności Międzynarodowej

Muzeum Pamięci Sybiru

Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura

Do pobrania