Czy ryzykowali życiem? Dyplomaci jako Sprawiedliwi wśród Narodów Świata | debata - Instytut Pileckiego

Czy oceniając postawy dyplomatów w obliczu Holocaustu, powinniśmy stosować te same kryteria, co w przypadku innych ratujących? Punktem wyjścia do dyskusji będzie wykład Erica Saula, który od lat bada zaangażowanie dyplomatów w pomoc Żydom.

Akcje ratunkowe prowadzone przez dyplomatów od lat stanowią  wyzwanie dla organizacji zajmujących się upamiętnianiem i honorowaniem tych, którzy nieśli pomoc Żydom w obliczu Zagłady. Działali oni bowiem w szczególnych okolicznościach: czasem w miejscach poza zasięgiem okupacji niemieckiej, nieraz korzystając z immunitetu dyplomatycznego, nie mając niekiedy nawet bezpośredniego kontaktu z ratowanymi. Pomoc, której udzielali nie zawsze ściągała na nich bezpośrednie zagrożenie utraty życia czy innymi represjami. Z drugiej strony akcje ratunkowe dyplomatów obejmowały często tysiące ludzi i wiązały się z ryzykiem, ponieważ ratujący wykraczali dalece poza instrukcje własnych rządów, a także naginali lub łamali prawo międzynarodowe.

Czy oceniając postawy dyplomatów w obliczu Holocaustu, powinniśmy stosować te same kryteria, co w przypadku innych ratujących? Pytanie to jest tym bardziej aktualne, że oczekiwania środowisk pielęgnujących pamięć o sprawiedliwych dyplomatach zderzają się niekiedy z regułami stosowanymi przez instytucje honorujące tych , którzy ratowli Żydów.

Punktem wyjścia do dyskusji będzie wykład Erica Saula, który od lat bada zaangażowanie dyplomatów w pomoc Żydom. Opowie on o zasięgu i skali udzielanej przez nich pomocy, a także przybliży współczesne wysiłki instytucjonalne zmierzające do upamiętniania tych działań. Następnie zaproszeni eksperci rozmawiać będą o specyfice dyplomatycznych akcji ratunkowych oraz o szansach na ich pełne uwzględnienie w pracy instytucji upamiętniających i honorujących osoby, które ratowały Żydów przed Zagładą.

W dyskusji udział wezmą Eric Saul, Monika Krawczyk, dyrektor Żydowskiego Instytut Historycznego, oraz prof. Mordecai Paldiel, były dyrektor Departamentu Sprawiedliwych w Jad Waszem. Debatę poprowadzi dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego.

Debata odbędzie się w hotelu Indigo przy ul. Smolnej 40 w Warszawie. Transmisja online w języku angielskim będzie dostępna na profilu Instytutu Pileckiego na Facebooku. Po polsku wydarzenie będzie można zobaczyć pod poniższymi linkami:

Decyzja: ratować ludzi. Dyplomaci i akcje pomocowe podczas Holocaustu - https://zoom.us/j/96201357229?pwd=amlRTHBFc3pnV2FLMmRnVkhGUytwdz09

Meeting ID: 962 0135 7229; Passcode: 12345

Wojciech Kozłowski

Doktor nauk humanistycznych, historyk; dyrektor Instytutu Pileckiego, ośrodka badawczego z siedzibą w Warszawie, redaktor naczelny wydawanego przez Instytut czasopisma naukowego „Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX”. Absolwent historii na Uniwersytecie Warszawskim. Doktorat w zakresie mediewistyki obronił na Central European University w Budapeszcie. Był stypendystą New Europe College w Bukareszcie, jako visiting scholar prowadził badania na Wydziale Historii Uniwersytetu Harvarda.

Monika Krawczyk

Dyrektor ŻIH od stycznia 2021 roku, adwokat. W latach 2004–2019 pełniła funkcję Dyrektora Zarządzającego Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Od stycznia do września 2019 roku była Przewodniczącą Związku Wyznaniowego Gmin Żydowskich, obecnie należy do Zarządu Związku. Prowadziła wiele projektów dotyczących stosunków polsko-żydowskich i ochrony dziedzictwa żydowskiego. W latach 2015–2017 należała do Rady Konsultacyjnej przy Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków, w latach 2014–2018 brała udział w pracach Rady Społecznej przy Dyrektorze Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Mordecai Paldiel

Doktor, historyk, religioznawca. Były Dyrektor Departamentu ds. Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w Instytucie Yad Vashem, członek zarządu Fundacji im. Aristidesa de Sousy Mendesa (Sousa Mendes Foundation). Wykłada studia nad Holokaustem jako adiunkt na Yeshiva University w Nowym Jorku. Urodził się w Belgii, skąd jego sześcioosobowa rodzina uciekła do Francji, gdzie ocalił ich ksiądz katolicki, który pomógł im przedostać się do Szwajcarii. Jest wiodącym autorytetem w dziedzinie pomocy udzielonej Żydom podczas Holokaustu, napisał na ten temat wiele książek. W 1991 roku otrzymał tytuł Ida E. King Distinguished Visiting Scholar of Holocaust Studies, przyznawany corocznie wybitnym profesorom wizytującym, którzy specjalizują się w dziedzinie studiów nad Holokaustem na Richard Stockton College w New Jersey. Zdobył licencjat na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie oraz otrzymał tytuł magistra i doktora w dziedzinie religioznawstwa oraz studiów nad Holokaustem na Temple University w Filadelfii. Wybrane publikacje: Whosoever Saves One Life, Saves an Entire World: The Women Rescuers of Jews w: Women Defying Hitler. Rescue and Resistance under the Nazis (2021); German Rescuers of Jews: Individuals versus the Nazi System (2017); Churches and the Holocaust: Unholy Teaching, Good Samaritans and Reconciliation (2006); The Path of the Righteous: Gentile Rescuers of Jews During the Holocaust (1993).

Eric Saul

Założyciel Presidio Army Museum w San Francisco i kurator muzeum w latach 1973–1986. Kurator gościnny w Centrum Szymona Wiesenthala/Muzeum Tolerancji w Los Angeles. W 1993 roku rozpoczął projekt Wizy Życia: Sprawiedliwi i Zasłużeni Dyplomaci (Visas for Life: The Righteous and Honorable Diplomats Project). Kurator wystaw na temat dyplomatycznych akcji pomocowych, historii wojskowości oraz praw obywatelskich, prezentowanych w 200 instytucjach na całym świecie. Inicjator wystawy A More Perfect Union: Japanese Americans and the Constitution, organizowanej przez Smithsonian Institution.