17 września 1939 r. nad ranem Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę Polski, realizując tym samym postanowienia układu Ribbentrop-Mołotow. Okupanci przystąpili do deportacji – setki tysięcy Polaków zesłano w głąb ZSRR. Wywożono ich tysiące kilometrów od domu na dzikie stepy Kazachstanu, w okolice Archangielska lub do autonomicznych republik radzieckich – Jakucji, Komi, Kraju Ałtajskiego.
Kielecczyzna pod okupacją niemiecką doznała wielu form terroru niemieckiego. Mieszkańcy miast i wsi, elity intelektualne, chłopi i robotnicy, Żydzi i Polacy – wszyscy stali się ofiarami masowych aresztowań, egzekucji i deportacji do obozów pracy. Zbrodni dokonywano z inspiracji i za przyzwoleniem najwyższych władz III Rzeszy. Sam Hitler w wytycznych dla Generalnego Gubernatora Hansa Franka uznawał ziemie polskie za zdobycz, którą należy „eksploatować, czyniąc z nich rumowisko pod względem gospodarczym, społecznym, kulturalnym i politycznym”.
Czy do Generalnego Gubernatorstwa opłacało się przyjechać, by robić interesy? Kto i dlaczego budował mur dawno po zamknięciu getta warszawskiego? I jak oskarżenie o nadużycia finansowe może uratować życie?
Prof. Aleksander Bojemski był szanowanym inżynierem, architektem i wykładowcą Politechniki. Gdy w Warszawie wybuchło powstanie znalazł się w grupie mężczyzn zabranych z domów przy ul. Rakowieckiej. Tylko on nie wrócił do domu. Przedstawiciela inteligencji należało zatrzymać w areszcie.
Jednym z aspektów polityki niemieckiej na terytorium okupowanej Polski była eksterminacja elity intelektualnej kraju. Na celowniku władz okupacyjnych znaleźli się pracownicy naukowi, adwokaci, lekarze, wyżsi urzędnicy i działacze społeczni, a także harcerze, księża, oficerowie rezerwy, artyści – „czołowe, przywódcze elementy narodu polskiego”. O represji wobec krakowskiej inteligencji opowiadał przed Główną Komisją dla Badania Zbrodni Niemieckich Oskar Tadeusz Stuhr.
Prof. Stefan Bryła był autorem wielkich projektów architektonicznych II RP, uznanym w świecie pionierem spawalnictwa, a także wieloletnim posłem na Sejm. W czasie niemieckiej okupacji opracował instrukcję „Jak niszczyć stalowe mosty” oraz 10-letni plan odbudowy Polski po wojnie.
Podczas okupacji niemieckiej ludność żydowska w Radomiu została niemal całkowicie wymordowana, a drobne warsztaty, sklepiki, domy modlitwy, związane z jej codziennością – bezpowrotnie zniszczone. Nieliczni, którym udało się przeżyć, pozostawili po sobie świadectwa tych zbrodni. Wkrótce będą one dostępne na naszym portalu Zapisy Terroru.
Jerzy Oswald urodził się 20 kwietnia 1924 roku. Kiedy uczył się w gimnazjum, wybuchła wojna. Mimo okupacji, zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze na tajnych kompletach. W warunkach okupacji to właśnie naturalny pęd do wiedzy stał się paradoksalnie przyczyną jego tragedii.
Celem Niemców w okupowanej Polsce była eksterminacja elit. Robili to na różne sposoby – zaczęło się od zamknięcia wszystkich uczelni wyższych. Naukowcom pozwalano prowadzić badania naukowe, tylko jeśli mogły się one okazać przydatne dla przemysłu wojennego.
Michał Przerwa-Tetmajer został wywieziony z więzienia na Pawiaku tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego. Przeszedł przez wiele obozów, wolność odzyskał dopiero w wyzwolonym przez Amerykanów Dachau.