Anatolij Giergiel (1904—1981) - Instytut Pileckiego

Medal / Odznaczeni

Anatolij Giergiel (1904—1981)

Odznaczony w 2019 roku.

Latem 1943 roku, gdy Anatolij Giergiel dowiedział się o planowanym przez oddziały OUN-UPA ataku na Polaków, postanowił ostrzec swojego przyjaciela.

Od początku II wojny światowej, po zajęciu terenów Polski przez ZSRS i nazistowskie Niemcy, polityka okupacyjna obu państw totalitarnych ukierunkowana była na dzielenie i antagonizowanie obywateli II RP, szczególnie na Kresach, gdzie obok siebie żyli Polacy, Ukraińcy, Białorusini i Żydzi. Latem 1943 roku na Wołyniu doszło do zorganizowanej akcji czystek etnicznych, podczas której oddziały OUN-UPA, przy pomocy lokalnej ludności ukraińskiej, przeprowadziły masowe mordy na Polakach. We wsi Marcelówka, położonej niedaleko Włodzimierza Wołyńskiego, znajdujące się obok siebie gospodarstwa zamieszkiwała polska rodzina Zarembów i ukraińska Giergielów.

Marcelówka, 1942. Stoją od lewej: Albinka Zaremba, Władysław Zaremba, Stanisław Zaremba. Siedzą od lewej: Rozalia Zaremba, Franciszka Surma z d. Zaremba, jej dzieci: Marian Surma, Krystyna Surma / Zbiory prywatne rodziny Tokarczuk

Wieloletnia sąsiedzka więź zwyciężyła nad podsycanymi podziałami między narodami. Gdy Anatolij Giergiel dowiedział się o planowanym przez ukraińskich nacjonalistów ataku na Polaków, postanowił ostrzec swojego przyjaciela Władysława Zarembę, a ten mógł ostrzec innych mieszkańców wsi. Dzięki temu rzezi uniknęła nie tylko rodzina Zarembów, ale także inni Polacy mieszkający w Marcelówce.

Zinaida Giergiel z córką Tamarą Handij / Zbiory rodzinne Tamary Handij

Zinaida Giergiel spodziewała się, że Polakom poza domem będzie doskwierać głód i będą próbowali wrócić do swojego gospodarstwa, dlatego czekała kilka dni, wypatrując wracających sąsiadów. Dzięki temu mogła ostrzec Rozalię Zarembę, że w ich domu nadal czeka oddział OUN-UPA, w ten sposób po raz drugi ratując Zarembom życie.


fot. Anatolij Giergiel / Zbiory rodzinne Tamary Handij 

Zobacz także

  • Sofia Kyc (1890–?) Pawło Kyc (1897–?)

    odznaczeni

    Sofia Kyc (1890–?) Pawło Kyc (1897–?)

    Pawło Kyc postanowił pomóc dwóm rodzinom, które mieszkały w sąsiedztwie. Kamila Ziółkowska wspominała, że kiedy „Zbliżał się wieczór, przyszedł sąsiad Ukrainiec Kyc i mówi, by nie nocować w domu”.

  • Semen Biliczuk

    odznaczeni

    Semen Biliczuk
    (1890–1944)

    Żydzi, Ukraińcy, Polacy – ludność przedwojennego Kisielina stanowiła barwną mozaikę etniczną i religijną. Na czele takiej społeczności mógł stanąć tylko ktoś, kto potrafi porozumieć się z każdym.

  • Erzsébet Szápáry (1902-1980) Antal Szápáry (1905-1972)

    odznaczeni

    Erzsébet Szápáry (1902-1980) Antal Szápáry (1905-1972)

    Erzsébet i Antal Szápáry należeli do znanej węgierskiej rodziny arystokratycznej. Ich matką była Polka, Maria Przeździecka. Nie był to fakt bez znaczenia, gdyż od 1939 roku rodzeństwo działało na rzecz polskich uchodźców.